Wersja z 01:15, 6 lis 2008 edytuj Angel ivanov angelov (dyskusja \| edycje) 76 edycji mNie podano opisu zmian ← poprzednia edycja		Wersja z 08:22, 27 mar 2009 edytuj anuluj edycję Ałiku (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 17 264 edycje rozszerzenie następna edycja →
Linia 1: '''Raszka''' – państwo utworzone w II poł. X wieku we wschodniej części [[Serbia Wyszesławiców\|pierwszego państwa serbskiego]] w dorzeczu Tary, Pivy, Limu, Zachodniej Morawy i Ibaru. Od nazwy rzeki Raszki i położonego nad nią miasta Ras, będącego głównym ośrodkiem państwa otrzymała w XII wieku nazwę Raszki. Jej serbskich mieszkańców zaczęto nazywać ''Rascianami''. Objęcie władzy przez Nemaniczów na przełomie XII i XIII wieku – uniezależnienie państwa od [[Bizancjum]],zjednoczenie ziem serbskich, a potem utworzenie królestwa, spowodowały, że nazwa Raszki została porzucona na rzecz Serbii. '''Raszka''' ([[Język serbski\|serb.]] ''Рашка'') – średniowieczne państwo istniejące na części terytorium współczesnej [[Serbia\|Serbii]]. Ok. [[VIII wiek]]u grodem stołecznym księstwa Serbów był gród ''Ras'' (niedaleko dzisiejszego [[Novi Pazar\|Nowego Pazaru]]), od którego powstało określenie ''Raszka''. Przez Węgry nazwa ta dotarła w XV-XVI wieku do Polski i stąd w literaturze polskiej tego okresu można się spotkać z nazwą ''Raców'' na określenie Serbów. ==Ród Tihomla (950-1083)== ==Władcy Raszki==▼ Po śmierci [[Czasław Konimirowić\|Czasława Konimirowicia]] ok. 950 roku Serbia rozpadła się na szereg niezależnych żupanii. Ród władców Raszki wedle legendy przekazanej przez [[Pop Duklanin\|Popa Duklanina]] wywodzi się od Tihomla, syna popa pasterza owiec, który wstąpił na służbę do księcia Czasława i w nagrodę za zasługi wojenne poślubił córkę bana Raszki. Rezydencją żupanów Raszki był Ras, dawny gród graniczny, położony nad wpadającą do Ibaru Raszką. W cerkwi św. Piotra w Rasie osiadł biskup Serbów zagorskich i dzięki temu Ras zaczął pełnić rolę stolicy kościelnej ziem serbskich i centrum kulturowego. Pierwsi żupani z rodu Tihomla wraz z całą Serbią popadli ok. 976 roku w zależność od Bułgarii rządzonej przez [[Komitopuli\|Komitopulów]]. W 977 roku książę trebińsko-duklański osadził na tronie żupańskim w Raszce jednego z potomków Tihomla. Jego syn Lutomir podobnie jak ojciec uznawał podwójną zależność od Bułgarii i Dukli, do czasu włączenia Dukli w granice Bułgarii w 1016 roku, na dwa lata przed podbojem Bułgarii przez Bizancjum. Po 1018 roku cesarz [[Bazyli II Bugarobójca\|Bazyli II]] utworzył w północnej części [[Zagorie\|Serbii zagorskiej]] wojskowy okręg administracyjny zwany temem Serbii lub od nazwy stolicy temem [[Sremska Mitrovica\|Sirmium]], któremu zostały poddane Raszka wraz z innymi autonomicznymi żupaniami na południu Serbii. Już jednak w II połowie X wieku Raszka zaczęła wybijać się na czoło żupanii serbskich, a jej władcy przyjęli tytuł wielkich żupanów. W II połowie XI wieku do wielkiego znaczenia doszło leżące na południe od Raszki [[królestwo Zety]]. W 1070 roku jego władca książę Michał I osadził na tronie wielkożupańskim w Rasie swego syna Petrisława. W następnym roku książę Michał wspomógł powstanie w [[Skopje]] w Macedonii, próbując osadzić drugiego syna Konstantyna Bodina na tronie carów bułgarskich. Powstanie Bizantyńczycy stłumili, a książę Zety utracił zwierzchnictwo nad Raszką. Jego syn, król Zety, Konstantyn Bodin (1081-ok. 1101) wykorzystując najazd normański na Bizancjum przyłączył do swego państwa Raszkę osadzając na tronie wielkożupańskim żupanów ze swego dworu, Wukana i Marka, od których wywodzi się nowa dynastia wielkich żupanów Raszki<ref>{{cytuj książkę \| tytuł= Historia Jugosławii \|strony=66-69 \|nazwisko r= Wasilewski \|imię r= T. \|autor r link= Tadeusz Wasilewski }} {{Cytuj książkę\|\|nazwisko= Skowronek \|imię=J. \|autor link=Jerzy Skowronek\|nazwisko2=Tanty \|imię2=M. \|autor link2=Mieczysław Tanty \|nazwisko3=Wasielwski \|imię3=T. \|autor link3=Tadeusz Wasilewski \|tytuł=Historia Słowian \|strony=93-94}}</ref>. do [[660]] : [[Svevlad]] [[660]]-[[680]] : [[Selimir]]▼ [[680]]-[[700]] : [[Vladin]] [[700]]-[[750]] : [[Ratimir]] ==Pod rządami Wukanowiczów (1083-1170)== '''[[Dynastia Vlastimiroviców]]'''▼ Po śmierci Konstantyna Bodina Wukan (1083-1115) wykorzystał walki o władzę w Zecie i poparł jednego z pretendentów Koczapara Radosławlewicia. Po zwycięstwie nad Moraczą nad wojskiem króla Radosława, osadził Koczapara na tronie królów Zety, ale jeszcze w tym samym roku pozbawił go władzy ze względu na zbytnią jego samodzielność. Na tronie królestwa osadził wówczas innego z przedstawicieli dynastii królewskiej Włodzimierza wydawszy wpierw za niego swą córkę. Następca Włodzimierza, Jerzy Bodinowić (1115-1118) zawarł przymierze przeciw Bizancjum z wielkim żupanem Raszki Uroszem I (1115-1131). Armia zecko-raszkańska została jednak pokonana przez Greków, którzy osadzili na tronie Zety Grubeszę Branisławlewicia (1118-1125). Zeta stała się w najbliższych latach widownią wyniszczającej wojny domowej. Cesarz wziął obfite łupy i wielu jeńców a wielki żupan Raszki musiał uznać jego zwierzchność. W Raszce po Uroszu I tron objął Urosz II (1131-1149). Kolejna rewolta raszkańska przeciw Bizancjum podjęta w 1149 roku wspólnie z Węgrami została stłumiona przez cesarza Manuela Komnena. Około 1150 roku kolejny żupan Raszki Desa (1149-1153), wezwany przez opozycję zecką przyłączył do Raszki Zetę z wyjątkiem wąskiego pasa wybrzeża, Trebinia i Zahumla. Strącony w 1153 roku z tronu przez Bizantyńczyków, Desa powrócił na tron wielkożupański około 1161 i utrzymał się na nim z przerwami do 1168, kiedy to w wyniku kolejnej interwencji bizantyńskiej władza przekazana została w ręce bocznej linii dynastii panującej. Wielkim żupanem został syn Zawidy Tihomir, a swoje dzielnice otrzymali także jego młodsi bracia [[Stefan Nemania]], Stracimir i Mirosław. W 1170 roku Nemania w bitwie koło Pantina na Kosowym Polu pokonał w przymierzu z młodszymi braćmi Tihomira i sam objął tron wielkożupański zapoczątkowując rządy nad Serbią dynastii [[Nemanicze\|Nemaniczów]]<ref>{{cytuj książkę \| tytuł= Historia Jugosławii \|strony=69-70 \|nazwisko r= Wasilewski \|imię r= T. \|autor r link= Tadeusz Wasilewski }} {{Cytuj książkę\|\|nazwisko= Skowronek \|imię=J. \|autor link=Jerzy Skowronek\|nazwisko2=Tanty \|imię2=M. \|autor link2=Mieczysław Tanty \|nazwisko3=Wasielwski \|imię3=T. \|autor link3=Tadeusz Wasilewski \|tytuł=Historia Słowian \|strony=94}} {{Cytuj książkę \|nazwisko= Ostrogorski \|imię=G. \|autor link= Georg Ostrogorski \|tytuł= Dzieje Bizancjum \|strony=362, 367, 371}}</ref>. ok [[750]]-ok.[[800]] : [[Wisesław]] po [[800]] : [[Radosław I]] przed [[835]] : [[Prosigoj]] [[836]]-[[860]] : [[Vlastimir]] [[860]]-[[882]] : [[Strojimir]] [[860]]-[[882]] : [[Goinik]] [[882]]-[[892]] : [[Mutimir]] [[892]]-[[893]] : [[Przybysław]] [[893]]-[[917]] : [[Piotr (władca Raszki)\|Piotr]] [[917]]-[[921]] : [[Paweł]] [[921]]-[[924]] : [[Zachary]] ▲==Władcy Raszki== [[924]]-[[927]] : ''do Bułgarii'' ▲'''[[Dynastia ~~Vlastimiroviców~~Wukanowiczów]]''' [[927]]-[[949]] : [[Caslaw]] [[949]]-[[988]] : ''do Bizancjum'' [[988]]-[[1018]] : ''do Bułgarii'' [[1018]]-[[1083]] : ''do Bizancjum'' [[1050]]-[[1073]] : [[Petrislav]] ? ~~'''[[Dynastia Vukanoviców]]'''~~ [[1083]]-[[1115]] : [[Vukan]] [[1083]]-[[1090]] : [[Mirko]] Linia 44 ⟶ 23: ok.[[1165]]-ok.[[1166]] : [[Desa]] (po raz czwarty) '''[[Nemanicze\|Dynastia ~~Nemanja~~Nemaniczów]]''' ok.[[1166]]-ok.[[~~1171~~1170]] : [[Tihomir]] ok.[[1168]]-[[~~1171~~1170]] : [[Stracimir]] ok.[[1168]]-[[~~1171~~1170]] : [[Mirosław]] w ~~Zahumlje~~Humie ▲ok.[[~~660~~1168]]-[[~~680~~1196]] : [[~~Selimir~~Stefan Nemania]] {{Przypisy}} ==Bibliografia== {{cytuj książkę \|nazwisko=Felczak \|imię=W. \|autor link=Wacław Felczak \|nazwisko 2= Wasilewski \|imię 2= T. \| tytuł= Historia Jugosławii \|wydawca= Ossolineum \|miejsce=Wrocław \|rok=1985 \|strony= \|rozdział='' Historia Jugosławii do XVIII wieku'' \|adres rozdziału= \|nazwisko r= Wasilewski \|imię r= T. \|autor r link= Tadeusz Wasilewski \|isbn=83-04-01638-9 }} {{Cytuj książkę \| nazwisko= Ostrogorski \|imię=G. \|autor link= Georg Ostrogorski \|tytuł= Dzieje Bizancjum \|data=2008 \|wydawca= Państwowe Wydawnictwo Naukowe \|miejsce=Warszawa \|isbn=978-83-01-15268-0\|strony=}} * {{Cytuj książkę\|\|nazwisko= Skowronek \|imię=J. \|autor link=Jerzy Skowronek\|nazwisko2=Tanty \|imię2=M. \|autor link2=Mieczysław Tanty \|nazwisko3=Wasielwski \|imię3=T. \|autor link3=Tadeusz Wasilewski \|tytuł=Historia Słowian południowych i zachodnich \|data=1988 \|wydawca=PWN \|miejsce=Warszawa \|isbn=83-01-07549-X \|strony=}}

Raszka Wukanowiczów: Różnice pomiędzy wersjami