Ustrój polityczny Australii: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
ciąg dalszy rozbudowy
źródła/przypisy, grafika
Linia 1:
{{Polityka Australii}}
[[Plik:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007 edit.jpg|thumb|right|Królowa Australii, [[Elżbieta II]]]]
[[Plik:Flag of the Governor-General of Australia.svg|thumb|right|Flaga gubernatora generalnego Australii]]
[[Plik:Bryce1.JPG|thumb|right|[[Quentin Bryce]], gubernator generalna Australii]]
[[Plik:House of Representatives, Parliament House, Canberra.JPG|thumb|right|Sala posiedzeń Izby Reprezentantów]]
[[Plik:Australian senate z.JPG|thumb|right|Sala posiedzeń Senatu]]
[[Plik:KevinRuddZoom.JPG|thumb|right|[[Kevin Rudd]], premier Australii]]
[[Plik:Tony Abbott.png|thumb|right|[[Tony Abbott]], lider opozycji]]
[[Plik:Nathan Rees.jpg|thumb|right|[[Nathan Rees]], premier największego ze stanów, [[Nowa Południowa Walia|Nowej Południowej Walii]]]]
'''[[Australia]]''' (oficjalnie nosząca jako państwo nazwę '''Związek Australijski''' - ''Commonwealth of Australia'') jest [[federacja|federacyjną]] [[monarchia konstytucyjna|monarchią konstytucyjną]], połączoną [[unia personalna|unią personalną]] z [[Wielka Brytania|Wielką Brytanią]] jako jeden z [[Commonwealth realm]]s.
 
Linia 5 ⟶ 13:
Związek Australijski powstał 1 stycznia 1901 roku jako federacja sześciu [[kolonia (geografia polityczna)|kolonii]] brytyjskich istniejących wcześniej na kontynencie australijskim. Jego inauguracja została poprzedzona trwającymi kilka lat i przebiegającymi dość burzliwie negocjacjami między koloniami w sprawie kształtu ustrojowego federacji. Ostatecznie przyjęto model w znacznie mierze oparty na [[model westminsterski|modelu westminsterskim]], do którego dodano jednakże elementy federalizmu zaczerpnięte z [[ustrój polityczny Stanów Zjednoczonych|systemu politycznego USA]].
 
Początkowo Australia była [[dominium brytyjskie|dominium brytyjskim]]. W 1931, na mocy [[Statut Westminsterski|statutu westminsterskiego]] dominia zostały zrównane w swym statusie z Wielką Brytanią<ref>{{Cytuj stronę | nazwisko = | imię = | tytuł = The Statute of Westminster, 1931 | url = http://www.solon.org/Constitutions/Canada/English/StatuteofWestminster.html | opublikowany = | data = | data dostępu = 2009-12-08 }}</ref>, co można uznać za symboliczną datę pełnej niepodległości Australii. Należy jednak pamiętać, iż zmiany prawne usankcjonowane w Statucie, w rzeczywistości zachodziły ewolucyjnie przez wiele lat wcześniej. Dodatkowo, Australia dokonała [[ratyfikacja|ratyfikacji]] Statutu dopiero w roku 1942, choć w ustawie ratyfikacyjnej znalazł się zapis, iż obowiązuje ona [[retroakcja|retroaktywnie]] od września 1939 roku<ref>{{Cytuj stronę | nazwisko = | imię = | tytuł = Documenting Democracy | url = http://www.foundingdocs.gov.au/item.asp?sdID=96 | opublikowany = | data = | data dostępu = 2009-12-08 }}</ref>. Kolejnym etapem w rozluźnianiu więzi między Australią a jej dawną metropolią były ustawy pod nazwą ''Australia Act'', przyjęte niemal równocześnie w 1986 roku przez parlamenty w Canberze i Londynie<ref name="www.statutelaw.gov.uk">{{Cytuj Wprowadzałystronę one pełne| rozdzielenienazwisko systemów= [[władza sądownicza|sądownictwa]] wimię obu= krajach | tytuł = Australia Act 1986 (c. 2) - Statute Law Database | url = http://www.statutelaw.gov.uk/content.aspx?activeTextDocId=1330183 | opublikowany = | data = | data dostępu = 2009-12-08 }}</ref><ref>{{Cytuj stronę | nazwisko = | imię = | tytuł =
AUSTRALIA ACT 1986
| url = http://www.austlii.edu.au/au/legis/cth/consol_act/aa1986114/index.html | opublikowany = | data = | data dostępu = 2009-12-08 }}</ref>
 
. Wprowadzały one pełne rozdzielenie systemów [[władza sądownicza|sądownictwa]] w obu krajach.
 
W 1999 w Australii odbyło się [[referendum]] w sprawie zniesienia monarchii i wprowadzenia republiki. Zakończyło się ono porażką ruchu republikańskiego, choć temat ten wciąż powraca w australijskiej debacie publicznej.
Linia 76 ⟶ 88:
 
Podobnie wygląda sytuacja na szczeblu stanowym i terytorialnym, choć tam tradycyjnie nieco silniejsze są mniejsze (często regionalne) ugrupowania oraz politycy niezależni. Premierami stanowymi zostają jednak niemal zawsze politycy ALP lub Koalicji.
 
== Władza sądownicza ==
Australijskie sądownictwo podzielone jest na część federalną i stanową. Ogromną większość spraw załatwiają sądy stanowe i terytorialne, w każdym stanie tworzące odrębną strukturę. Każdy stan posiada też własny sąd najwyższy, który jest zarówno instancją odwoławczą, jak i sądem [[instancyjność|pierwszej instancji]] w najbardziej skomplikowanych sprawach.
 
Sądy federalne orzekają w dziedzinach, które zgodnie z konstytucją Australii i ustawodawstwem federalnym, w całości podlegają regulacji prawnej na poziomie Związku. Są to m.in. [[prawo rodzinne]] (z wyjątkiem [[Australia Zachodnia|Australii Zachodniej]]), kwestie imigracyjne oraz szerokie spektrum zagadnień związanych z [[prawo pracy|prawem pracy]] i prawem gospodarczym. Najwyższą instancją odwoławczą w systemie federalnym jest Sąd Najwyższy Australii, który rozpatruje też [[kasacja|kasacje]] od wyroków stanowych sądów najwyższych.
 
{{Przypisy}}
 
== Źródła ==
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Bożyk | imię = Stanisław | tytuł = System konstytucyjny Australii | data = 2001 | wydawca = Wydawnictwo Sejmowe | miejsce = Warszawa | isbn = 83-7059-521-9 | strony = }}
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Gyngell | imię = Allan | nazwisko2 = Wesley | imię2 = Michael | tytuł = Making Australian foreign policy | data = 2003 | wydawca = Cambridge University Press | miejsce = Port Melbourne | isbn = 0-521-53997-8 | strony = }}
*{{cytuj książkę|tytuł=Pocket History of Australia: From Aboriginal Arrival to the Present Day|wydawca=Cameron House|miejsce=Wingfield|data=2002|isbn=187599957-4}}
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Shaw | imię = A. G. L. | tytuł = The story of Australia | data = 1972 | wydawca = Faber | miejsce = London | isbn = 0-571-04775-0 | strony = }}
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Lencznarowicz | imię = Jan | tytuł = Australia | data = 2005 | wydawca = Trio | miejsce = Warszawa | isbn = 83-88542-98-2 | strony = }}
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Clark | imię = Manning | tytuł = Historia Australii | data = 2004 | wydawca = "Bellona" | miejsce = Warszawa | isbn = 83-11-09843-3 | strony = }}
*{{Cytuj stronę | nazwisko = | imię = | tytuł = Parliament of Australia: Senate: Constitution | url = http://www.aph.gov.au/SEnate/general/constitution/index.htm | opublikowany = | data = | data dostępu = 2009-12-08 }}
 
[[Kategoria:Polityka Australii]]