Trzęsienia ziemi w średniowiecznej Polsce: Różnice pomiędzy wersjami

 

Po roku 1906 szczególnie popularnym tematem stały się zmiany i wszelkie anomalie klimatyczne. Jednakże ciągle istniała dość spora luka jeśli chodzi o rzetelne zestawienie informacji o pozostałych klęskach elementarnych, w tym o trzęsieniach ziemi. Przestrzeń tę próbował zapełnić znakomity badacz historii społecznej i gospodarczej, [[Fr. Bujak]] wraz ze swoimi uczniami, opracowując ''Badania z dziejów społecznych i gospodarczych''. Głównym założeniem ''Badań…'' miało być „stworzenie podstaw dla badań nad przeszłością społeczną i gospodarczą Polski”, które miały zawierać między innymi opracowanie kroniki klęsk elementarnych, mających wpływ na przebieg życia gospodarczego kraju.

Zestawienie to miało objąć całe terytorium Polski, począwszy od połowy wieku XV, na połowie wieku XIX kończąc (dokładniejszą cezurą była ustawa uwłaszczeniowa), a więc cały okres gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej. Akcentowano w tym zestawieniu zasadniczą literaturę historyczną i źródła drukowane, w mniejszym zaś stopniu materiały archiwalne. Przygotowano cztery tomy, w tym dla lat 1450-1586, jednak wybuch II wojny światowej zahamował pracę nad ich opracowywaniem, a częściowo nawet spowodował utratę dotychczasowych materiałów, co wpłynęło na utrudnienia w realizacji przyjętego planu. Mimo tych trudności udało się przygotować pracę, która przyniosła zadowalające wyniki w zakresie prostego skatalogowania wzmianek dla lat po 1450r., natomiast nie posunęła ona naprzód rozważań metodologicznych nad koncepcją owego katalogu oraz sposobami analizy zebranego materiału.

W tym miejscu należy zaakcentować, co zostało już wcześniej wspomniane, że większość spisów klęsk elementarnych nie realizuje podstawowych założeń krytycyzmu. W związku z tym wypada zgodzić się z postulatami podniesionymi przez Malewicz i Derwicha, iż należy rozróżnić zjawiska wyliczalne lub sprawdzalne, od informacji o zjawiskach częściowo sprawdzalnych lub całkowicie niesprawdzalnych. Sprawdzalność tych zjawisk polega natomiast na ich potwierdzeniu w kilku źródłach proweniencji polskiej lub krajów sąsiednich.

 

Przyjmuje się, że w historii średniowiecza na terytorium Polski miały miejsce cztery trzęsienia ziemi, potwierdzone przez niezależne od siebie źródła historyczne. Ponadto występuje kilka dodatkowych, o których jednak mówi albo jedno tylko źródło, albo informacje o nich są zgoła niesprawdzalne, w związku z czym nie możemy z całą pewnością odpowiedzieć na pytanie, czy rzeczywiście miały ono miejsce, czy też raczej są zapisem innych wstrząsów sejsmicznych.

 

Kolejne trzęsienie ziemi miało mieć miejsce '''31 stycznia 1259r'''. Mimo iż wzmiankuje o nim tylko jedno źródło - mianowicie ''Roczniki wrocławskie'', uwzględniamy je w tym spisie. Wynika to z faktu, iż Długosz pomija informację o wstrząsie, który miał być odczuwalny zwłaszcza w Krakowie, na co wskazuje Pagaczewski: „Burzące trzęsienie ziemi w Polsce, zwłaszcza w Krakowie. Odczute na Śląsku i Morawach (Brno) ”. Skłania to do przyjęcia wniosku, iż Długosz odnotował obydwa trzęsienia ziemi (tj. z lutego 1258r. oraz ze stycznia 1259r.), jednakże błędnie je połączył.

„W tymże zaś roku zdarzyło się trzęsienie ziemi w Królestwie Polskim, uznane za zjawisko nadprzyrodzone”. W ''Katalogu…'' czytamy: „Trzęsienie ziemi w Polsce. Wymieniona miejscowość Kraków”.

 

 

== Klęski elementarne a istotne wydarzenia historyczne ==

Długosz J., Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, red. i wstęp J. Wyrozumski, ks.11-12, Warszawa 2004, s.320.

 

 

Kodeks Biblioteki Kórnickiej, [w]: Monumenta Poloniae Historica, V, wyd. A. Bielowski, Lwów 1888.