Stefan Biskupski (duchowny): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Bonio (dyskusja | edycje)
Anulowanie wersji nr 15490803 autora Nuka1000
Linia 1:
{{Ksiądz infobox
|Imię = Stefan Biskupski
|Portret =
|Herb =
|funkcja =
|okres =
|święcenia = [[1 października]] [[1917]]
|sakra biskupia =
|podniesienie do godności kardynalskiej =
|Data_urodzenia = [[1 kwietnia]] [[1895]]
|Miejsce_urodzenia = [[Koluszki]]
|Data śmierci = [[31 maja]] [[1973]]
|Miejsce_śmierci = [[Warszawa]]
}}
'''Stefan Biskupski''' (ur. [[1 kwietnia]] [[1895]] w [[Koluszki|Koluszkach]] koło Łodzi, zm. [[31 maja]] [[1973]] w [[Warszawa|Warszawie]]), polski duchowny katolicki, profesor [[prawo kanoniczne|prawa kanonicznego]] na [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytecie Warszawskim]] i [[AkademiaUniwersytet TeologiiKardynała KatolickiejStefana Wyszyńskiego|Akademii Teologii Katolickiej]], wikariusz kapitulny [[diecezjaArchidiecezja warmińska|diecezji warmińskiej]].
 
===Życiorys===
 
=== Życiorys ===
Pochodził z rodziny urzędniczej, był synem Edmunda i Stanisławy z Wiśniewskich. Uczęszczał do gimnazjum w [[Łódź|Łodzi]] i Gimnazjum im. [[Pius X|Piusa X]] we [[Włocławek|Włocławku]]. W latach [[1912]]-[[1917]] odbył studia filozoficzne i teologiczne we włocławskim seminarium duchownym, jeszcze w czasie nauki pełniąc funkcję prefekta w [[Radomsko|Radomsku]]. [[Święcenia kapłańskie]] przyjął 1 października 1917 z rąk biskupa [[Stanisław Zdzitowiecki|Stanisława Zdzitowieckiego]]. Kontynuował następnie studia specjalistyczne na Uniwersytecie Warszawskim ([[1918]]-[[1922]]), gdzie w [[1928]] uzyskał dyplom doktora prawa kanonicznego na podstawie rozprawy ''O nowe prawo małżeńskie w Polsce''. Przez krótki czas pełnił funkcję prefekta gimnazjum w [[Łask]]u, w latach [[1923]]-[[1932]] był prefektem Komunalnego Seminarium Nauczycielskiego we Włocławku, gdzie uczył także historii i propedeutyki. Od [[1926]] wykładał w seminarium duchownym we Włocławku. Od [[1932]] prowadził wykłady zlecone na Wydziale Teologii Uniwersytetu Warszawskiego, uzyskując w [[1937]] habilitację (rozprawa ''Obrońca węzła w kanonicznym procesie małżeńskim'').
 
Linia 23 ⟶ 22:
Przez pewien czas pracę naukową i dydaktyczną łączył z funkcję wikariusza kapitulnego diecezji warmińskiej (1953-1956). Liczne obowiązki sprawiły, że rozluźnieniu uległy kontakty z Włocławkiem, w związku z czym Biskupski już w 1953 zrezygnował z prowadzenia wykładów w tamtejszym Wyższym Seminarium Duchownym, a w [[1965]] złożył także godność kanonika kapituły włocławskiej. W [[1966]] przeszedł na emeryturę. Stale mieszkał w Warszawie, mimo podeszłego wieku kontynuując badania naukowe. Zmarł w Warszawie, pochowany został jednak na własne życzenie we Włocławku, a jego księgozbiór włączono do zbiorów włocławskiej Biblioteki Seminaryjnej.
 
=== Wikariusz kapitulny diecezji warmińskiej ===
Diecezją warmińską kierował tymczasowo w skomplikowanej sytuacji polskiego kościoła po aresztowaniu prymasa [[Stefan Wyszyński|Stefana Wyszyńskiego]]. Tuż po aresztowaniu Wyszyńskiego zatrzymany został również warmiński wikariusz kapitulny [[Wojciech Zink]] i 3 października [[1953]] [[kapituła warmińska]] wybrała w jego miejsce [[Jan Hanowski|Jana Hanowskiego]]. Wyboru tego nie zaakceptował przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski biskup [[Michał Klepacz]] (zgłosił zarzut formalny, iż w tym wyborze uczestniczył nieuprawniony ks. Stefan Zajkowski, będący jedynie kanonikiem honorowym), który jednocześnie uzgodnił z władzami państwowymi kandydaturę Stefana Biskupskiego na tymczasowego rządcę diecezji warmińskiej. Formalnego wyboru Biskupskiego na wikariusza kapitulnego kapituła dokonała 11 października 1953, w ostatnim dniu dopuszczalnym prawem kanonicznym i w okrojonym składzie (jedynie 3-osobowym: [[Józef Łapot]], [[Augustyn Szarnowski]] i [[Leon Kamiński]]). Biskupski objął urząd 13 października, dwa dni potem wystosował orędzie do duchowieństwa i wiernych. 16 października biskup Klepacz nadał mu prawa i obowiązki biskupa rezydencjalnego, z wyjątkiem tych, które wymagałyby charakteru biskupiego; otrzymał prawo [[bierzmowanie|bierzmowania]], posługiwania się [[mitraMitra (nakrycie głowy)|mitrą]] i [[pastorał]]em oraz używania przywilejów [[protonotariusz apostolski|protonotariusza apostolskiego]] ''de numero participantium''.
 
Biskupski dokonał obsady wakujących stanowisk w kurii diecezjalnej (kanclerza, referenta do spraw nauczania i śpiewu kościelnego, mianował nowego notariusza); jego poprzednik Wojciech Zink pozostawił kilka stanowisk nieobsadzonych wobec zgłaszanych sprzeciwów ze strony władz państwowych. Nowy wikariusz kapitulny wprowadził także comiesięczne tzw. Godziny Święte dla duchowieństwa z [[Olsztyn]]a i okolic, obejmujące adorację [[NajświętszyEucharystia Sakrament(sakrament)|Najświętszego Sakramentu]] oraz konferencje ascetyczne lub naukowe odczyty, prowadzone przez profesorów Akademii Teologii Katolickiej i seminarium olsztyńskiego. Zarządził egzaminy jurysdykcyjne dla księży, obejmujące zagadnienia teologii dogmatycznej, teologii moralnej, prawa kanonicznego i liturgii, oraz egzaminy wikariuszowskie, niezbędne do uzyskania samodzielnych stanowisk. Zajął się kwestią ujednolicenia uposażenia wikariuszy. Skonkretyzował również podejmowane przez Wojciech Zinka (a wcześniej [[Teodor Bensch|Teodora Benscha]]) działania na rzecz księży-emerytów, tworząc dla nich dom emeryta w [[Orneta|Ornecie]] pod opieką sióstr [[katarzynki|katarzynek]] (1955).
Diecezją warmińską kierował tymczasowo w skomplikowanej sytuacji polskiego kościoła po aresztowaniu prymasa [[Stefan Wyszyński|Stefana Wyszyńskiego]]. Tuż po aresztowaniu Wyszyńskiego zatrzymany został również warmiński wikariusz kapitulny [[Wojciech Zink]] i 3 października [[1953]] [[kapituła warmińska]] wybrała w jego miejsce [[Jan Hanowski|Jana Hanowskiego]]. Wyboru tego nie zaakceptował przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski biskup [[Michał Klepacz]] (zgłosił zarzut formalny, iż w tym wyborze uczestniczył nieuprawniony ks. Stefan Zajkowski, będący jedynie kanonikiem honorowym), który jednocześnie uzgodnił z władzami państwowymi kandydaturę Stefana Biskupskiego na tymczasowego rządcę diecezji warmińskiej. Formalnego wyboru Biskupskiego na wikariusza kapitulnego kapituła dokonała 11 października 1953, w ostatnim dniu dopuszczalnym prawem kanonicznym i w okrojonym składzie (jedynie 3-osobowym: [[Józef Łapot]], [[Augustyn Szarnowski]] i [[Leon Kamiński]]). Biskupski objął urząd 13 października, dwa dni potem wystosował orędzie do duchowieństwa i wiernych. 16 października biskup Klepacz nadał mu prawa i obowiązki biskupa rezydencjalnego, z wyjątkiem tych, które wymagałyby charakteru biskupiego; otrzymał prawo [[bierzmowanie|bierzmowania]], posługiwania się [[mitra|mitrą]] i [[pastorał]]em oraz używania przywilejów [[protonotariusz apostolski|protonotariusza apostolskiego]] ''de numero participantium''.
 
W [[1954]] udało się Biskupskiemu doprowadzić do wznowienia "Warmińskich Wiadomości Diecezjalnych" (pod redakcją ks. [[Franciszek Bryx|Franciszka Bryxa]]), wydawanych początkowo jako kwartalnik, potem dwumiesięcznik. Wznowienie działalności wydawniczej objęło wkrótce także inne publikacje, jako pierwszy ukazał się w 1954 ''Zbiór pieśni nabożnych dla Warmii i Mazur. Śpiewnik diecezji warmińskiej'' w opracowaniu ks. Antoniego Sikorskiego. W ramach dążenia do ujednolicenia i repolonizacji diecezjalnego życia liturgicznego Biskupski nakłonił przewodniczącego Konferencji Episkopatu biskupa Klepacza do zmian w kalendarzu liturgicznym diecezji; wprowadzono m.in. wspomnienia [[Stanisław ze Szczepanowa|świętego Stanisława Męczennika]], [[MatkaObraz BoskaMatki CzęstochowskaBoskiej Częstochowskiej|Matki Boskiej Częstochowskiej]] i [[Stanisław Kostka|świętego Stanisława Kostki]] oraz uroczystości dziękczynne za [[bitwa pod Grunwaldem|zwycięstwo pod Grunwaldem]], a także polski rytuał wystawiania Najświętszego Sakramentu. Z innych działań Biskupskiego jako zwierzchnika diecezji można wymienić wydłużenie do dwóch lat okresu przygotowawczego do pierwszej komunii (1954) czy zarządzenie zabezpieczania Eucharystii przez wbudowywanie ogniotrwałego [[tabernakulum]] (po serii kilku przypadków znieważenia Eucharystii latem 1954, zarządził wówczas także odprawianie nabożeństw ekspiacyjnych).
Biskupski dokonał obsady wakujących stanowisk w kurii diecezjalnej (kanclerza, referenta do spraw nauczania i śpiewu kościelnego, mianował nowego notariusza); jego poprzednik Wojciech Zink pozostawił kilka stanowisk nieobsadzonych wobec zgłaszanych sprzeciwów ze strony władz państwowych. Nowy wikariusz kapitulny wprowadził także comiesięczne tzw. Godziny Święte dla duchowieństwa z [[Olsztyn]]a i okolic, obejmujące adorację [[Najświętszy Sakrament|Najświętszego Sakramentu]] oraz konferencje ascetyczne lub naukowe odczyty, prowadzone przez profesorów Akademii Teologii Katolickiej i seminarium olsztyńskiego. Zarządził egzaminy jurysdykcyjne dla księży, obejmujące zagadnienia teologii dogmatycznej, teologii moralnej, prawa kanonicznego i liturgii, oraz egzaminy wikariuszowskie, niezbędne do uzyskania samodzielnych stanowisk. Zajął się kwestią ujednolicenia uposażenia wikariuszy. Skonkretyzował również podejmowane przez Wojciech Zinka (a wcześniej [[Teodor Bensch|Teodora Benscha]]) działania na rzecz księży-emerytów, tworząc dla nich dom emeryta w [[Orneta|Ornecie]] pod opieką sióstr [[katarzynki|katarzynek]] (1955).
 
Cieniem na pozytywne działania ks. Biskupskiego, które m.in. doprowadziły do usprawnienia pracy kurii, kładła się jego uległa postawa wobec władz państwowych. Wikariusz kapitulny odbywał regularne comiesięczne spotkania z przewodniczącym Wojewódzkiej Rady Narodowej [[Juliusz Malewski|Juliuszem Malewskim]] oraz kierownikiem Samodzielnego Referatu do Spraw Wyznań [[Leopold Topczewski|Leopoldem Topczewskim]], dostosowując się do większości poleceń. Na żądanie władz dokonywał zmian proboszczów i dziekanów, duchownych nakłaniał do składania państwowego ślubowania. Na okres pełnienia przez niego funkcji wikariusza kapitulnego przypadły liczne przypadki prób werbowania księży do współpracy z [[UrządMinisterstwo Bezpieczeństwa Publicznego|Urzędem Bezpieczeństwa]], a także m.in. likwidacja modlitw w szkołach i zastąpienie ich apelami (1954), likwidacja nauki religii w szkołach zawodowych, żądania ukarania księży "łamiących praworządność ludową" i usunięcia rektora seminarium "Hosianum" Józefa Łapota. W sprawach tych Biskupski nie zabierał krytycznego głosu, potrafił natomiast przesunąć termin uroczystości zakończenia jubileuszowego Roku Maryjnego w grudniu 1954, by nie kolidował on z wyborami do rad narodowych, czy przypominać o obowiązku meldunkowym zakonników przybywających na rekolekcje wielkopostne, co w praktyce dawało władzom możliwość odmowy meldunku i tym samym zorganizowania rekolekcji. W piśmie z lutego 1955 Biskupski zwracał uwagę, by tematyka rekolekcji miała wyłącznie charakter religijny ("omawianie prawd wiary winno mieć charakter pozytywny bez ustosunkowywania się do osób lub instytucji odmiennych ideologicznie").
W [[1954]] udało się Biskupskiemu doprowadzić do wznowienia "Warmińskich Wiadomości Diecezjalnych" (pod redakcją ks. [[Franciszek Bryx|Franciszka Bryxa]]), wydawanych początkowo jako kwartalnik, potem dwumiesięcznik. Wznowienie działalności wydawniczej objęło wkrótce także inne publikacje, jako pierwszy ukazał się w 1954 ''Zbiór pieśni nabożnych dla Warmii i Mazur. Śpiewnik diecezji warmińskiej'' w opracowaniu ks. Antoniego Sikorskiego. W ramach dążenia do ujednolicenia i repolonizacji diecezjalnego życia liturgicznego Biskupski nakłonił przewodniczącego Konferencji Episkopatu biskupa Klepacza do zmian w kalendarzu liturgicznym diecezji; wprowadzono m.in. wspomnienia [[Stanisław ze Szczepanowa|świętego Stanisława Męczennika]], [[Matka Boska Częstochowska|Matki Boskiej Częstochowskiej]] i [[Stanisław Kostka|świętego Stanisława Kostki]] oraz uroczystości dziękczynne za [[bitwa pod Grunwaldem|zwycięstwo pod Grunwaldem]], a także polski rytuał wystawiania Najświętszego Sakramentu. Z innych działań Biskupskiego jako zwierzchnika diecezji można wymienić wydłużenie do dwóch lat okresu przygotowawczego do pierwszej komunii (1954) czy zarządzenie zabezpieczania Eucharystii przez wbudowywanie ogniotrwałego [[tabernakulum]] (po serii kilku przypadków znieważenia Eucharystii latem 1954, zarządził wówczas także odprawianie nabożeństw ekspiacyjnych).
 
Cieniem na pozytywne działania ks. Biskupskiego, które m.in. doprowadziły do usprawnienia pracy kurii, kładła się jego uległa postawa wobec władz państwowych. Wikariusz kapitulny odbywał regularne comiesięczne spotkania z przewodniczącym Wojewódzkiej Rady Narodowej [[Juliusz Malewski|Juliuszem Malewskim]] oraz kierownikiem Samodzielnego Referatu do Spraw Wyznań [[Leopold Topczewski|Leopoldem Topczewskim]], dostosowując się do większości poleceń. Na żądanie władz dokonywał zmian proboszczów i dziekanów, duchownych nakłaniał do składania państwowego ślubowania. Na okres pełnienia przez niego funkcji wikariusza kapitulnego przypadły liczne przypadki prób werbowania księży do współpracy z [[Urząd Bezpieczeństwa|Urzędem Bezpieczeństwa]], a także m.in. likwidacja modlitw w szkołach i zastąpienie ich apelami (1954), likwidacja nauki religii w szkołach zawodowych, żądania ukarania księży "łamiących praworządność ludową" i usunięcia rektora seminarium "Hosianum" Józefa Łapota. W sprawach tych Biskupski nie zabierał krytycznego głosu, potrafił natomiast przesunąć termin uroczystości zakończenia jubileuszowego Roku Maryjnego w grudniu 1954, by nie kolidował on z wyborami do rad narodowych, czy przypominać o obowiązku meldunkowym zakonników przybywających na rekolekcje wielkopostne, co w praktyce dawało władzom możliwość odmowy meldunku i tym samym zorganizowania rekolekcji. W piśmie z lutego 1955 Biskupski zwracał uwagę, by tematyka rekolekcji miała wyłącznie charakter religijny ("omawianie prawd wiary winno mieć charakter pozytywny bez ustosunkowywania się do osób lub instytucji odmiennych ideologicznie").
 
Oceniany przez władze jako osoba lojalna, w 1955 został przedstawiony do odznaczenia państwowego. Pracę na stanowisku wikariusza kapitulnego zakończył jesienią [[1956]] po wydarzeniach październikowych - 28 listopada 1956 prymas Wyszyński przyjął jego rezygnację. Jego następcą na czele diecezji został [[Tomasz Wilczyński]], pierwszy od kilkunastu lat w diecezji nie administrator czy wikariusz kapitulny, a biskup (chociaż nadal bez pełnego tytułu biskupa warmińskiego).
 
=== Praca naukowa ===
 
W pracy naukowej ks. Biskupski zajmował się przede wszystkim zagadnieniami prawa małżeńskiego. Tematyce tej poświęcił pracę doktorską ''O nowe prawo małżeńskie w Polsce'' (opublikowaną w [[1932]]). W rozprawie habilitacyjnej ''Obrońca węzła w kanonicznym procesie małżeńskim'' przedstawił charakterystykę tego urzędu, podkreślając odrębność od urzędu promotora sprawiedliwości. Z innych ważnych prac można wymienić: ''Reforma prawa małżeńskiego w Polsce'' (1930), ''Zagadnienie obrońcy węzła małżeńskiego'' (1939), ''Prawo małżeńskie Kościoła rzymskokatolickiego'' (dwa tomy, 1956-1960, wydanie drugie 1971), ''Krzysztof Żurawski, polski kanonista XVII w.'' (1950), ''Stanowisko proboszcza w świetle prawa kanonicznego'' (1966). Łącznie ogłosił przeszło 100 publikacji naukowych. Był redaktorem XXXIII tomu ''Encyklopedii Kościelnej'' [[Michał Nowodworski|Nowodworskiego]] (1933), a w latach [[1946]]-[[1950]] redaktorem naczelnym "[[Ateneum Kapłańskie]]go"<ref>[http://web.diecezja.wloclawek.pl/Ateneum/o_nas.htm "Ateneum Kapłańskie" Czasopismo teologiczne założone w 1909 r.]</ref>.
 
Zajmował się również martyrologią duchowieństwa polskiego w latach [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. Tematyce tej poświęcił m.in. prace ''Księża polscy w niemieckich obozach'' (1946) i ''Męczeńskie biskupstwo ks. [[Michał Kozal|Michała Kozala]]'' (1955). Sam Biskupski występował jako świadek przed [[Najwyższy Trybunał Narodowy|Najwyższym Trybunałem Narodowym]] w procesach zbrodniarzy hitlerowskich.
 
=== Źródła ===
* [[Jan Chłosta]], ''Słownik Warmii'', Wydawnictwo Littera, Olsztyn 2002
* Andrzej Kopiczko, ''Ks. prof. Stefan Biskupski - objęcie urzędu wikariusza kapitulnego diecezji warmińskiej i charakterystyka jego pracy na tym stanowisku'', w: "Studia Warmińskie", tom XXXII (1995), Wyższe Seminarium Duchowne Metropolii Warmińskiej "Hosianum", Olsztyn 1995
Linia 47 ⟶ 44:
* Kazimierz Rulka, ''Stefan Biskupski'', w: ''Słownik Polskich Teologów Katolickich'', tom V: 1918-1981, A-J (pod redakcją Ludwika Grzebienia), Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1983
{{Przypisy}}
 
[[Kategoria:Polscy duchowni katoliccy|Biskupski, Stefan]]
[[Kategoria{{DEFAULTSORT:Polscy prawnicy|Biskupski, Stefan]]}}
[[Kategoria:WięźniowiePolscy KLduchowni Sachsenhausen|Biskupski, Stefankatoliccy]]
[[Kategoria:WięźniowiePolscy KL Dachau|Biskupski, Stefanprawnicy]]
[[Kategoria:Kanoniści|Biskupski,Więźniowie StefanKL Sachsenhausen]]
[[Kategoria:UrodzeniWięźniowie wKL 1895|Biskupski, StefanDachau]]
[[Kategoria:Zmarli w 1973|Biskupski, StefanKanoniści]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1895]]
[[Kategoria:Zmarli w 1973]]