Endoskopia: Różnice pomiędzy wersjami

'''Endoskopia''' - ogólna nazwa zabiegów diagnostyczno-leczniczych w [[medycyna|medycynie]], polegających na badaniu wnętrza ciała ludzkiego przy wykorzystaniu [[Endoskop|endoskopów]] (aparatów umożliwiających doprowadzenie światła oraz optyki do wnętrza przewodu pokarmowego, oddechowego oraz jam ciała).

 

== Historia ==

 

 

Pierwsze urządzenia celowo wykonane w celu endoskopii powstały w początkach XIX w. [[Filip Bozzini]] (1773-1809) we [[Frankfurt|Frankfurcie]] wykorzystał światło lampy gazowej w celu oświetlenia badanych endoskopem narządów. Badano najczęściej pochwę, [[odbytnica|odbytnicę]] i dolną część gardła. Jako ciekawostkę można podać, że został ukarany przez władze swojego uniwersytetu „za niezdrową ciekawość”. Rozwój optyki i mechaniki precyzyjnej pozwolił na konstruowanie coraz lepszych endoskopów. Pozwoliło to [[Adolf Kusmaul|Adolfowi Kusmaulowi]] (1822-1902) z [[Freiburg]]a w Niemczech na wykonanie w roku [[1886]] pierwszej [[gastroskopia|gastroskopii]]. Pacjentem był zawodowy połykacz noży z cyrku. Wielkie zasługi dla rozwoju gastroskopii położył [[Jan Mikulicz-Radecki]] (1850-1905), który pracując wówczas w [[Wiedeń|Wiedniu]], konstruował wraz z inżynierami nowe typy endoskopów wykonując liczne badania górnego odcinka przewodu pokarmowego. W roku [[1881]] opisał on gastroskopię, w czasie której rozpoznał [[rak żołądka|raka żołądka]]. W konkluzji artykułu stwierdził, iż spodziewa się że dzięki gastroskopii będzie można tę chorobę rozpoznawać w mniej zaawansowanych stadiach. Istotnie w latach 60. XX wieku w Japonii powstało pojęcie „raka wczesnego” możliwego w praktyce do rozpoznania tylko endoskopowo. Urządzenie Mikulicza posiadało na końcu [[żarówka|żarówkę]] elektryczną. Pod koniec XIX wieku rozwój endoskopii został nieco wstrzymany przez wprowadzenie do medycyny odkrytych w [[1895]] przez [[Wilhelm Roentgen|Wilhelma Roentgena]] [[promieniowanie rentgenowskie|promieni X]]. Endoskopia powodowała wiele [[Błąd jatrogenny|jatrogennych]] uszkodzeń [[przełyk]]u i gardła, gdyż nie całe badanie (głównie wprowadzanie aparatu) odbywało się pod kontrolą wzroku badającego.

Mimo tego endoskopia rozwijała się i zaczęto wprowadzać nie będące już sztywnymi rurami, a posiadające pewną giętkość (dzięki [[przegub]]om). Pierwszy prawdziwie giętki endoskop wprowadzili w roku 1932 [[Rudolf Schindler]] (1888-1968) i [[Georg Wolf]] (1873-1938). W roku 1940 [[Bruce Kenamore]] wyprodukował endoskopowe kleszcze [[Biopsja|biopsyjne]] do pobierania materiału do [[badanie histopatologiczne|badań histopatologicznych]]. Opisane endoskopy opierały się na systemie [[soczewka|soczewek]] i źródle światła w końcówce aparatu. Ograniczało to w znacznym stopniu giętkość aparatu i zakres możliwych badań. W maju 1957 [[Basil Hirsowitz]] na spotkaniu Amerykańskiego Towarzystwa Gastroskopowego w Colorado Springs przedstawił endoskop zbudowany z włókien [[światłowód|światłowodowych]] z tzw. zimnym źródłem światła czyli silną żarówką położoną poza aparatem, której światło przewodzone było do obiektu badanego także poprzez światłowody. Otworzyła się nowa era endoskopii. Następnym krokiem było wprowadzenie w latach 90. XX w. videoendoskopów, gdzie rezygnuje się ze światłowodów na rzecz miniaturowej kamery [[Matryca CCD|CCD]], umieszczanej na wprowadzanym do pacjenta końcu endoskopu.

 

 

 

'''[[Bronchoskopia]]''' - badanie wnętrza [[tchawica|tchawicy]] i [[oskrzela|oskrzeli]], umożliwia wykrycie zmian chorobowych w obrębie tych narządów (zwężeń, [[guz (medycyna)|guzów]], nacieków nowotworowych lub zapalnych). Możliwe jest również pobieranie próbek wydzieliny z oskrzeli oraz wycinków [[błona śluzowa|błony śluzowej]] do badań [[histopatologia|histopatologicznych]], [[cytologia|cytologicznych]] i [[bakteriologia|bakteriologicznych]].

 

'''Stroboskopia''' - umożliwia badanie tylnej ściany części krtaniowej gardła oraz obejrzenie z góry nagłośni. Stroboskop jest sztywną, metalową rurą, badanie nim może spowodować odruch wymiotny, ale nie wymaga znieczulenia.

 

'''Gastroskopia''' (inaczej [[panendoskopia]]) - badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego. Umożliwia diagnostykę schorzeń przełyku, żołądka i dwunastnicy, takich jak [[choroba wrzodowa|wrzody żołądka i dwunastnicy]], nowotwory, a także pobieranie wycinków błony śluzowej do badań histopatologicznych i tamowanie niewielkich krwawień.

* [[gastroskopia]] - wziernikowanie [[żołądek|żołądka]],

* [[gastroduodenoskopia]] - wziernikowanie żołądka i [[dwunastnica|dwunastnicy]],

* [[intestinoskopia]] - wziernikowanie [[jelito czcze|jelita czczego]].

 

* [[anoskopia|anoskopię]] - wziernikowanie końca [[odbytnica|odbytnicy]],

* [[rektoskopia|rektoskopię]] - wziernikowanie [[odbytnica|odbytnicy]],

* [[rektoromanoskopia|rektoromanoskopię]] - rektoskopię rozszerzoną o końcowy odcinek [[esica|esicy]],

* [[kolonoskopia|kolonoskopię]] - badanie całego [[jelito grube|jelita grubego]].

 

'''[[Endoskopia kapsułkowa]]''' - badanie umożliwiające diagnostykę całego [[jelito cienkie|jelita cienkiego]]. W odróżnieniu od innych badań endoskopowych, nie używa się do tego celu [[fiberoskop]]u w postaci giętkiej rury. Pacjent połyka metalową kapsułkę, zawierającą w sobie miniaturową kamerę, która, przechodząc przez [[przewód pokarmowy]] pacjenta, wykonuje ok. 50000 zdjęć. Zdjęcia te są przekazywane do urządzenia zamocowanego na brzuchu pacjenta. Po przejściu przez układ pokarmowy, kapsułka jest wydalana. Główną wadą tego badania jest niemożność pobierania wycinków do badań histopatologicznych.

 

'''[[Artroskopia]]''' - wziernikowanie [[staw (anatomia)|stawu]], np. kolanowego.

 

'''Endoskopia igłowa''', np. [[endoskopia oczna]], [[angioendoskopia]], korzystająca z ultracienkich włókien optycznych, umożliwiających oglądanie np. wewnętrznych struktur [[oko|oka]] czy zastawek [[serce|serca]] i naczyń wieńcowych.

 

Endoskopia, oprócz oglądania wnętrza narządów, umożliwia również wykonywanie niektórych operacji, takich jak [[polipektomia]] (usunięcie pojedynczego polipu np. z jelita grubego), [[papillotomia]] (nacięcie [[brodawka Vatera|brodawki Vatera]]), [[appendektomia]] (wycięcie [[wyrostek robaczkowy|wyrostka]]), [[cholecystektomia]] (wycięcie [[drogi żółciowe|pęcherzyka żółciowego]]), usunięcie kamieni z przewodów żółciowych, [[splenektomia]] (wycięcie śledziony), tamowanie niewielkich krwawień np. z wrzodów żołądka lub przełyku.

 

* ''From the Lumen to the Laparoscope''; Irvin M Modlin; Mark Kidd; Kevin D Lye ''Archives of Surgery''; Oct 2004; 139, 10;

 

*[[endoskop]]

*[[kolonoskop]]

 

* [http://www.dermatologia.waw.pl/kolposkopia.html Kolposkopia]