Wersja z 18:31, 30 maj 2009 edytuj RoodyAlien (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy 37 231 edycji poprawa linków ← poprzednia edycja		Wersja z 20:06, 30 maj 2009 edytuj anuluj edycję RoodyAlien (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy 37 231 edycji + następna edycja →
Linia 1: '''Muzyka programowa''' - rodzaj [[~~Muzyka instrumentalna~~muzyka\|muzyki ~~instrumentalnej~~]] o treści pozamuzycznej która wskazana jest przez tytuł lub program [[Utwór programowy\|utworu programowego]] (pobudzający wyobraźnię [[kompozytor]]a) - jej przeciwieństwem jest [[muzyka absolutna]]. Treścią ~~[[muzyka\|~~muzyki]] może być ciąg zdarzeń, sytuacji obrazów lub myśli. Muzyka taka ~~wywołuje~~ma za zadanie wywołać pewne skojarzenia i wyobrażenia - [[Fantazja_(psychologia)\|fantazje]] słuchaczy prowadzone są w określonym kierunku. Termin ten jest stosowany niemal wyłącznie do dzieł [[Muzyka poważna\|muzyki poważnej]] (zwłaszcza w [[Muzyka romantyczna\|muzyce romantycznej]] powstałej w [[XIX wiek]]u). Do utworów muzyki programowej zalicza się m.in.: '''[[Uwertura\|Uwertury]]''' do [[opera (dzieło)\|oper]], [[oratorium\|oratoriów]] i [[dramat muzyczny\|dramatów muzycznych]] (w przypadku kiedy odzwierciedlają ich treść) '''[[Uwertura koncertowa\|Uwertury koncertowe]]''' (w przypadku kiedy posiadają treść programową) Niektóre '''[[Utwór charakterystyczny\|utwory charakterystyczne]]''' '''[[Poemat symfoniczny\|Poematy symfoniczne]]''' (przy uporządkowaniu części tego typu kompozycji ujawnia się formotwórcza rola programu) - należy pamiętać że poszczególne części poematów symfonicznych mogą być tworzone wg praw muzyki absolutnej (np. [[pieśń (forma muzyczna)\|forma pieśni]] w ''Chłopskim weselu'' z '''[[Wełtawa (poemat symfoniczny)\|Wełtawy]]''' [[Bedřich Smetana\|Bedřicha Smetanay]]). Poematami symfonicznymi często nazywa się jednoczęściowe utwory programowe przeznaczone dla [[orkiestra\|orkiestry]]. == Muzyka programowa w kanonie muzyki zachodniej == ~~Mimo pozamuzycznej treści do muzyki programowej '''nie zalicza''' się [[muzyka wokalna\|muzyki wokalnej]], [[balet]]owej oraz [[Muzyka filmowa\|filmowej]].~~ Muzyka tworzona na potrzeby [[opera (dzieło)\|opery]] lub [[balet]]u jest także muzyką programową. [[Aaron Copland]] był rozbawiony gdy pewna kobieta powiedziała mu po wysłuchaniu jego baletu [[Appalachian Spring]] że ''„mogła '''zobaczyć''' [[Appalachy]] i '''czuć''' [[Wiosna\|Wiosnę]]”''. [[Muzyka filmowa]] jest zawsze muzyką programową i czasami (tak jak np. muzyka do [[film]]u [[Alexander Nevsky]] skomponowana przez [[Sergiusz Prokofiew\|Sergiusza Prokofiewa]]) znajduje miejsce w klasycznym repertuarze koncertowym. === Muzyka popularna === Określenie "muzyka programowa" nie jest powszechnie używane w odniesieniu do [[Muzyka rozrywkowa\|muzyki popularnej]]. Ponieważ przeważającą większość tego typu muzyki stanowią [[piosenka\|piosenki]] wydaje się że muzyka taka ma jak najbardziej programowy charakter: mamy słowa piosenki w związku z tym jest to coś więcej niż czysta muzyka. Tradycyjna czysto orkiestrowa muzyka programowa kontynuowana jest w utworach na [[big band]]y (szczególnie przyczynił się do tego [[Duke Ellington]]). Kompozycje instrumentalnej w muzyce popularnej często opisywane są tytułami które sugerują zakwalifikowanie ich do muzyki programowej. Istnieje także kilka całkowicie instrumentalnych [[album (wydawnictwo muzyczne)\|albumów]] poświęconych treści pozamuzycznej - noszą one nazwy [[Album koncepcyjny\|albumów koncepcyjnych]] (np. '''[[China (album Vangelisa)\|China]]''' - [[Vangelis]]a lub '''[[The Songs of Distant Earth]]''' - [[Mike Oldfield\|Mikego Oldfielda]]). Niektóre z popularnych [[gatunek muzyczny\|gatunków muzycznych]] mają szczególnie więcej cech muzyki programowej niż inne. Zalicza się do nich m.in.: [[Ambient]]▼ [[New age (muzyka)\|New age]]▼ Space music [[Surf rock]] [[Jazz-rock]] [[Rock progresywny]] [[Art rock]] Muzycy i zespoły [[rock progresywny\|rocka progresywnego]] szczególnie eksperymentowały z muzyką programową w [[lata 70. XX wieku\|latach 70.]] [[XX wiek]]u. Przykładem może być grupa [[Rush]] ze swoim albumem '''[[Permanent Waves]]''' posiadającym wyraźny wpływ cyklu sześciu poematów symfonicznych '''[[Má vlast]]''' Bedřicha Smetanay. == Wyrażanie zjawisk pozamuzycznych == Linia 17 ⟶ 31: ==== Przykłady ==== Imitacja [[Grom dźwiękowy\|grzmot]]u w II części (''"Lato"'') '''~~[[Cztery pory roku (Vivaldi)\|~~Czterech pór roku]]''' ~~[[Antonio Vivaldi\|~~Antonio Vivaldiego]] ([[szesnastka\|szesnastki]] w niskim [[Rejestr (muzyka)\|rejestrze]] [[Instrument smyczkowy\|instrumentów smyczkowych]]) Imitacja grzmotu w IV części (''"Burza"'') '''VI Symfonii F-dur op. 68''' Ludwiga van Beethovena ([[dysonans\|dysonujące]] nakładanie się [[dźwięk]]ów [[orkiestra symfoniczna\|orkiestry symfonicznej]], [[tremolo]] na [[Kotły (instrument muzyczny)\|kotłach]] w [[Dynamika (muzyka)\|fortissimo]]) Linia 25 ⟶ 39: === Symbolika dźwiękowa === Symbolika dźwiękowa polega na [[analogia\|analogii]]. Za jej pomocą można oddać tylko obrazowe treści wizualne. W ~~[[muzyka~~muzyce ~~barokowa\|baroku]]~~barokowej określone [[Figura retoryczna (muzyka)\|figury dźwiękowe]] zyskały wartość [[Semiotyka (logika)\|semantyczną]]. ==== Niektóre analogie w symbolice dźwiękowej ==== Linia 60 ⟶ 74: '''[[Uczeń czarnoksiężnika (Dukas)\|Uczeń czarnoksiężnika]]''' - [[Paul Dukas]] ~~== Zobacz też ==~~ [[Album koncepcyjny]] ▲[[New age (muzyka)]] ▲[[Ambient]] [[Muzyka współczesna]] == Źródła == {{cytuj książkę \|nazwisko =Michels \| imię =Ulrich \| autor link = \| tytuł =Atlas muzyki Tom I \| wydawca =Prószyński i S-ka \| miejsce =Warszawa \| rok =2002 \| strony =128, 129 \| isbn =83-7255-085-9 }} {{Cytuj książkę \| nazwisko=McClary \| imię=Susan \| autor link= \| inni= \| tytuł=Feminine endings: music, gender, and sexuality \| data=1991 \| wydawca=University of Minnesota Press \| miejsce=Minnesota \| isbn=0-8166-1898-4 \| strony=24}}▼ == Bibliografia == {{cytuj książkę \|nazwisko =Michels \| imię =Ulrich \| autor link = \| tytuł =Atlas muzyki Tom I \| wydawca =Prószyński i S-ka \| miejsce =Warszawa \| rok =2002 \| strony =128, 129 \| isbn =83-7255-085-9 }} {{Cytuj książkę \| nazwisko=Morton \| imię=Marsha \| nazwisko2=Schmunk \| imię2=Peter L. \| autor link= \| inni= \| tytuł=The arts entwined: music and painting in the nineteenth century \| data=1999 \| wydawca=Garland \| miejsce=New York \| isbn=0815331568 \| strony=28, 29}} ▲*{{Cytuj książkę \| nazwisko=McClary \| imię=Susan \| autor link= \| inni= \| tytuł=Feminine endings: music, gender, and sexuality \| data=1991 \| wydawca=University of Minnesota Press \| miejsce=Minnesota \| isbn=0-8166-1898-4 \| strony=24}} [[Kategoria:Muzyka]]

Muzyka programowa: Różnice pomiędzy wersjami