Wikipedia

Wojskowe sądy rejonowe (PRL): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Birczanin (dyskusja | edycje)
64 875 edycji
m HotCat: Szybkie dodanie kategorii "Organy wymiaru sprawiedliwości w Polsce"
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, wikizacja, linki zewnętrzne
Linia 1:
'''Wojskowy Sąd Rejonowy (WSR)''' - sądy utworzone na podstawie Dekretu [[PKWN]] z [[23 września]] [[1944]] r. oraz rozkazu organizacyjnego nr 023/org Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego zi Ministra Obrony Narodowej dniamarsz. [[Michał Żymierski|Michała Żymierskiego]] z 20 stycznia 1946 r. (pod pisali go też zastępca naczelnego dowódcy gen. [[Marian Spychalski]] oraz szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. [[1946Władysław Korczyc]]).
 
Powołano 14 rejonowych prokuratur i sądów wojskowych w: [[Białystok]]uBiałystoku, [[Bydgoszcz]]yBydgoszczy, [[Gdańsk]]uGdańsku, [[Katowice|Katowicach]], [[Kielce|Kielcach]] (początkowo z siedzibą w radomiu), [[Kraków|Krakowie]], [[Koszalin]]ieKoszalinie (z siedzibą w [[Szczecin]]ieSzczecinie; przekształcony w maju 1946 r. ), [[Lublin]]ieLublinie, [[Łódź|Łodzi]], [[Olsztyn]]ieOlsztynie, [[Poznań|Poznaniu]], Rzeszowie, Warszawie i Wrocławiu. W 1950 r., ze względu na zmiany administracyjne utworzono trzy dodatkowe WSR: w [[RzeszówOpole|RzeszowieOpolu]], [[WarszawaZielona Góra|WarszawieZielonej Górze]] i [[Wrocław]]iuponownie Koszalinie.
 
Część historyków prawa uważa, że Wojskowe Sądy Rejonowe powołane zostały de facto w sposób bezprawny, gdyż dekret „Prawo o ustroju sądów wojskowych” z [[29 września]] [[1936]] r. na które powołano się tworząc WSR przewidywał co prawda istnienie organów sądowniczych o takiej nazwie, lecz miały one zupełnie inny charakter i inne kompetencje.
Wojskowe sądy rejonowe upoważnione zostały do rozpatrywania spraw karnych przeciwko:
 
*osobom cywilnym podlegającym właściwości sądów wojskowych na mocy szczególnych przepisów prawa
Pierwsi szefowie Wojskowych Sądów Rejonowych
*funkcjonariuszom [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego]], [[Milicja Obywatelska|Milicji Obywatelskiej]], [[Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego|Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego]], a od [[1949]] również żołnierzom [[Wojska Ochrony Pogranicza|Wojsk Ochrony Pogranicza]].
 
* WSR w Białymstoku - kpt. Włodzimierz Ostapowicz
* WSR w Bydgoszczy - kpt. Stanisław Stasica
* WSR w Gdańsku - płk Piotr Parzeniecki
* WSR w Katowicach - mjr Stanisław Baraniuk
* WSR w Kielcach - mjr Michał Kowalski
* WSR w Krakowie - mjr Zbigniew Zawistowski
* WSR w Lublinie - mjr Wacław Trzepiński
* WSR w Łodzi - kpt. Mikołaj Nipie
* WSR w Olsztynie - mjr Jan Krzechowiec
* WSR w Poznaniu - mjr Władysław Garnowski
* WSR w Rzeszowie - mjr Stanisław Mercik
* WSR w Szczecinie - mjr Filip Feld
* WSR w Warszawie - ppłk Beniamin Karpiński
* WSR we Wrocławiu - mjr Bronisław Ochnio
 
Z dniem 5 sierpnia 1954 zostały rozwiązane sądy w Kielcach, Koszalinie i Rzeszowie, natomiast reszta z dniem 31 sierpnia 1955.
 
== Skazani ==
Wojskowe Sądy Rejonowe skazały na kary śmierci lub długoletniego więzienia wielu żołnierzy polskich organizacji niepodległościowych oraz [[Ukraińska Powstańcza Armia|Ukraińskiej Powstańczej Armii]].
 
WSR upoważnione zostały do rozpatrywania spraw karnych nie tylko przeciwko żołnierzom Wojska Polskiego, [[Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego|Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego]], [[Wojska Ochrony Pogranicza|Wojsk Ochrony Pogranicza]] (od [[1949]]) i funkcjonariuszom [[Urząd Bezpieczeństwa Publicznego|Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego]] czy [[Milicja Obywatelska|Milicji Obywatelskiej]], ale także osobom cywilnym oskarżonym o tzw. "zbrodnie stanu". Najczęściej byli to prawdziwi lub wyimaginowani przeciwnicy systemu komunistycznego, żołnierze różnych formacji polskiego podziemia niepodległościowego i partyzanci [[Ukraińska Powstańcza Armia|Ukraińskiej Powstańczej Armii]].
WSR uważane są z jeden z najbardziej represyjnych organów sądowniczych w stalinowskiej Polsce. Oskarżonym wymierzano niejednokrotnie na kary wieloletniego więzienia lub karę śmierci. Z dotychczasowych badań wynika, że WSR wydały ok. 3500 wyroków śmierci (ponad 1300 wykonano). Większość z nich zapadła z powodów politycznych
 
 
Od kilku lat [[Instytut Pamięci Narodowej]] publikuje wykazy osób skazanych przez WSR na karę śmierci z powodów politycznych:
 
*TomaszT. Bereza, PiotrP. Chmielowiec, - "Skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Rzeszowie w latach 1946-1954"1946–1954, IPNRzeszów 2004.▼
* T. Kurpierz, Skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach 1946–1955, Katowice 2004.
* F. Musiał, Skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie 1946-1955, Kraków 2005.
* K. Szwagrzyk, Skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy we Wrocławiu 1946–1955, Wrocław 2002.
* J. Żelazko, „Ludowa” sprawiedliwość. Skazani przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Łodzi (1946–1955), Łódź 2007
 
== Zobacz też ==
[http://www.ipn.gov.pl/portal/pl/21/3761/Lista_osob_skazanych_na_kare_smierci_przez_Wojskowe_Sady_Rejonowe_19461955.html Lista skazanych przez WSR w latach 19461955 na oficjalnej stronie IPN]
 
==Literatura==
 
▲*Tomasz Bereza, Piotr Chmielowiec - "Skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Rzeszowie w latach 1946-1954", IPN
* F. Musiał, Polityka czy sprawiedliwość? Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie (1946–1955), Kraków 2005.
* K. Szwagrzyk, Prawnicy czasu bezprawia. Sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944-1956, Kraków–Wrocław 2005.
* M. Zaborski Ustrój sądów wojskowych w Polsce w latach 1944–1955, Lublin 2005.
 
[[Kategoria:Polska Rzeczpospolita Ludowa]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojskowe_sądy_rejonowe_(PRL)”