Butryny: Różnice pomiędzy wersjami

Do [[1954]] roku siedziba [[gmina Butryny|gminy Butryny]]. [[podział administracyjny Polski 1975-1998|W latach 1975-19981975–1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].

Nazwa wsi pochodzi najprawdopodobniej od imienia pruskiego osadnika ''Butrym'' lub od domu (''but'' -– dom). Inną etymologią wskazuje J. Chłosta: ''wutris'' w języku pruskim oznacza [[kowal]]<ref>J. Chłosta :Słownik Warmii", Wydawnictwo Littera, Olsztyn 2002</ref>. W Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Butrynach od 2000 roku funkcjonuje pierwsze w Archidiecezji Warmińskiej Szkolne Koło Caritas.

Wieś założona na śródleśnej polanie w [[1412]] r. przez [[Kapituła Warmińska|Kapitułę Warmińską]], lokowana na prawie chełmińskim. W akcie lokacyjny dwaj Prusowie: ''Dibken'' i ''Kuniken'' otrzymali 40 włók, celem założenia wsi. W 1415 r. nazwę wsi zapisano jako ''Wotrienen'', w roku 1576 -– ''Putrinen'', natomiast w 1615 r. zapisano jako ''Wutrienen'' i ''Wotrinen''. Pierwszy kościół wymieniany jest w dokumentach już w XIV w.<ref>J. Chłosta :Słownik Warmii", Wydawnictwo Littera, Olsztyn 2002</ref>

W czasie wojny polsko-krzyżackiej w [[1519]]-–[[1521]] roku wieś była częściowo zniszczona. Pod Butrynami społeczność warmińska uroczyście witała nowych biskupów, przybywających z Rzeczypospolitej (zobacz [[Bałdy#Aleja Biskupów|Aleja Biskupów)]]).

W [[1863]] roku schronili się tu polscy powstańcy. W 1883 r. we wsi została założona biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych, natomiast w 1891 r. w Butrynach powstało Polsko-Katolickie Towarzystwo Ludowe pod wezwaniem św. Józefa. Towarzystwo Ludowe wystawiło między innymi widowisko sceniczne pt. "Swaty warmińskie", autorstwa [[Jan Liszewski|Jana Liszewskiego]]. Jeszcze na początku XIX wieku nabożeństwa w miejscowym kościele odbywały się wyłącznie w języku polskim. Z tego okresu pochodzą liczne nagrobki znajdujące się na pobliskim cmentarzu, z napisami w języku polskim. W roku [[1883]] pracował tu znany działacz warmiński ks. [[Walenty Barczewski]] ([[1856]]-–[[1928]]). W latach [[1903]]-–[[1933]] proboszczem był ks. [[Wacław Osiński]] ([[1868]]-–[[1945]]), polski działacz narodowy ([[Związek Polaków w Prusach Wschodnich]]) i oświatowy, szykanowany przez władze niemieckie. Obecnie proboszczem jest ks. [[Jan Pietrzyk]]. W plebiscycie w roku 1920 za Prusami Wschodnimi oddano w Butrynach 306 głosów, za przynależnością do Polski -– 168 głosów.

W [[1783]] r. odnotowano we wsi 44 "dymy". W [[1818]] w Butrynach mieszkało 282 osób. W 1861 r. było tu 628 katolików, 13 ewangelików i siedmiu Żydów -– wszyscy posługiwali się językiem polskim. w [[1939]] odnotowano 730 mieszkańców. Po drugiej wojnie światowej liczba mieszkańców spadła, w [[1998]] było we wsi 413 mieszkańców.

* [[Jan Stankiewicz]] (1836-18991836–1899), – działacz oświatowy, bibliotekarz

* [[Jan Hoch]] (1871-19561871–1956) – gawędziarz ludowy i działacz oświatowy

* [[Jan Niemierski]] )(1886-1941) -– podpułkownik Wojska Polskiego, komendant Straży Mazurskiej w okresie plebiscytu, prezydent [[Rzeszów|Rzeszowa]], zamordowany w Oświęcimiu.

* [[Herbert Kühnapfel]] (1906-19331906–1933) -– niemiecki [[poeta]], autor tomików "Das Einhorn" (1931), "Der Turm" (1941).

We wsi znajduje się [[Kościół (budynek)|kościół]] murowany pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła, wybudowany w [[1689]] (wcześniejszy spłonął w 1682 r.), konsekrowany w [[1724]], uległ zniszczeniu w czasie [[pożar]]u w [[1886]]. Odbudowany został w latach [[1887]]-–[[1888]] w stylu neogotyckim, z wykorzystaniem starych murów. Ołtarz barokowy pochodzący z 1681. W bocznym ołtarzu obraz św. Antoniego z Dzieciątkiem w XVII w. Wieżę kościelną ukończono dopiero w 1934 r. Obok kościoła znajduje się warmińska, murowana [[kapliczka]] klasycystyczna z drugiej połowy XVIII wieku. Nieco dalej jest druga kapliczka z XIX w., neoklasycystyczna.