Butryny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
nazwy wsi |
uzupełnienie opisu wsi i historii |
||
Linia 33:
'''Butryny''' – (niem. ''Wuttrienen'') [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[gmina Purda|gminie Purda]]. [[podział administracyjny Polski 1975-1998|W latach 1975-1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
Wieś sołecka na terenie historycznej [[Warmia|Warmii]], ze szkoła podstawową, gimnazjum, strażą pożarną, bankiem spółdzielczym. W okolicy znajdują się ośrodki wypoczynkowe nad jeziorem [[Gim]].
Nazwa wsi pochodzi najprawdopodobniej od imienia pruskiego osadnika ''Butrym'' lub od domu (''but'' - dom). Inna etymologie wskazuje J. Chłosta: ''wutris'' w języku pruskim oznacza [[kowal]]<ref>J. Chłosta :Słownik Warmii", Wydawnictwo Littera, Olsztyn 2002</ref>. W Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Butrynach od 2000 roku funkcjonuje pierwsze w Archidiecezji Warmińskiej Szkolne Koło Caritas. Przez Butryny przebiegają trzy szlaki rowerowe, m.in.:
Linia 40 ⟶ 42:
=== Historia===
Wieś założona na śródleśnej polanie w [[1412]] r. przez [[Kapituła Warmińska|Kapitułę Warmińską]], lokowana na prawie chełmińskim. W akcie lokacyjny dwaj Prusowie: ''Dibken'' i ''Kuniken'' otrzymali 40 włók, celem założenia wsi. W 1415 r. nazwę wsi zapisano jako ''Wotrienen'', w roku 1576 - ''Putrinen'', natomiast w 1615 r. zapisano jako ''Wutrienen'' i ''Wotrinen''. Pierwszy kościół wymieniany jest w dokumentach już w XIV w.<ref>J. Chłosta :Słownik Warmii", Wydawnictwo Littera, Olsztyn 2002</ref>
W czasie wojny polsko-krzyżackiej w [[1519]]-[[1521]] roku wieś była częściowo zniszczona. Pod Butrynami społeczność warmińska uroczyście witała nowych biskupów, przybywających z Rzeczypospolitej (zobacz [[Bałdy#Aleja_Biskupów|Aleja Biskupów)]])
W czasie wojny polsko-krzyżackiej w [[1519]]-[[1521]] roku wieś była częściowo zniszczona. W [[1863]] roku schronili się tu polscy powstańcy. Jeszcze na początku XIX wieku nabożeństwa w miejscowym kościele odbywały się wyłącznie w języku polskim. Z tego okresu pochodzą liczne nagrobki znajdujące się na pobliskim cmentarzu, z napisami w języku polskim. W roku [[1883]] pracował tu znany działacz warmiński ks. [[Walenty Barczewski]] ([[1856]]-[[1928]]). W latach [[1904]]-[[1933]] proboszczem był ks. [[Wacław Osiński]] ([[1868]]-[[1945]]), polski działacz narodowy ([[Związek Polaków w Prusach Wschodnich]]) i oświatowy, szykanowany przez władze niemieckie. Obecnie proboszczem jest ks. [[Jan Pietrzyk]]. ▼
▲W
W czasie II wojny światowej w Butrynach umiejscowiono podobóz jeńców francuskich stalagu 1-B Hohenstein ([[Olsztynek]]).
Po 1945 r. Butryny były wsią sołecką.
W [[1818]] w Butrynach mieszkało 282 osób, w [[1939]] odnotowano 730 mieszkałców. Po drugiej wojnie światowej liczba mieszkańców spadła, w [[1998]] było we wsi 413 mieszkańców.▼
=== Ludzie ===
▲W [[1783]] r. odnotowano we wsi 44 "dymy". W [[1818]] w Butrynach mieszkało 282 osób. W 1861 r. było tu 628 katolików, 13 ewangelików i siedmiu Żydów - wszyscy posługiwali się językiem polskim. w [[1939]] odnotowano 730
W Butrynach urodzili się:
* [[Jan Stankiewicz]] (1836-1899), działacz oświatowy, bibliotekarz
* [[Jan Hoch]] (1871-1956) gawędziarz ludowy i działacz oświatowy
* [[Jan Niemierski]] )1886-1941) - podpułkownik Wojska Polskiego, komendant Straży Mazurskiej w okresie plebiscytu, prezydent [[Rzeszów|Rzeszowa]], zamordowany w Oświęcimiu.
* [[Herbert Kühnapfel]] (1906-1933) - niemiecki [[poeta]], autor tomików "Das Einhorn" (1931), "Der Turm" (1941).
=== Zabytki ===
We wsi znajduje się [[Kościół (budynek)|kościół]] murowany pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła, wybudowany w [[1689]] (wcześniejszy spłonął w 1682 r.), konsekrowany w [[1724]], uległ zniszczeniu w czasie [[pożar]]u w [[1886]]. Odbudowany został w latach [[1887]]-[[1888]] w stylu neogotyckim, z wykorzystaniem starych murów. Ołtarz barokowy pochodzący z 1681. W bocznym ołtarzu obraz św. Antoniego z Dzieciątkiem w XVII w. Wieże ukończono dopiero w 1934 r. Obok kościoła warmińska, murowana [[kapliczka]] klasycystyczna z drugiej połowy XVIII wieku. Nieco dalej druga kapliczka z XIX w., neoklasycystyczna.
We wsi cmentarz z licznymi, zabytkowymi nagrobkami. Obok cmentarza, przy drodze na [[Przykop (powiat olsztyński)|Przykop]], aleja starych drzew (głównie [[jesion|jesiony]]).
| |||