Detektor kryształkowy: Różnice pomiędzy wersjami

[[ImageGrafika:CatWhisker.jpg|right|thumb|Detektor kryształkowy]]

'''Detektor kryształkowy''' to odbiorczy układ radiotechniczny służący do [[detektor|detekcji]] [[fala radiowa|fal]] modulowanych amplitudowo ([[Modulacja amplitudy|modulacja AM]]) wykorzystujący do pracy [[Faza krystaliczna|kryształ]] [[półprzewodnik]]a (stąd nazwa). Jako detektor wykorzystywana była głównie [[galena]] oraz kryształy syntetyczne. Był to jeden z pierwszych układów wykorzystywanych do detekcji fal radiowych, pierwszy szeroko praktycznie wykorzystywany. Pojawił się na początku [[XX wiek|XX]] wieku i początkowo służył do odbioru sygnałów telegrafii iskrowej, jednak świetnie działał również z sygnałami akustycznymi modulowanymi amplitudowo (w odróżnieniu od najczęściej współcześnie stosowanej w [[radiofonia|radiofonii]] modulacji częstotliwości -– [[Modulacja częstotliwości|FM]]).

Kryształ radiowy był pierwszym elementem półprzewodnikowym wykorzystywanym w technice, jednak nie umiano wtedy wytłumaczyć zasady jego działania (zasadę działania półprzewodników odkrył dopiero w [[lata 40. XX wieku|latach 40.]] [[William Shockley|Shockley]] wraz ze współpracownikami –– [[John Bardeen|Bardeenem]] i [[Walter Houser Brattain|Brattainem]]). Kryształ galeny niezbyt pewnie pracował jako dioda, faktyczne złącze półprzewodnikowe powstawało w miejscu styku cienkiego drucika stalowego z kryształem. Drucik osadzony był w specjalnym manipulatorze umożliwiającym dotykanie nim do różnych miejsc na powierzchni kryształu w poszukiwaniu najbardziej czułych punktów.

Detektory kryształkowe były w powszechnym użyciu we wczesnych [[lata 20. XX wieku|latach 20.]] i wcześniej, potem ich znaczenie systematycznie malało na rzecz układów wykonywanych na [[lampa_próżniowalampa próżniowa|lampach próżniowych]], choć w użyciu był aż do [[II wojna światowa|wojny]], a sporadycznie i później w najprostszych i najtańszych odbiornikach (w Polsce powszechnie używany był i w [[lata 30. XX wieku|latach 30.]] ze względu na niewielką zamożność społeczeństwa). Zaletą układu kryształkowego była niezależność od zasilania -– całą energię odbiornik czerpał z [[antena|anteny]], co było też wadą tego odbiornika -– był mało czuły i mało selektywny oraz wymagał dużej anteny i dobrego [[uziemienie|uziemienia]].

Przykładowym odbiornikiem kryształkowym był [[Detefon]] produkowany przez PWŁ -– [[Państwową Wytwórnię Łączności]], potem PZT -– [[Państwowe Zakłady Tele- i Radiotechniczne]] od [[1929]] roku do wybuchu wojny.