István Tisza: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 27:
'''István Tisza''' (ur. [[22 kwietnia]] [[1861]] r. w [[Geszt|Geszcie]], [[Węgry]]; zm. [[31 października]] [[1918]] r. w [[Budapeszt|Budapeszcie]]) - [[Węgrzy|węgierski]] [[polityka|polityk]], [[arystokracja|arystokrata]], [[hrabia]] ''de Borosjenő et Szeged'' . [[Mąż stanu]], w l. [[1903]]-[[1905|'05]] i [[1913|'13]]-[[1917|'17]] [[Premierzy Węgier|premier Węgier]].
==Biografia==
Urodził się w 1861 roku, rodzinie znanego polityka i wielokrotnego premiera Węgier [[Kálman Tisza|Kálmana Tiszy]] i podobnie jak ojciec poświęcił się karierzę politycznej. W 1886 roku dostał siędo węgierskiego parlamenty z ramienia Partii Liberalnej. Wkrótce stanął na czele tej partii, a kiedy partia ta odniosła zwycięstwo w wyborach w 1903 roku, stanął na czele rządu. Jednak w 1905 roku kolejne wybory zakończyły się porażką liberałów i Tisza musiał złożyć dymisję z funkcji premiera.
Po niepowodzeniu wyborczym, Tisza rozwiazał Partię Liberalną i powołał nową o nazwie Partia Pracy. Partia ta, mimo swojej nazwy nie była partią robotników, lecz skupiała przede wszytskim węgierskich posiadaczy ziemskich. W 1912 roku Tisza został przewodniczącym niższej izby węgierskiego parlamentu, a w czerwcu 1913 znowu został premierem.
Po zastrzeleniu przez serbkich nacjonalistów, w lipcu 1914 roku, arcyksięcia [[Franciszek Ferdynand|Franciszka Ferdynanda]], Tiszo wystąpił przeciw planowm wojny z [[Serbia|Serbią]], bojąc się, że w razie zajęcia tego kraju, wzrośnie liczebność [[Słowianie|Słowian]] w monarchii [[Austro-Węgry|austro-węgierskiej]], co mogłoby doprowadzić do większego ich znaczenia, a w konsekwencji zachwiania dualistycznej struktury monarchii. Jednak po otrzymaniu gwarancji, że Serbia nie zostanie przyłączona do Austro-Węgier, poparł wojnę.
W czasie trwania [[I wojna światowa|wojny]] Tisza występował przeciwko wszelkim próbom federalizacji dualistycznego ustroju monarchii austro-węgierskiej, bojąc się osłabienia pozycji Węgier. Po śmierci cesarza [[Franciszek Józef I|Franciszka Józefa I]] w 1916 roku, sprzeciwił się planom nowego włądcy [[Karol I|Karola I]], zmierzającym do rozszerzenia prawa wyborczego. W czerwcu 1917 roku ustąpił z funkcji premiera i zaciągnął się do wojska. Wziął udział w walkach na froncie włoski. Krótko przed końcem wojny powrócił do Węgier, podejmując - w obliczu groźby ropadu monarchii - próbę określenia na nowo więzów łączących Węgry z Austrią.
Postanowienia traktatu pokojowego kończącego wojnę okazały się dla Węgier bardzo niekorzystne. Opinia publiczna obwiniała Tiszę odpowiedzialnością za klęskę. 31 października 1918 Tisza zginął podczas zamieszek towarzyszących proklamowaniu niepodległości Węgier.
[[Kategoria:Węgierscy politycy|Tisza, István]]
| |||