Liber chronicarum: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m int.
Linia 16:
 
 
Treścią Kroniki świata jest historia od [[stworzenie|stworzenia]] świata (wg biblijnej księgi[[Księga Rodzaju|Księgi Rodzaju]]) doprowadzona niemal do momentu wydania. Treść podzielono na 7 epok według ówczesnych wyobrażeń mistyczno-historycznych:
# od [[Stworzenie świata według Biblii|stworzenia świata]] do [[Potop]]u.
# do narodzin [[Abraham]]a
Linia 22:
# aż do [[Niewola babilońska|Niewoli Babilońskiej]]
# aż do [[Wcielenie|Narodzin]] [[Jezus]]a Chrystusa
# współczesność (rozdział najobszerniejszy, po którym zostawiono kilka pustych kartek, aby można było dopisywać następne ważne zdarzenia)
# opis przyszłego końca świata i [[Sąd ostateczny|sądu ostatecznego]].
Jak informuje [[kolofon]] (a właściwie dwa), książka była gotowa, albo 4 czerwca, albo 12 lipca 1493 r. Po przetłumaczeniu z łaciny na język niemiecki dokonanym przez Georga Alta (ok. 1450-1510), 23 grudnia 1493 r. ukazała się także niemiecka wersja Kroniki. KronikaDzieło miałamiało format 342 x 500 mm i liczyłaliczyło 326 stron w wersji łacińskiej oraz 286 w wersji niemieckiej (niektóre strony były przeznaczone na notatki i dlatego puste).
Jak się szacuje, pierwsze wydanie liczyło ok. 1400 egzemplarzy wydrukowanych po łacinie [[antykwa|antykwą]] (''Antiqua Rotunda'') i ok. 700 egzemplarzy wydrukowanych po niemiecku [[szwabacha|szwabachą]] (''Bastarda Schwabacher'').
Książka była rozprowadzana w kilku wersjach: kolorowanej ręcznie [[akwarela]]mi w warsztacie Wolgemuta i oprawnej w deski obite skórą (cena 8 guldenów), zszytej niekolorowanej (5 guldenów) oraz jako składanka z luźnych kartek do oprawienia i pokolorowania we własnym zakresie (2 guldeny). Wiadomo też, że zainteresowanym sprzedawano pojedyncze kartki oraz większe fragmenty książki. W 1509 r. doszło do rozliczeń między wspólnikami i okazało się, że na składzie było jeszcze 47 składanek oraz 524 egzemplarze oprawne, wg innej wersji zostało 539 egzemplarzy w języku łacińskim oraz 60 po niemiecku.
Kronika świataŚwiata jest najbardziej ilustrowaną książką XV w. Wszystkie drzeworyty przygotowano w pracowni Wolgemuta. Nie są [[sygnatura|sygnowane]], dlatego nie można jednoznacznie określić ich [[autor]]ów. Można się spodziewać, że wśród ilustracji wykorzystano część prac Albrechta Dürera, które pozostałychpozostały po okresie jego praktyki w warsztacie (w tym czasie artysty nie było w Norymberdze). Prawdopodobnie autorem widoków [[Nysa|Nysy]] oraz Wrocławia jest Wilhelm Pleydenwurff (przed powstaniem Kroniki przebywał na Śląsku i na pewno był we Wrocławiu). Wzory czerpano też z cudzych publikacji. Widok [[Wenecja|Wenecji]] zaczerpnięto z ''Perigrinationes Sanctae'' Reuwicha Erharda wydanej w 1486 r. zaś [[florencja|Florencji]] z [[miedzioryt]]u wykonanego przez Włocha Rosselli Francesco.
Kronika świataŚwiata zawiera ok. 1809 drzeworytów, różnej wielkości, o różnej tematyce. Oprócz dwóch map: świata i Europy znajduje się w niej ok. 100 widoków miast, przedstawieni są bogowie i sceny biblijne, postacie historyczne i fantastyczne, drzewa genealogiczne, itp. Tylko 645 ilustracji jest niepowtarzalnych. Pozostałe mogą się powtarzać i mimo że identyczne, zaopatrzone są w różne podpisy. To znaczy, że ta sama postać raz mogła występować jako król, innym razem jako rycerz. Dzięki takiej praktyce 25 rysunków wystarczyło do pokazania 226 [[papież]]y. Postacie przedstawiono w ubiorach i realiach ówczesnej Norymbergi.
Szacuje się, że do dziś zachowało się około 400 egzemplarzy Kroniki w języku łacińskim oraz 300 w języku niemieckim. Zachowane inkunabuły często są obciążone celowym brakiem: mianowicie w kronice zamieszczono, prawdopodobnie XIII-wieczną, historię o [[Papieżyca Joanna|papieżycy Joannie]]. Kościół temu zaprzeczył i temat potępił więc w wielu egzemplarzach jej rysunek oraz opis wycięto, ewentualnie zaklejono.
 
Linia 39:
 
==Kronika świata w Polsce==
Mimo wielu pożarów i grabieży, w Polsce nadal zachowało się około 50 egzemplarzy Kroniki świataŚwiata. Świadczy to niewątpliwie o licznym imporcie i wielkiej poczytności tej publikacji.
Oprócz tego fragmenty dotyczące Polski były wielokrotnie przedrukowywane i przetwarzane w książkach polskich i obcych taktujących o Polsce (zwykle po łacinie).
Pierwszym który skorzystał z Kroniki świataŚwiata, już w 1496 r., był [[Wawrzyniec Korwin]]. Będąc lepiej obznajomionym z polskimi realiami, zrobił w opisie mniej błędów niż Schedel, a ponadto uzupełnił opis podziałem Polski na dzielnice.
[[Jan Pistorius]] w ''Polonicae historiae Corpus'' wydanej w Bazylei 1582 r. 4 strony o Polsce wzorował na Kronice świataŚwiata. To samo można powiedzieć o wydanej w Warszawie w 1761 r. ''Historiarum Poloniae scriptotum collectio magna'' [[Lorenz Christoph Mizler|Krzysztofa Mizlera]]. Z Kroniki korzystał także Teofil Żebrawski (syn [[Teofil Żebrawski|Teofila Żebrawskiego]]) w swoim artystycznym wydaniu dokonanym w Krakowie 1899 r.
Kolejny przedruk, zatytułowany ''Sarmacja'', po raz pierwszy po polsku, ukazał się dopiero w 1973 r. w Londynie, a w 1992 r. również w Toruniu. Całość wydrukowano w Oficynie [[Stanisław Gliwa|Stanisława Gliwy]] po łacinie (reprint) oraz w tłumaczeniu polskim i angielskim.
 
== Bibliografia ==