Cząstka <math>\; Y \;</math> została zidentyfikowana podczas obserwacji rozpadu mezonu <math>\; B^+ \;</math> - cząstki złożonej z [[kwark b|kwarka b]] zwanego dennym lub pięknym oraz z antykwarka. Spośród miliardów zerzeń proton - antyproton, w wyniku czego powstawałymezonypowstawały mezony <math>\; B^+ \;</math> i <math>\; B^- \;</math>, zidentyfikowano niewielką ilość mezonów <math>\; B^+ \;</math>, które ulegały następnie rozpadowi w zupełnie nieprzewidywany sposób. Mezony te rozpadały się na mezon <math>\; K \;</math> oraz nieznaną dotąd cząstkę <math>\; Y \;</math>. Krótkotrwała cząstka <math>\; Y \;</math> rozpadała się następnie na mezony <math>\; \varphi \;</math> oraz <math>\; J/\psi \;</math>. Z kolei mezon <math>\; \varphi \;</math> rozpadał się na mezony <math>\; K^+ \;</math> i <math>\; K^+ \;</math>, a mezon <math>\; J/\psi \;</math> na dwa miony o przeciwnych ładynkahładunkach elektrycznych <math>\; \mu^+ \;</math> i <math>\; \mu^- \;</math>.
Schemat rozpadów wyglądał więc następująco:
Linia 17:
==Własności cząstki Y==
Interpretacja rozpadu cząstki <math>\; Y \;</math> stanowi dla fizyków poważny problem. Dotychczas znane są bowiem jedynie dwa sposoby istnienia stanów związanych kwarków: pary kwark - antykwak tworzacetworzące mezony oraz układy złożone z trzech kwarków tworzące bariony. Cząstka <math>\; Y \;</math> nie mieści się w żadnym z powyższych schematów. W konsekwencji nie bardzo wiadomo czym jest ona w rzeczywistości oraz z jakich składników jest ona zbudowana. Potwierdza to następująca wypowiedź prof. Jacobo Konigsberga z Uniwersytetu Florydy, jednego z uczestników eksperymentu przeprowadzonego w Tevatronie: ''So far, we’re not sure what that is, but rest assured we’ll keep on listening''.
Rozpad cząstki <math>\; Y \;</math> na <math>\; \varphi \;</math> oraz <math>\; J/\psi \;</math> sugeruje, że być może ona skada się ona z [[kwark powabny|kwarka c]] zwanego powabnym oraz antykwarka c, lecz zaobserwowane własności procesu nie odpowiadają konwencjonalnej charakterystykce takigotakiego rozpadu. Inną możliwością proponowaną przez fizyków jest hybrydowy charakter cząstki <math>\; Y \;</math>, która oprócz kwarków i antykwarków zawierałaby także w swiom składzie [[gluon|gluony]]. Pojawiają się nawet sugestie, że cząstka <math>\; Y \;</math> stanowić może układ związany złożony z czterech kwarków i antykwarków. Dotychczas zarówno zwiazane stany hybrydowe jak i układy złożone z czterech kwarków nie były obserwowane.
Niektórzy specjaliści uważają, że cząstka <math>\; Y \;</math> stanowić może, obok znanych już barionów i mezonów, pierwszy zidentyfikowany `egzemplarz' nowej, nieznanej dotąd rodziny hadronów (stanów związanych utworzonych z kwarków i antykwarków). W rzeczywistości w ostatnich latach oberwowano już w Tevatronie podobne, niezwykłe charakterystyki rozpadów, były one jednak znacznie słabiej udokumentowane. Nietypowe rozpady cząstek obserwoano też w akcelelatorze [[KEK]] w Japonii oraz akceleratorze [[Stanford Linear Accelerator Center|SLAC]] w Kalifornii.
