Wikipedia

Bitwa pod Gniewem: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Ujednoznacznienie linku z Piława na Bałtijsk przy pomocy Popups
m HotCat: Szybkie dodanie kategorii "Wydarzenia 1626", WP:SK
Linia 1:
{{wojnaWojna infobox
|epoka = nowożytność
|nazwa = Bitwa pod Gniewem
|konflikt = [[Wojna polsko-szwedzka 1626-1629]]
|grafika =
|opis =
|data = [[22 września]] – [[1 października]] [[1626]]
|miejsce = [[Gniew (miasto)|Gniew]]
|wynik = zwycięstwo Szwedów
|przyczyna =
|terytorium = ujście [[Wisła|Wisły]]
|strona1 = [[GrafikaPlik:Herb Rzeczpospolitej Obojga Narodow.svg|25px]] [[I Rzeczpospolita]]
|strona2 = [[GrafikaPlik:Lilla riksvapnet.svg|25px]] [[Królestwo Szwecji]]
|dowódca1 = [[GrafikaPlik:SigmIIIVasa.jpg|center|70px]] [[GrafikaPlik:PB Vasa CoA.png|15px]] [[Zygmunt III Waza]]
|dowódca2 = [[GrafikaPlik:Gustav II of Sweden.jpg|center|55px]] [[GrafikaPlik:PB Vasa CoA.png|15px]] [[Gustaw II Adolf Waza]]
|siły1 = [[22 września]]: 6780 jazdy, 4430 piechoty i 20 dział<br />[[29 września]]: 14 500 żołnierzy (głównie jazda)
|siły2 = [[22 września]]: 8150 piechoty, 1700 jazdy i 74 działa<br />[[29 września]]: 10 000 piechoty i 2100 jazdy
|straty1 = 500 ([[1 października]])
|straty2 =
}}
{{Wojna polsko-szwedzka 1626-1629}}
Linia 41:
Dwa dni później, [[1 października]], Gustaw Adolf postanowił ostatecznie rozprawić się z armią Zygmunta III. W tym celu szwedzkie oddziały ruszyły pod osłoną wału przeciwpowodziowego by oskrzydlić wojska polskie od południa. Wojska szwedzkie całkowicie zaskoczyły polskie dowództwo i zajęły leżący za wałem las przed wsią [[Ciepłe (województwo pomorskie)|Ciepłe]], który natychmiast obsadzili piechotą (2000 żołnierzy) i jazdą, po czym szybko okopali się na odcinku wału od Walichnowów do Gniewu. Nie powiodła się jednak Szwedom próba dostarczenia łodziami posiłków do Gniewu, gdyż silny ogień dział polskich zmusił szwedzki desant do odwrotu. Po umocnieniu swych nowych pozycji piechota szwedzka rozpoczęła natarcie wzdłuż wału wiślanego na polskie szańce, jednak zostało ono odparte przez polską piechotę. Wówczas Gustaw Adolf postanowił uderzyć na wzgórze zajmowane przez polską jazdę. Od czoła uderzyło na Polaków 3000 piechoty, a z lewego skrzydła zaatakowały oddziały ukryte w lesie. Atakująca od czoła piechota szwedzka pierwszy raz zademonstrowała szyk, w którym ogień prowadzony był w ruchu. Ponadto wraz z muszkieterami i pikinierami posuwała się naprzód artyleria. Była to pierwsza próba praktycznego działania [[Brygada szwedzka|brygady szwedzkiej]].
 
Jazda polska próbowała szarżować po stromym, zarośniętym zboczu, zepchnęła piechotę ze wzgórza, ale na skarpie wiślanej dostała się pod niezwykle silny ogień szwedzkiej piechoty i artylerii, który zmusił ją do odwrotu. W wyniku zastosowania przez Szwedów nowej taktyki ogniowej (zamiast jednego szeregu [[Muszkiet|muszkieterówmuszkiet]]erów salwę oddały jednocześnie cztery szeregi) szarżująca kawaleria poniosła straty w wysokości ok. 50 ludzi (zwykle szarże husarii kończyły się znacznie niższymi stratami – ok. 10 ludzi). Dodatkowe straty spowodowała szwedzka artyleria. Piechota szwedzka ponownie zaatakowała i zepchnęła zdemoralizowaną dużymi stratami polską jazdę ze wzgórza. Zygmunt III próbował jeszcze odzyskać utraconą pozycję przy pomocy piechoty, jednak bez powodzenia. Po kilkugodzinnej zażartej walce, zagrożona z prawego skrzydła, jazda polska została ostatecznie wyparta z umocnień pod Ciepłymi i odrzucona na zachód od [[Pelplin]]a, tracąc w trzech starciach około 500 żołnierzy i bardzo dużą ilość koni. Była to już druga w tej bitwie porażka polskiej kawalerii w starciu ze szwedzką piechotą. W dużej mierze zawinił tu Zygmunt III, który zrezygnował z walki kawaleryjskiej na płaskowzgórzu położonym na północ od Ciepłych, przez co jego armia niemal bez walki oskrzydlona została od zachodu i południa.
 
[[1 października]] [[1626]] król polski wydał rozkaz odwrotu, a odbicie Gniewu nastąpiło dopiero w [[1627]] pod dowództwem hetmana [[Stanisław Koniecpolski (hetman)|Stanisława Koniecpolskiego]].
Linia 50:
Po przegranej bitwie [[Zygmunt III Waza|Zygmunt III]] przesunął swą armię do położonego 5 km od [[Tczew]]a [[Czarlin]]a, gdzie okopał się zagradzając Szwedom drogę na Gdańsk.
 
== Rekonstrukcje historyczne ==
 
Co roku organizowana jest rekonstrukcja historyczna tej bitwy pod nazwą "Vivat Vasa!"
 
== Zobacz też ==
* [[husaria]]
* [[słynne bitwy w historii Polski]]
 
== Literatura ==
* Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I
* Leszek Podhorodecki, "Rapier i koncerz", Warszawa 1985, ISBN 83-05-11452-X, str. 154-160
 
== Uwagi ==
Linia 68 ⟶ 67:
[[Kategoria:Bitwy w historii Polski]]
[[Kategoria:Bitwy w historii Szwecji]]
[[Kategoria:gniewGniew (miasto)]]
[[Kategoria:Wydarzenia 1626|{{PAGENAME}}]]
 
[[sv:Slaget vid Mewe]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Gniewem”