Smoła pogazowa: Różnice pomiędzy wersjami

'''Smoła pogazowa''' (węglowa) -– [[smoła]] otrzymywana w wyniku odgazowania [[węgiel kamienny|węgla kamiennego]] w temperaturze ok. 1000° °C. Jest jednym z produktów ubocznych (ok. 3-5% masy surowego węgla) z produkcji [[koks]]u z [[węgiel kamienny|węgla kamiennego]], dawniej również była produktem ubocznym z produkcji [[gaz świetlny|gazu świetlnego]]. Jest wydzielana z surowego [[gaz koksowniczy|gazu koksowniczego]], w którym pary smoły występują w stężeniach rzędu 100 g/m³.

Jest mieszaniną wielu (co najmniej 300) [[związek organiczny|związków organicznych]], dlatego zwykle jest poddawana dalszej [[rektyfikacja (destylacja)|destylacji]] na frakcje o określonym składzie i określonych właściwościach.

Z szeroko stosowanej destylacji [[retorta|retortowo]]-[[kolumna rektyfikacyjna|kolumnowej]] uzyskuje się różne frakcje olejów smołowych i 50-60% pozostałości w formie [[pak węglowy|paku]].

Najczęściej wydzielane frakcje '''olejów smołowych''' wg wzrastających [[temperatura wrzenia|temperatur wrzenia]] i [[gęstość|gęstości]] w 20° °C (uwaga: podane wartości są orientacyjne, ponadto różne źródła nie zawsze podają jednakowy podział, a dokładne zakresy temperatur są dobierane dla konkretnej instalacji przemysłowej, konkretnego surowca i żądanego produktu):

* [[olej lekki]] (90-170° °C; ≤0,95 kg/dm³), stanowiący ok. 1% smoły, o składzie podobnym do [[benzol]]u, dlatego łączony z nim do dalszej przeróbki;

* [[olej średni|oleje średnie]], stanowiące łącznie ok. 12-16% smoły; gęstość 1,00-1,04 kg/dm³:

** olej karbolowy (fenolowy, ok. 1,5-2,5% smoły; 175-210° °C) -– zawierający znaczną ilość składników kwaśnych, w tym [[fenol]]u i [[krezol]]i (kwasy karbolowe),

** olej naftalenowy (207-230° °C) -– zawierający głównie (ok. 60%) [[naftalen]], po oddzieleniu którego (metodą krystalizacji), olej odciekowy bywa powtórnie rozdestylowany;

* [[olej ciężki|oleje ciężkie]], stanowiące łącznie ok. 10-11% smoły; 1,05-1,10 kg/dm³:

** [[olej płuczkowy]] (235-285° °C), po wydzieleniu naftalenu stosowany głównie przez samą koksownię w płuczkach do [[absorpcja (fizyka)|absorpcji]] benzolu z [[gaz koksowniczy|gazu koksowniczego]],

** olej [[acenaften]]owy (260-320° °C; 2-3% smoły, o ile jest osobno wydzielany; gęstość ok. 1,10 kg/dm³);

* [[olej antracenowy]] (300-360° °C, ok. 11-12% smoły, a 240-360° °C, do ok. 25% smoły, o ile najcięższe oleje nie są rozdzielane), o charakterystycznej zielonkawej fluoryzującej barwie; gęstość ok. 1,12 kg/dm³;

* olej [[chryzen]]owy (315-420° °C; ok. 5-6% smoły, o ile jest osobno wydzielany; gęstość ok. 1,15 kg/dm³).

== Bibliografia ==

* {{cytuj książkę

|tytuł = Mały słownik chemii praktycznej

|wydawca = PW „Wiedza Powszechna”

* {{cytuj książkę

|autor =

|wydawca = Wydawnictwa Naukowo-Techniczne

* {{cytuj książkę

|wydawca = Wydawnictwa Naukowo-Techniczne

{{Chemia stub}}