Harry Blackmun: Różnice pomiędzy wersjami

'''Harry Andrew Blackmun''' (urodzony [[12 listopada]] [[1908]], zmarły [[4 marca]] [[1999]]) był [[Stany Zjednoczone|amerykańskim]] [[prawnik]]iem i [[sędzia|sędzią]], który w latach [[1970]]-[[1994]] zasiadał w [[Sąd Najwyższy USA|Sądzie Najwyższym Stanów Zjednoczonych]]. W czasie swej kariery w najwyższym organie sądownictwa amerykańskiego był jednym z najbardziej wpływowych i znanych sędziów. Jest m.in. autorem uzasadnienia decyzji w sprawie [[Roe v. Wade]], uznającej prawo do dokonania [[aborcja|przerwania ciąży]] oraz z innych spraw. Już na emeryturze zdobył sławę jako jedyny sędzia Sądu Najwyższego który kiedykolwiek zagrał rolę w [[film]]ie (''[[Amistad]]'').

 

== Wczesne lata ==

Urodził się w Nashville w [[Illinois]] (z powodu identycznej nazwy częstym błędem jest twierdzenie, iż przyszedł na świat w [[Nashville]], stolicy [[Stan (podział administracyjny)|stanu]] [[Tennessee]]). Wychowywał się w [[Dayton's Bluff]] w [[Minnesota|Minnesocie]]. Jego rodzice nazywali się Corwin Blackmun i Theo Reuter. Przyszły sędzia z wyznania był [[metodyzm|metodystą]].

 

 

=== Rodzina ===

W roku [[1941]] poślubił Dorothy E. Clark, z którą miał trzy córki: Nancy, Sally i Susan. Dorothy przeżyła męża i zmarła [[13 lipca]] [[2006]].

 

== Kariera przed Sądem Najwyższym ==

[[Prezydent USA|Prezydent]] [[Dwight D. Eisenhower]] mianował Blackmuna sędzią federalnego sądu apelacyjnego dla 8. okręgu [[4 listopada]] [[1959]].

 

=== Pierwsze znaczące sprawy ===

W czasie swej kariery w federalnym sądzie apelacyjnym Blackmun po raz pierwszy wydawał opinię w znaczących sprawach, które służyły potem za precedens. M.in. w głośnym procesie ''[[Jackson v. Bishop]]'' ([[1968]]) w decyzji jego autorstwa uznano, iż psychiczne znęcanie się na więźniami jest niezgodne z [[konstytucja USA|konstytucyjnym]] zakazem stosowania kar okrutnych i wymyślnych.

 

== Sąd Najwyższy ==

[[4 kwietnia]] [[1970]] otrzymał nominację na sędziego Sądu Najwyższego z rąk [[prezydent]]a [[Richard Nixon|Richarda Nixona]], przy czym [[Senat USA|Senat]] zatwiedził go w tym samym roku. Wobec jego nominacji nie było znaczącej opozycji, czego nie można było żadną miarą powiedzieć o dwóch następnych, odrzuconych przez Senat.

 

 

=== ''Roe v. Wade'' ===

W precedensowej sprawie [[Roe v. Wade]] autorem uzasadnienia i wnioskodawcą większości był właśnie sędzia Blackmun. Napisał wówczas (z czym zgodziło się siedmiu sędziów, czyli [[William O. Douglas]], Burger, Powell, [[William J. Brennan]], [[Thurgood Marshall]] oraz [[Potter Stewart]]) iż prawo stanu [[Teksas]], zakazujące kobietom możliwości dokonania [[aborcja|przerwania ciąży]] jest pogwałceniem 14. poprawki do konstytucji i prawa do prywatności. Przeciwko wnioskowi zagłosowali [[Byron White]] i Rehnquist.

 

 

=== Ewolucja na lewo ===

Mimo początkowych nieco bardziej konserwatywnych poglądów z biegiem czasu sędzia Blackmun stawał się coraz bardziej w swoich poglądach [[amerykański liberalizm|liberalny]]. W owym czasie zbliżył się do reprezentującego lewe skrzydło Williama J. Brennana.

 

 

=== Kara śmierci ===

Mimo początkowego poparcia dla stosowania kary śmierci (sprawy Furman i Gregg v. Georgia, a także [[Roberts v. Louisiana]] oraz [[Woodson v. North Carolina]] - obie w [[1976]]), także i w tym przypadku z biegiem lat Blackmun zaczął zmienią poglądy. W [[1977]] w sprawie [[Coker v. Georgia]] głosował za zniesieniem kary śmierci za [[gwałt]].

 

 

=== Inne sprawy ===

W głośnej sprawie [[DeShaney v. Winnebago County]] Blackmun napisał emocjonalny wniosek mniejszości. Na mocy tej sprawy 10-letni Joshua DeShaney, nad którym opiekę po rozwodzie sąd w [[Wyoming]] przyznał ojcu Randy'emu, który potem często go maltretował, pozostał wraz z nim, gdyż sądy odmówiły interwencji w tej sprawie (odebrania prawa do wychowania). Do wniosku Blackmuna dołączyli wówczas Brennan i Marshall.

 

 

== Odejście ==

W [[kwiecień|kwietniu]] Blackmun, który od lat 80. był praktycznie jednym z najbardziej liberalnych sędziów Sądu Najwyższego, ogłosił zamiar odejścia na emeryturę. Na jego miejsce prezydent [[Bill Clinton]] mianował, zatwierdzonego przez Senat, [[Stephen Breyer|Stephena Breyera]].

 

 

=== Amistad ===

W [[1997]] Blackmun zagrał rolę sędziego Sądu Najwyższego [[Joseph Story|Josepha Story'ego]] w głośnym [[film]]ie [[Steven Spielberg|Stevena Spielberga]] ''[[Amistad]]'' (Story był jednym z jego bezpośrednich poprzedników).

 

 

== Ciekwostka ==

Podobnie jak mianowany tuż przed nim przez Nixona prezes Sądu Najwyższego Warren Burger Blackmun pochodził z Minnesoty. Dlatego nazywano ich ''The Minnesota Twins''. Mimo dzielących ich sporych różnić światopoglądowych (zwłaszcza w późniejszym okresie), prywatnie Burger i Blackmun byli przyjaciółmi. Blackmun był nawet drużbą na ślubie Burgera.

 

* [http://www.nndb.com/people/223/000053064/ Profil NNDB]

* {{stopklatka|tytuł|57}}

* [http://www.supremecourthistory.org/02_history/subs_timeline/images_associates/083.html Biografia ze stron The Supreme Court Historical Society]

 

 

[[de:Harry A. Blackmun]]