Li Si: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nous (dyskusja | edycje)
m →‎Upadek i dziedzictwo: poprawa linków, drobne merytoryczne
MatmaBot (dyskusja | edycje)
linkfix
Linia 1:
{{CHN nazwisko infobox|nazwa=Li Si|P=Lǐ Sī|WG=Li Ssu|POL=Li Sy|TRAD=李斯|UPR=李斯}}
 
'''Li Si''' (wym. ''li sy''; ur. ok. 280 r. p.n.e. - zm. 208 r. p.n.e.) - [[Kanclerz]] w chińskim [[Państwo Qin|państwie Qin]] od 246 r. p.n.e. Po zjednoczeniu przez nie Chin w 221 r. p.n.e., kanclerz na dworze [[Qin Shi Huang]]di, Pierwszego Cesarza Dynastii Qin, a po jego śmierci w 210 r. p.n.e., kanclerz na dworze drugiego cesarza, [[Qin Er Shi]]. W 208 r. p.n.e. zgładzony na skutek intrygi politycznej. Jako polityk Li Si był architektem militarnego sukcesu państwa Qin oraz unifikacji w [[Cesarstwo Chińskiechińskie|Cesarstwie chińskim]], przeprowadzonej przy użyciu despotycznych metod. Znany jest także jako [[filozof]] i [[kaligrafia chińska|kaligraf]].
 
==Wczesna kariera==
Linia 22:
W zakulisowej walce o wpływy przewagę zyskał Zhao Gao, który zdołał obsadzić więcej stanowisk swoimi zwolennikami. W [[208]] r. p.n.e. Zhao Gao doprowadził do śmierci Li Si, którego publicznie przecięto na pół w stolicy cesarstwa, [[Xianyang]]u. Rok później Zhao Gao zgładził samego cesarza. Na skutek chaosu na dworze wybuchło powstanie i dynastia Qin upadła. Syn Fusu, [[Ziying]], poddał się przywódcy chłopskiego powstania, [[Liu Bang]]owi, który w [[202]] r. założył nową dynastię [[Dynastia Han|Han]].
 
Chociaż za Hanów nastąpił renesans [[konfucjanizm]]u, wykorzystywano też zdobycze unifikacji wprowadzonej przez Li Si. [[Cesarstwo Chińskiechińskie]] wielokrotnie upadało lub było podzielone, ale idea jednych Chin utrwaliła się w świadomości mieszkańców chińskich ziem i zbiera owoce do dziś.
 
Do drakońskich metod, jakimi w imieniu cesarza jednoczył kraj Li Si odwoływał się [[Mao Zedong]], który w [[1958]] roku powiedział: "Cesarz Qin zakopał żywcem 460 uczonych, a myśmy zakopali 46 tysięcy. Czyż nie powstrzymaliśmy kontrrewolucjonistów i nie zabiliśmy trochę intelektualistów? Debatowaliśmy z demokratami, którzy oskarżają nas, że jesteśmy drugim Qin Shi Huangiem. Oni się mylą. Jesteśmy stukrotne więksi, niż Qin Shi Huang."