Ordowik: Różnice pomiędzy wersjami

* w sensie [[chronostratygrafia|chronostratygraficznym]] – drugi [[system (geologia)|system]] [[eratem]]u [[Paleozoik|paleozoicznego]], wyższy od [[kambr]]u, niższy od [[sylur]]u. Dzieli się na trzy [[oddział (geologia)|oddziały]]: [[ordowik dolny]], [[ordowik środkowy]] i [[ordowik górny]]. Międzynarodowy [[stratotyp]] granicy [[kambr]]/ordowik znajduje się na Green Point (zachodnie wybrzeże [[Nowa Fundlandia|Nowej Fundlandii]], [[Kanada]]). Dolna granica ordowiku oparta jest o pierwsze pojawienie się [[konodonty|konodonta]] ''Iapetognathus fluctivagus'' Nicoll et all., 1999.

Oprócz morskich [[glony|glonów]] pojawiają się glony słodkowodne. Prawdopodobnie w tym okresie powstają pierwsze [[grzyby]] lądowe i rośliny lądowe, określane nieformalną nazwą [[psylofity]]. Najstarszą znaną [[Rośliny telomowe|rośliną telomową]] jest [[ryniofity|ryniofit]] [[kuksonia]] (''Cooksonia'') z [[ludlow (geologia)|ludlowu]]u Anglii i Walii.

[[Plik:Trilobite1.jpg|thumb|200px|Skamieniałość [[trylobity|trylobita]]]]

Wśród bezkręgowców najliczniejsze były trylobity, które zwłaszcza we wczesnym ordowiku kontynuowały swój szczyt rozwoju. Z ordowiku znany jest największy trylobit w historii – ''[[Isotelus|Isotelus rex]]'' o długości około 72 cm, – jednak większość gatunków ma standardowetypowe rozmiary kilku – kilkunastu centymetrów. W tym okresie dochodzi do wielkiego rozwoju graptolitów, zarówno [[bentos|bentonicznych]] [[dendroidy|dendroidów]] jak i nowo powstałych we wczesnym ordowiku planktonicznych [[graptolity właściwe|graptolitów właściwych]]. Te ostatnie w środkowym i późnym ordowiku są dominującą grupą wśród graptolitów. Równie duży rozwój przechodzą w ordowiku [[konodonty|zwierzęta konodontonośne]], które stają się powszechne we wszystkich środowiskach morskich. Bardzo liczne były także [[ramienionogi]], zarówno bezzawiasowe, jak i zawiasowe ze skorupkami zbudowanymi z węglanu wapnia. Ramienionogi zawiasowe zaczynają zdecydowanie przeważać nad bezzawiasowymi od późnego ordowiku. Bardzo szybką radiację oraz wielki wzrost liczebności odnotowuje się u [[łodziki|łodzikowatych]], które w tym okresie przeszły szczyt swego rozwoju. Szczególnie ważna była wtedy podgromada Endoceratoidea i rząd Orthocerida. Największe ówczesne łodzikowate posiadałymiały muszle dochodzące do 9 metrów długości. Większość łodzikowatych z ordowiku miała muszle o kształcie lekko zwężającej się prostej rurki. Wielki rozwój nastąpił u [[cystoidy|cystoidów]], które były wówczas głównymi przedstawicielami [[szkarłupnie|szkarłupni]]. Dość często spotykane są [[gąbki]], zwłaszcza o szkielecie krzemionkowym oraz [[ślimaki]] i [[małżoraczki]]. Również [[hiolity]] i [[jednotarczowce]] były dość pospolite, choć obserwuje się spadek ich liczebności w porównaniu do kambru.

W ordowiku pojawiło się wiele nowych grup fauny bezkręgowej, choć nie osiągnęły one wówczas znaczącej liczebności: [[mszywioły]], [[liliowce]], [[jeżowce]], [[wężowidła]], [[rozgwiazdy]] i [[wielkoraki]]. Liliowce miały pewne znaczenie skałotwórcze, tworząc [[Wapień|wapienie]] krynoidowe. W tym okresie powstały pierwsze niewątpliwe [[koralowce]], w tym pierwsi przedstawiciele rzędów: [[koralowce czteropromienne|Rugosa]] i [[denkowce|Tabulata]], bardzo istotnych w późniejszych okresach. Rugozy (niepoprawnie zwane koralowcami czteropromiennymi), a zwłaszcza tabulaty szybko stały się pospolite już w ordowiku środkowym i zaczęły budować pierwsze [[Rafa|rafy koralowe]], choć niedużych rozmiarów. Inną nowo powstałą w ordowiku grupą zwierząt były [[stromatoporoidy]], zazwyczaj zaliczane do gąbek wapiennych. Stały się one dość liczne już w tym okresie i razem z koralowcami budowały rafy.

Rozwijały się również grupy powstałe w kambrze, które nie osiągnęły znacznej różnorodności czy liczebności w ordowiku, przede wszystkim małże, ale także [[protisty zwierzęce|pierwotniaki]] reprezentowane przez [[otwornice]] aglutynujące oraz krzemionkowe [[Promienice|radiolarie]].

'''Kręgowce.''' W ordowiku rozwijały się różne grupy [[Bezżuchwowcebezżuchwowce|bezżuchwowców]], zwłaszcza formy opancerzone określane jako [[ostrakodermy]]. Zasiedlały one zarówno przybrzeżne wody morskie, jak i akweny słodkowodne. Istnieją również doniesienia o bardzo niekompletnych szczątkach [[ryby|ryb]], jednak jak dotychczas przynależność tych znalezisk do ryb nie została powszechnie zaakceptowana.

* [[Sudety]]: powstają w warunkach morskich [[mułowiec|mułowce]] i [[iłowiec (skała osadowa)|iłowce]], [[Przeobrażeniemetamorfizm|przeobrażone]] później w [[łupek|łupki]] i [[fyllit]]y oraz znaczne wylewy [[lawa|law]] podmorskich przeobrażone następnie w [[zieleńce]]. Podrzędnie występują także wapienie. Skały takie tworzą znaczną część [[Góry Kaczawskie|Gór Kaczawskich]]. Niezmetamorfizowane [[Piaskowiec|piaskowce]] ordowiku znane są z [[Góry Bardzkie|Gór Bardzkich]]. Różne niezmetamorfizowane morskie utwory (zlepieńce, piaskowce, wapienie i przede wszystkim iłowce i mułowce) występują w [[Góry Świętokrzyskie|Górach Świętokrzyskich]].

* [[Tabelatabela stratygraficzna]]

* [http://www.stratigraphy.org/ International Commission on Stratigraphy] {{lang|en}}

[[Kategoria:Ordowik|* ]]