Dolina Zuberska: Różnice pomiędzy wersjami

[[Grafika:DolinaZwierówka Rohacka a4a1.jpg|240px250px|thumb|Rohacka Dolina Zuberska w rejonie Zwierówki]]

[[Grafika:RohackieDolina StawyRohacka a1a4.jpg|240px250px|thumb|RohackieDolina StawyRohacka]]

[[Grafika:DolinaRohackie RohackaStawy a3a1.jpg|240px250px|thumb|SpalonaRohackie DolinaStawy]]

'''Dolina Zuberska''', '''Zuberska Dolina''' ([[język słowacki|słow.]] ''Studená Dolinadolina'') – [[dolina walna]] w słowackiej części [[Tatry Zachodnie|Tatr Zachodnich]].

Znajduje się na [[Orawa (region)|Orawie]], a u jej wylotu znajduje się miejscowość [[ZuberecZuberzec]], od której dolina wzięła obecną polską nazwę. Dolina ma powierzchnię aż 37 km², w najniższym punkcie ma wysokość 875 m n.p.m., w najwyższym ([[Banówka (szczytTatry)|Banówka]]) 2178 m n.p.m. Od południowej strony ogranicza ją 15 -kilometrowej długości odcinek [[grań Tatr Zachodnich|grani głównej Tatr]] z takimi szczytami, jak: [[Rohacze]], [[Trzy Kopy]], [[Hruba Kopa]], [[Banówka (szczyt)|Banówka]], [[Pachola]], [[Spalona Kopa]], [[Salatyny]], od wschodu boczny grzbiet biegnący od [[Wołowiec (Tatry)|Wołowca]] przez [[Rakoń]] do [[Grześ|Grzesia]]. W [[Zwierówka|Zwierówce]] dolina rozgałęzia się na dwa główne ramiona: północne – [[Łatana Dolina|Łataną Łatana|Dolinę Łataną]] i południowe – [[Rohacka Dolina|Rohacką Rohacka|Dolinę Rohacką]].

Dolina Zuberska, uważana za najpiękniejszą w słowackiej części Tatr Zachodnich, rzeczywiście zasługuje na taką oceną. Charakteryzujecharakteryzuje się bogactwem krajobrazów – od alpejskich, polodowcowych okolic [[Dolina Smutna|Doliny Smutnej]] i [[Dolina Spalona|Spalonej]], przez „bieszczadzkie”„[[Bieszczady|bieszczadzkie]]” krajobrazy Salatynów po wapienne formy [[Osobita|Osobitej]] i [[Siwy Wierch|Siwego Wierchu]]. DoUzupełnieniem tegokrajobrazu słynnesą [[Rohackie Stawy]], ukryte w lesie [[Rohackie Wodospady]] i skalna, eksponowana perć od [[Jamnicka Przełęcz|Jamnickiej Przełęczy]] po [[Banikowska Przełęcz]], zwana słowacką [[Orla Perć|Orlą Percią]]. W dolinie zachowały się jeszcze nienaruszone siekierą pierwotne lasy. [[Tadeusz Zwoliński]] pisał w 1930 r. o Dolinie Rohackiej: ''„...gęsty las, prawdziwą puszczę dziewiczą”.'' Również budowa geologiczna doliny jest skomplikowana. Większość stanowią [[skały krystaliczne]], a wśród nich licznie występują [[granit]]y tworzące typową wysokogórską rzeźbę polodowcową. W górnych partiach typowepołożone są kotły lodowcowe z [[rygiel skalny|ryglami skalnymi]], niżej dostrzec można wały [[morena boczna|moren bocznych]] i [[morena czołowa|czołowych]]. Na obrzeżach doliny (Osobita, Siwy Wierch, [[Biała Skała (Siwy Wierch)|Biała Skała]]) skały osadowe ([[wapień|wapienie]] i [[dolomit]]y). Ciekawym zjawiskiem jest znajdujący się powyżej wylotu doliny duży [[ponor]], w którym giną wody potoku [[Zimna Woda (Zuberska Dolina)Orawska|Zimna Woda]]. We wzniesieniu, na którym znajdują się Rohackie Stawy, [[geomorfologia|geomorfolodzy]] doszukują się fragmentu [[trzeciorzęd]]owego zrównania przemodelowanego przez [[lodowiec]]. Obecnie z większych zwierząt stale żyją tutaj: [[niedźwiedź brunatny|niedźwiedź]], [[kozica|kozice]], [[świstak]]i. Z górskich roślin licznie występujewystępują m. in. [[goryczka kropkowana]], [[starzec kraiński]], [[miłosna górska]].

W przeszłości dolina nosiła różne nazwy: Dolina Studzienicy, Dolina Studziennej Wody. Przez polskich pasterzy jej górna część (obecna Dolina Rohacka) nazywana była Doliną Podbielską, gdyż po 2drugą połowę XIX w. wypasali na niej pasterze z miejscowości [[Podbiel (OrawaSłowacja)|Podbiel]]. Pasterstwo w tym rejonie ma zresztą bardzo dobrze udokumentowaną historię, sięgającą 1615 r. Była też Dolina Zuberska była też ulubionym miejscem polowań. Dużą rolę odegrała dolina w czasie II wojny światowej – ukrywały się w niej liczące ok. 1000 partyzantówosób oddziały partyzantów słowackich i radzieckich. U wylotu Łatanej Doliny Łatanej znajduje się [[cmentarzykCmentarzyk partyzancki (Łatana Dolina Łatana)|cmentarzyk partyzancki]], na którym pochowano 20 partyzantów poległych 8 XII 1944 r. w czasie bitwy w Zwierówce, gdzie część z nich (sztab) w schronisku została zaskoczona przez Niemców. Na [[Skrajny Salatyn|Skrajnym Salatynie]] znajdował się polowy szpital. W słynnej akcji polskiego [[Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe|TOPR]] w styczniu 1945 r. ranni partyzanci i personel zostali z niego przetransportowani przez [[Łuczniańska Przełęcz|Łuczniańską Przełęcz]] do [[Zakopane]]go.

Dolina Zuberska przed wojną była turystycznie odwiedzana, głównie przez Polaków. Bywali tu m.in. [[Marian Smoluchowski]], [[Mariusz Zaruski]], [[Tytus Chałubiński]], [[Mieczysław Karłowicz (kompozytor)|Mieczysław Karłowicz]]. W komunistycznej powojennej [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]] turystyka w tej dolinie stała się powszechna. Powstały plany wielkiej infrastruktury turystyczno-narciarsko-rekreacyjnej. W Zwierówce i [[Adamcula|Adamculi]] miały być wybudowane biura turystyczne, sklepy, 2 skocznie narciarskie, poczta, szkoła sportowa, 2 duże kolejki linowe i 8 wyciągów narciarskich, restauracje oraz całe osiedle hotelowo-mieszkalne na 1750 miejsc noclegowych. Na szczęście dla przyrody Tatr zrezygnowano z zatwierdzonych już w 1973 r. planów tej rozbudowy. Zdążono tylko wybudować wyciąg narciarski w [[Skrajna Salatyńska Dolina|Skrajnej Salatyńskiej Dolinie]], szosę łączącą Zwierówkę z [[bufet Rohacki|bufetem Rohackim]] i 2 hotele. 1 kwietnia 1987 r. cała dolina włączona została do obszaru [[Tatrzański Park Narodowy (Słowacja)|TANAP]] (odpowiednikodpowiednika polskiego [[Tatrzański Park Narodowy|Tatrzańskiego Parku Narodowego]]).

[[Grafika:Zverovka.jpg|250px|thumb|Schronisko na Zwierówce]]
* ''baza noclegowa:'' hotele: Primula, Osobita, pensjonat Šindľovec, [[schronisko na Zwierówce]], kwatery prywatne w ZuberecuZubercu

* ''gastronomia:'' restauracja w hotelu Primula, Osobita i Šindľovec, bufet przy parkingu w Rohackiej Dolinie Rohackiej, [[bufet Rohacki]]

* ''muzeum:'' skansen [[Muzeum Wsi Orawskiej]] przy drodze odz Zuberca do Zwierówki

: {{szlak SVK|czerwony}} – czerwony szlak z Zuberca, obok skansenu, a dalej przez Zwierówkę i Dolinę Rohacką do bufetu Rohackiego.

: {{szlak SVK|niebieskizielony}} – ze Zwierówki naprzez Brestową[[Przełęcz (3 hpod Osobitą]] na [[Grześ|Grzesia]], ↑ 2:15 h)a stamtąd z powrotem w dół do szlaku żółtego w Dolinie Łatanej.

:* {{szlakCzas SVK|żółty}}przejścia –ze z [[Adamcula|Adamculi]] przez Dolinę SpalonąZwierówki na [[Banikowska Przełęcz|Banikowską Przełęcz]]przełęcz: (2 h, ↑↓ 31:30 h)

:* {{szlakCzas SVK|niebieski}}przejścia –z od bufetu Rohackiegoprzełęczy na [[SmutnaGrzesia: Przełęcz|Smutną Przełęcz]] (1:453 h,↑ ↓ 1:152 h)

:* {{szlakCzas SVK|zielony}}przejścia –z odGrzesia bufetudo Rohackiegoszlaku obokżółtego: Rohackich Stawów na Banikowską Przełęcz (3:30 hmin, ↑ 2:451 h)

# {{cytujCytuj książkę|imię=Józef |nazwisko=[[Józef Nyka|Nyka]] |imię2= |nazwisko2=|tytuł=Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. II |miejsce=Latchorzew |rok=1998 |wydawca=Wyd. Trawers |isbn = 83-901580-8-6}}

# {{cytujCytuj książkę|imię=Zofia |nazwisko=Radwańska-Paryska |imię2= |nazwisko2=|tytuł=Wielka Encyklopedia Tatrzańska |miejsce=Poronin |rok=1995 |wydawca=Wyd. Górskie |isbn = 83-7104-009-1}}