|
'''Rashid ad-Din''' (pełne imię: '''Rashid ad-Din FazlallahFadlallah Hamadani''') (ur. [[1247]] w [[Hamadan (miasto)|Hamadan]]ie - zm. [[17 lipca]] [[1318]]) – [[Iran|perski]] mąż stanu i [[historia|historyk]], uważany za jednego z najwybitniejszych historyków [[średniowiecze|średniowiecza]].
== Życie ==
Rashid ad-Din pochodził z [[Żydzi|żydowskiej]] rodziny mieszkającej w Hamadanie. Był kształcony na lekarza, i w takim charakterze dostał się na dwór [[Ilchanidzi|ilchana]] [[Abaka-chan|Abaki]] ([[1265]] - [[1282]]). Mając 30 lat przeszedł na [[Islam]]. Prawdziwie wielką karierę zaczął robić za panowania [[Mahmud Ghazan|Mahmuda Ghazana]] ([[1295]] — [[1304]]), który w [[1298]] roku mianował go swoim [[wezyr]]em. Był on architektem większości reform tego władcy, i to na jego polecenie rozpoczął pisanie historii [[Mongołowie|Mongołów]], która później stała się podstawą jego głównego dzieła, ''Dżami at-Tawarich'' (Zbiór kronik). Reformy Rashida rzeczywiście doprowadziły do poprawy kondycji ekonomicznej ludności państwa, chociaż nie w stopniu tak rewolucyjnym jak to przedstawia on w swoim dziele. Samemu Rashidowi osiągnięta pozycja przyniosła wielkie bogactwo. Dzięki swoim wpływom zdobył on ogromne posiadłości ziemskie w [[Azja Mniejsza|Azji Mniejszej]] i u podnóża [[Kaukaz (pasmo górskie)|Kaukazu]]. Administracja mongolskich władców Persji stała się "biznesem rodzinnym". Z czternastu synów Rashida ad-Dina ośmiu zarządzało prowincjami imperium na terenie dzisiejszego Zachodniego Iranu, [[Gruzja|Gruzji]], [[Irak]]u oraz [[Azja Mniejsza|Azji Mniejszej]]. Rashid był tak bogaty, że był w stanie ufundować całą dzielnicę w stolicy nowego ilchana [[Oldżajtu]] ([[1304]] - [[1316]]), [[SultanijeSoltanije]]. Ściągnęło to jednak na niego nienawiść wielu ludzi. Za panowania Oldżajtu Rashid musiał walczyć o wpływy w administracji z dwoma innymi nominalnymi wezyrami, [[Sad ad-Din Sawadżi|Sad ad-Dinem Sawadżim]] i [[Aliszah|Tadż ad-Din Aliszahem]]. W roku [[1312]] udało mu się doprowadzić do skazania na śmierć tego pierwszego i zastąpienia go właśnie Aliszahem. Wkrótce jednak i on stał się jego wrogiem, tak że ilchan zdecydował się rozdzielić sfery zarządzania tych dwóch, tak by ich walka nie paraliżowała działalności administracji. Aliszah miał zarządzać zachodnim Iranem, [[Irak]]iem i Azją Mniejszą, zaś Rashid resztą państwa. Oldżajtu zmarł [[27 grudnia]] [[1316]] roku na bliżej nieokreśloną chorobę żołądka, co od razu wywołało pogłoski o otruciu. Po jego śmierci Rashid musiał ustąpić ze stanowiska, jednak powrócił na nie po pewnym czasie dzięki zachęcie i poparciu [[Czoban]]a, dowódcy wojsk i regenta przy niepełnoletnim synu Oldżajtu [[Abu SaidSa'id]]zie ([[1317]] - [[1335]]). Wkrótce jednak pod wpływem Aliszaha Czoban wycofał swoje poparcie, i Rashid ad-Din został oskarżony o otrucie Oldżajtu, co było o tyle łatwe, że był on osobistym lekarzem ilchana. Rashid został uznany za winnego i skazany wraz ze swoim niepełnoletnim synem, który miał mu pomagać w dokonaniu zbrodni. [[17 lipca]] [[1318]], po wcześniejszym zabiciu na jego oczach syna, Rashid został przerąbany mieczem na pół - tak jak niegdyś kazał stracić Sad ad-Dina. Oskarżenia wobec Rashida były bezpodstawne - prawdziwym powodem jego śmierci była nienawiść rywali w walce o władzę i koczowniczej arystokracji, której nie podobały się jego reformy chroniące ludność przed nieograniczonym wyzyskiem. Po dojściu do pełnoletniości i pokonaniu Czobana w roku [[1328]] Abu SaidSa'id mianował wezyrem syna Rashida, [[Ghijas ad-Din Muhammad Raszidi|Ghijas ad-Dina Muhammada Raszidi]], który kontynuował politykę ojca, twierdząc przy tym że przebaczył ludziom winnym jego śmierci.
== Dzieło ==
|
