Amidy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
poprawki merytoryczne i redakcyjne, uzupełnienia
Linia 1:
[[Plik:Amide-general.png|thumb|200px|right|Wzór ogólny amidów]]
'''Amidy''' to- [[Związki organiczne|organiczne]] [[związki organicznechemiczne]] posiadające [[grupa amidowa|grupę amidową]] '''A-C(=O)NR'R"''', gdzie A = [[reszta kwasowa]]; R', R" = [[H|wodór]] lub dowolna inna [[organiczne grupy funkcyjne|grupa organiczna]]. Amidy szeroko występują w [[przyroda|przyrodzie]]. Są pochodnymi kwasów (zarówno organicznych jak i nieorganicznych). NajważniejszymiAmidami amidamio dużym znaczeniu biologicznym są [[proteiny]], choć w przypadku protein mówi się raczej o grupie [[Peptydy|peptydowej]] niż amidowej. Amidami są też [[polimery|polimery]] nazywane [[poliamidy|poliamidami]]. Wiązanie amidowe onezwykle słabojest reaktywnetrwałe.
Przykładami amidów są: [[acetamid]], [[acetanilid]], [[asparagina]], [[benzamid]], [[mocznik]], [[formamid]], [[LSD]].
 
==Klasyfikacja==
Linia 9 ⟶ 8:
* trzeciorzędowe - mające dwie grupy alkilowe lub arylowe przy atomie azotu.
 
Ze względu na pochodzenie możemy wyróżnić m.in.:
* [[karbamidy]] - pochodne kwasów karboksylowych
* [[sulfonamidy]] - pochodne kwasów sulfonowych
Możliwe są więc: amidy I i II rzędowe jednopodstawione, I rzędowe dwupodstawione oraz I, II i III rzędowe niepodstawione.
 
 
Amidami są też [[polimery|polimery]] nazywane [[poliamidy|poliamidami]].
 
* amidy [[kwasy karboksylowe|kwasów karboksylowych]], np. [[acetamid]], [[acetanilid]], [[asparagina]], [[benzamid]], [[formamid]], [[LSD]]
* [[karbamidy]] - podstawione pochodne kwasów[[mocznik]]a karboksylowych(''karbamidu'')
* [[sulfonamidy]] - pochodne [[kwasy sulfonowe|kwasów sulfonowych]]
* [[fosfamidy]] - pochodne kwasów fosforowych, np. [[cyklofosfoamid]], [[amidofosforyny]]
 
==Otrzymywanie==
Linia 61 ⟶ 58:
 
== Zastosowanie ==
Amidy znalazły zastosowanie między innymi w lecznictwie, w przemyśle tworzyw sztucznych, jako plastyfikator, rozpuszczalnik, środek zwilżający w produkcji lakierów i materiałów wybuchowych, do impregnacji tkanin nieprzemakalnych (amidy kwasu stearynowego). [[nukleozydy|Nukleozydowe]] amidy [[kwas fosfonowy|kwasu fosfonowego]] ([[amidofosforyn]]y nukleozydów) są niezwykle reaktywne<ref>{{cytuj pismo|nazwisko=S. L. Beaucage|nazwisko2=M. H. Caruthers|tytuł=Deoxynucleoside Phosphoramidites - A New Class of Key Intermediates for Deoxypolynucleotide Synthesis|czasopismo=Tetrahedron Lett|wydanie=20|numer=22|strony=1859-1862|język=en|data=1981|id={{doi|10.1016/S0040-4039(01)90461-7}}}}</ref> i wykorzystywane są jako najczęściej stosowane [[synton]]y do [[Chemiczna synteza oligonukleotydów|chemicznej syntezy oligonukleotydów]].
 
== Zobacz też ==
* [[imidy]] - pochodne kwasów o budowie: A=N-R (A = [[reszta kwasowa]]; R = [[H|wodór]] lub dowolna [[organiczne grupy funkcyjne|grupa organiczna]])
 
{{przypisy}}