Wersja z 20:40, 30 wrz 2008 edytuj Gładka (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 24 152 edycje drobne redakcyjne ← poprzednia edycja		Wersja z 20:49, 26 paź 2008 edytuj anuluj edycję Gaj777 (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 17 608 edycji m poprawa linków następna edycja →
Linia 1: [[Image:Status maiores Bilicensis Superiorem Silesiam AD1746.jpg\|210px\|thumb\|right\|Mapa państwa bielskiego z 1746 r.]] '''Państwo bielskie''', '''Księstwo Bielskie''' ([[łacina\|łac.]] ''status minores Bilicensis'', ''status maiores Bilicensis'', ''ducatus Bilicensis'', [[język niemiecki\|niem.]] ''freie Standesherrschaft Bielitz'', ''Fürstentum Bielitz'', ''Herzogtum Bielitz'') – w latach [[1572]]-[[1752]] [[państwo stanowe]] niższego rzędu, w latach [[1751]]-[[1752]] wolne [[państwo stanowe]], w latach [[1752]]-[[1754]] księstwo niższego rzędu, a w latach [[1754]]-[[1848]] [[księstwo]] obejmujące miasto [[Bielsko]] i kilkanaście okolicznych wsi <ref>współcześnie stanowią gminy [[Gmina Jasienica\|Jasienica]] i [[gmina Jaworze\|Jaworze]], miasto i gminę [[Czechowice-Dziedzice]], a także zachodnią część miasta [[Bielsko-Biała\|Bielska-Białej]] i północno-zachodnią część gminy Wilkowice ([[Bystra (powiat bielski\|Bystra Śląska]])</ref>. == Historia == Od [[1290]] r. Bielsko należało do [[~~księstwo~~Księstwo ~~cieszyńskie~~Cieszyńskie\|księstwa cieszyńskiego]], rządzonego przez [[Piastowie cieszyńscy\|Piastów cieszyńskich]]. Ostatnim właścicielem miasta z tego rodu był [[Wacław III Adam Cieszyński\|Wacław III Adam]], rezydujący na [[Muzeum w Bielsku-Białej - Zamek książąt Sułkowskich\|zamku bielskim]] w latach [[1545]]-[[1553]]. Sprzedał on Bielsko [[Kasper Wilczek\|Kasprowi Wilczkowi]] roku [[1553]], jednak po dwunastu latach syn Wacława III Adama, [[Fryderyk Kazimierz Frysztacki\|Fryderyk Kazimierz]], je odzyskał. Popadł on jednak w wielkie długi, wskutek czego, po jego śmierci w [[1571]] r., Wacław III Adam zmuszony był ponownie sprzedać [[Bielsko]]. W [[1572]] r. na mocy zezwolenia cesarza [[Maksymilian II Habsburg\|Maksymiliana II Habsburga]] z [[~~księstwo~~Księstwo ~~cieszyńskie~~Cieszyńskie\|księstwa cieszyńskiego]] zostało wydzielone '''państwo bielskie''' <ref>odtąd całkowicie niezależne od [[Księstwo Cieszyńskie\|księstwa cieszyńskiego]]</ref>, obejmujące [[Bielsko]] oraz kilkanaście okolicznych wsi i podlegające odtąd bezpośrednio śląskiemu urzędowi zwierzchniemu we [[Wrocław]]iu oraz jego władzy sądowniczej <ref>''Geschichte der deutschen Sprachinsel Bielitz (Schlesien)'', Würzburg 1981, s. 101</ref>. Podobnie jak włości [[~~Frydek~~Frýdek-~~Mistek~~Místek\|frydeckie]] i [[Karwina\|frysztackie]] stanowiło ono tzw. [[państwo stanowe\|państwo stanowe niższego rzędu]], które funkcjonowało aż do [[1751]] r., kiedy przekształcono je w wolne państwo stanowe. Pierwszym właścicielem państwa bielskiego był [[Promnitzowie\|Karol Promnitz]], dotychczasowy właściciel [[Pszczyna\|Pszczyny]]. W [[1582]] r. odstąpił je on, z przyczyn finansowych, śląskiemu magnatowi [[Schaffgotschowie\|Adamowi Schaffgotschowi]], a dziesięć lat później, w roku [[1592]] zostało ono nabyte przez [[Węgry\|węgierski]] ród magnacki – [[Sunneghowie\|Sunneghów]], do których należał m.in. [[Budatín\|Budziatyń]] (ob. [[Żylina]]) i [[Orawa (region)\|Orawa]]. [[Grafika:Sulkowski-alexander-joseph.jpg\|thumb\|left\|160px\|Aleksander Jozef Sułkowski]] [[Sunneghowie]] przestali władać [[Bielsko\|Bielskiem]] w [[1724]] r. Kolejnym właścicielem miasta został Henryk hr. Solms (do [[1743]]), a następnie [[Friedrich Wilhelm von Haugwitz]]. W [[1751]] r. na jego prośbę [[Maria Teresa Habsburg\|cesarzowa Maria Teresa]] podniosła państwo bielskie do rangi [[państwo stanowe\|wolnego państwa stanowego]] ''(status maiores)''. W efekcie Bielsko mogło wysyłać swojego przedstawiciela na zgromadzenia do [[Opawa\|Opawy]] ''(Troppauer öffentlicher Konvent)'' oraz utworzyć własny bielski rząd krajowy ''(Landesregierung)''. W [[1752]] r. zostało ono zakupione przez [[Aleksander Józef Sułkowski\|Aleksandra Józefa Sułkowskiego]], generała i ministra króla [[August III Sas\|Augusta III Sasa]]. W tym samym roku dotychczasowe wolne państwo stanowe przekształcono w [[księstwo\|księstwo niższego rzędu]] ''(Fürstentum)''. [[2 listopada]] [[1754]] r. [[Maria Teresa Habsburg\|Maria Teresa]] powołała '''Księstwo Bielskie''' ''(Herzogtum Bielitz)''. W związku z tym awansem pod względem prawnym osiągnęło status, jaki od wieków miało macierzyste [[Księstwo Cieszyńskie]]. Następni właściciele Księstwa Bielskiego mieli prawo do tytułu ''Herzog'' ([[książę]]), podczas gdy pozostali członkowie rodziny zaliczali się do stanu książęcego niższego ''(Fürst)''<ref>W. Kuhn, op. cit, s.190</ref>. Jednocześnie od drugiej połowy [[XVIII wiek\|XVIII w.]] związki [[Bielsko\|Bielska]] z [[Cieszyn]]em ponownie się zacieśniły i, w pewnym sensie, Księstwo Bielskie „powróciło” do [[Księstwo Cieszyńskie\|Księstwa Cieszyńskiego]]. W ramach reform, prowadzonych przez [[Maria Teresa Habsburg\|Marię Teresę]] i [[Józef II Habsburg\|Józefa II]], mających na celu unowocześnienia zarządzania państwem, wprowadzono podział poszczególnych prowincji na [[obwód\|obwody]] ''(Kreis)''. [[Cieszyn]], dotychczas stolica księstwa, stał się równocześnie siedzibą urzędu obwodowego. Odtąd mieszkańcy Bielska i okolicy załatwiali wszystkie sprawy wymagające zatwierdzenia przez wyższą instancję w cieszyńskim Kreisamcie. Księstwo bielskie istniało do [[1849]] roku, kiedy to podczas wprowadzania w [[Cesarstwo Austriackie\|Austrii]] nowoczesnego [[podział administracyjny\|podziału administracyjnego]], likwidującego stare [[feudalizm\|struktury feudalne]], jego tereny weszły w skład [[powiat bielski (~~śląski~~województwo śląskie)\|bielskiego starostwa powiatowego]]. == Właściciele państwa bielskiego == Linia 83: \|- \|[[1762]] – [[1786]] \|[[August Kazimierz Sułkowski]] \|- \|[[1786]] Linia 119: * [[Bielsko]] * [[Historia Bielska-Białej]] * [[Księstwo ~~cieszyńskie~~Cieszyńskie]] [[Kategoria:Księstwa śląskie\|Bielskie]]

Księstwo bielskie: Różnice pomiędzy wersjami