HMS Jaguar (1938): Różnice pomiędzy wersjami

|nazwa = HMS Jaguar (F34/G34)

|grafika =

|bandera = [[ImagePlik:Naval Ensign of the United Kingdom.svg|40px|White Ensign]]

|położenie stępki = [[25 listopada]] [[1937]]

|wodowanie = [[22 listopada]] [[1938]]

|oddanie do służby = [[12 września]] [[1939]]

|wycofanie ze służby =

|status okrętu = zatopiony [[26 marca]] [[1942]] na Morzu Śródziemnym

|stocznia = [[William Denny & Brothers|Denny]] w [[Dumbarton]] [[Plik:Flag of Scotland.svg|20px|border|Szkocja]]

|wcześniejsza nazwa =

|następna nazwa =

|wyporność = standardowa: 1760 t <br />pełna: 2330 t

|długość = 108,6 m

|szerokość = 10,8 m

|zanurzenie = 3,9 m

|napęd = 2 [[turbina parowa|turbiny parowe]] o mocy łącznej 40 000 [[Koń mechaniczny|KM]],<br />2 [[kocioł parowy|kotły parowe]], 2 [[śruba okrętowa|śruby]]

|prędkość = 36 [[węzeł (jednostka)|w]]

|zasięg = 5500 [[mila morska|mil morskich]] przy 15 w

|załoga = 218

|uzbrojenie = 6 dział '''120''' mm (3xII),<br />4 działka '''40''' mm [[działo przeciwlotnicze|plot]] (1xIV),<br />8 [[wkm]] '''12,7''' mm plot (2xIV),<br />10 [[wyrzutnia torpedowa|wt]] '''533''' mm (2xV),<br />[[bomba głębinowa|bg]], 2 [[miotacz bomb głębinowych|mbg]]<br />(stan na 1939 -– szczegóły poniżej)

|wyposażenie lotnicze =

|}}

Za przebieg służby HMS "Jaguar" otrzymał 8 wyróżnień bitewnych (''battle honours''): [[operacja Dynamo|ewakuacja Dunkierki]] 1940, [[bitwa o Atlantyk]] 1940, bitwa koło przylądka Spartivento 1940, [[bitwa koło przylądka Matapan]] 1941, [[bitwa o Kretę]] 1941, Morze Śródziemne 1941, Libia 1941-42, konwoje maltańskie 1942<ref name=mas>[http://www.naval-history.net/xGM-Chrono-10DD-37J-Jaguar.htm G. Mason RN, HMS JAGUAR -– J-class Destroyer] w serwisie naval-history.net (dostęp 16-9-2009)</ref>.

== Budowa ==

Budowę okrętu zamówiono 25 marca 1937, w ramach programu z 1936 roku<ref name=mas/>. [[stępka|Stępkę]] pod budowę położono [[25 listopada]] [[1937]] w stoczni [[William Denny & Brothers]] (Denny) w [[Dumbarton]] w Szkocji, kadłub wodowano [[22 listopada]] [[1938]]. Okręt otrzymał nazwę "[[Jaguar]]" jako pierwszy okręt brytyjski<ref name=mas/>. Wszedł do służby w [[Royal Navy]] [[12 września]] [[1939]], jako ostatni z niszczycieli typu J. W tej samej stoczni budowano też równocześnie niszczyciel [[HMS Kandahar|HMS "Kandahar"]] identycznego typu K, a następnie "[[Van Galen (1942)|Van Galen]]" (ex "Noble") i "[[Tjerk Hiddes (1942)|Tjerk Hiddes]]" (ex "Nonpareil") identycznego typu N. Kontraktowy koszt budowy bez uzbrojenia i wyposażenia łączności wynosił 392.363 funtów szt. (całkowity koszt -– ok. 596.197 funtów)<ref name=mas/>.

== Służba ==

=== Morze Północne 1939-1940 ===

"Jaguar" wszedł do służby brytyjskiej wkrótce po wybuchu II wojny światowej. 28 września 1939, po uzyskaniu gotowości, dołączył do 14. Dywizjonu 7. Flotylli Niszczycieli, stanowiącej część wydzielonych sił ''Humber Force'' w ujściu rzeki [[Humber]] (zastąpił on wchodzący dotychczas w jej skład HMS "[[HMS Echo|Echo]]" i odtąd 7. Flotylla miała pełny skład wszystkich 8 okrętów typu J)<ref>[http://www.naval-history.net/xDKWW2-3909-04RN.htm Don Kindell, ROYAL NAVY SHIPS, SEPTEMBER 1939]</ref>. Przez pierwsze miesiące wojny niszczyciele flotylli patrolowały na [[Morze Północne|Morzu Północnym]] i eskortowały tam konwoje przybrzeżne; "Jaguar" kilkukrotnie atakował okręty podwodne, bez rezultatów. 8 października 1939 wziął udział w wypadzie krążowników brytyjskich na [[Skagerrak]], podczas którego był atakowany nieskutecznie przez niemieckie samoloty<ref group=notatka>Zespół w składzie: krążowniki lekkie HMS [[HMS Southampton|"Southampton"]], [[HMS Edinburgh (1939)|"Edinburgh"]], [[HMS Glasgow|"Glasgow"]], niszczyciele [[HMS Jervis|"Jervis"]], [[HMS Jupiter (1939)|"Jupiter"]], "Jaguar", "[[HMS Jackal|"Jackal"]], [[HMS Janus (1939)|"Janus"]] -– [http://www.naval-history.net/xDKWW2-3910-07OCT01.htm Don Kindell, NAVAL EVENTS, OCTOBER 1939, Part 1 of 2]</ref>.

Od połowy marca do końca kwietnia [[1940]] okręt był w remoncie w [[Dundee]]. Zmieniono mu wówczas znak burtowy z F34 na G34<ref name=mas/>. "Jaguar" wziął ograniczony tylko udział w [[Kampania norweska 1940|kampanii w Norwegii]], wchodząc od 4 maja [[1940]] w skład eskorty lotniskowca HMS [[HMS Ark Royal (1938)|"Ark Royal"]], atakującego cele w Norwegii<ref>[http://www.naval-history.net/xDKWW2-4005-14MAY01.htm Don Kindell, NAVAL EVENTS, MAY 1940, Part 1 of 4]</ref>. Został następnie w połowie maja z resztą 7. Flotylli przydzielony do Dowództwa Nore (''Nore Command'') w [[Harwich]], na południu Anglii<ref>[http://www.naval-history.net/xDKWW2-4005-14MAY02.htm Don Kindell, NAVAL EVENTS, MAY 1940, Part 2 of 4]</ref> i w dniach 27-29 maja brał udział w ewakuacji wojsk z [[Dunkierka|Dunkierki]] ([[operacja Dynamo]]), m.in. z [[HMS Javelin|HMS "Javelin"]] z 7. Flotylli. M.in. 28 maja uczestniczył w ratowaniu żołnierzy z zatopionego statku "Aboukir" i zabrał żołnierzy z Dunkierki. 29 maja ok. 16 został poważnie uszkodzony niemiecką bombą lotniczą w Dunkierce (13 zabitych, uszkodzona jedna kotłownia, podczas nalotu zatonął niszczyciel HMS "Grenade"). "Jaguar" został wyholowany z portu przez niszczyciel HMS "Express", a następnie powrócił o własnych siłach do [[Dover]]. Remont trwał do 16 czerwca<ref>[http://www.naval-history.net/xDKWW2-4005-14MAY04.htm Don Kindell, NAVAL EVENTS, MAY 1940, Part 4 of 4]</ref>.

Został następnie przydzielony do 5. Flotylli Niszczycieli, w składzie Dowództwa Nore. Zajmował się wciąż głównie eskortą konwojów, m.in. z niszczycielem "Javelin". W październiku został przydzielony do Dowództwa Zachodnich Podejść (z "Javelin", "[[HMS Kelvin|Kelvin]]" i "[[HMS Kipling|Kipling]]"). W nocy 11–12 października 1940 "Jaguar" wziął udział w operacji ''Medium'', ostrzeliwując wraz z pancernikiem [[HMS Revenge (1916)|"Revenge"]] i niszczycielami 5 Flotylli port w [[Cherbourg]]u<ref group=notatka>Operacja Medium -– pancernik [[HMS Revenge (1916)|HMS "Revenge"]], niszczyciele HMS "[[HMS Javelin|Javelin]]", "Jaguar", "[[HMS Jupiter (1939)|Jupiter]]", "[[HMS Kashmir|Kashmir]]", "[[HMS Kelvin|Kelvin]]", "[[HMS Kipling|Kipling]]", ścigacze okrętów podwodnych MA/SB 40, 42, 43, 44, 45, 46, 51, pod osłoną innych okrętów -– [http://www.naval-history.net/xDKWW2-4010-23OCT01.htm Don Kindell, NAVAL EVENTS, OCTOBER 1940, Part 1 of 2] w serwisie naval-history.net [dostęp 15-9-2009]</ref>.

=== Zachodnie Morze Śródziemne 1940-1941 ===

Eskortując od 15 listopada 1940 konwój operacji ''[[operacja Collar|Collar]]'' -– dowozu zaopatrzenia na [[Malta|Maltę]], "Jaguar" został przebazowany do [[Gibraltar]]u (m.in. wraz z "[[HMS Kelvin|Kelvin]]") i czasowo przydzielony do 8 Flotylli Niszczycieli Zespołu H. Brał następnie udział w operacji ''Collar'' 25-29 listopada, w osłonie m.in. lotniskowca "[[HMS Ark Royal (1938)|Ark Royal]]" i okrętów liniowych [[HMS Renown (1916)|"Renown"]] i [[HMS Ramillies (1917)|Ramillies]]". Podczas tej operacji doszło 27 listopada do starcia z flotą włoską [[bitwa koło przylądka Spartivento|koło przylądka Spartivento]]<ref name=mas/>. 20-24 grudnia brał udział w składzie Zespołu H w powtórnej operacji zaopatrzeniowej na Maltę (''Hide / Seek'').

31 grudnia 1940 wraz z niszczycielami HMS "Duncan", "Firedrake", "Foxhound" i "Hero" wziął udział w operacji ''Ration'', w toku której przechwycono 1 stycznia [[1941]] francuski konwój z [[Casablanca|Casablanki]] w Cieśninie Gibraltarskiej. "Jaguar" ostrzelał statek "Chantilly" (9986 BRT), który następnie wraz z tankowcami "Octane" i "Suroit" oraz duńskim statkiem "Sally Maersk" doprowadzono do Gibraltaru.<ref name=41jan1>[http://www.naval-history.net/xDKWW2-4101-28JAN01.htm Don Kindell, NAVAL EVENTS, JANUARY 1941, Part 1 of 2]</ref> .

=== Wschodnie Morze Śródziemne 1941-1942 ===

We Flocie Śródziemnomorskiej HMS "Jaguar" wszedł w skład 27. Dywizjonu 14. Flotylli Niszczycieli komandora [[Philip Mack|Philipa Macka]]. Brał następnie aktywny udział w działaniach na wschodnim Morzu Śródziemnym. 27 lutego ostrzelał i lekko uszkodził włoski niszczyciel "[[niszczyciele typu Sella|Francesco Crispi]]" w greckim porcie [[Kastelorizo]] podczas osłony operacji ''Abstention'' (nieudanego rajdu sił specjalnych na Kastelorizo)<ref>[http://www.naval-history.net/xDKWW2-4102-29FEB02.htm Don Kindell, NAVAL EVENTS, FEBRUARY 1941, Part 2 of 2]</ref>. 20-24 marca w składzie głównych sił Floty osłaniał konwój MW-6 na Maltę (operacja MC 9). 29 marca 1941 "Jaguar" brał udział w [[Bitwa koło przylądka Matapan|bitwie pod Matapanem]].

18-20 kwietnia 1941 "Jaguar" osłaniał z głównymi siłami Floty operację konwojową na Maltę MD 2, a 21 kwietnia brał udział w bombardowaniu [[Trypolis]]u (operacja MD 3)<ref group=notatka>Operacja MD-3: pancerniki HMS "Warspite", "Barham", "Valiant", lekki krążownik HMS "Gloucester", niszczyciele: HMS "Hasty", "Havock", "Hereward", "Hero", "Hotspur", "Jaguar", "Janus", "Jervis", "Juno" -– [http://www.naval-history.net/xDKWW2-4104-31APR02.htm Don Kindell, NAVAL EVENTS, April 1941, Part 2 of 2]</ref>. Następnie, 22 kwietnia niszczyciele "Juno", "Jervis", "Janus" i "Jaguar" przebazowano na Maltę, w skład zespołu K. W nocy 23/24 kwietnia niszczyciele te wzięły udział w wypadzie z Malty na poszukiwanie włoskiego konwoju, którego nie odnaleziono, lecz zatopiono włoski statek "Egeo" (3311 BRT). 28 kwietnia "Jaguar" z innymi okrętami przebazował z powrotem do Aleksandrii, eskortując transportowiec "Breconshire"<ref group=notatka>Krążownik lekki HMS "Dido", stawiacz min HMS "[[HMS Abdiel (1941)|Abdiel]]", niszczyciele "Jervis", "Juno", "Jaguar", "Imperial" -– [http://www.naval-history.net/xDKWW2-4104-31APR02.htm Don Kindell, NAVAL EVENTS, April 1941, Part 2 of 2]</ref>. W dniach 6-12 maja wziął udział w dalekiej osłonie konwojów na Maltę i do Egiptu -– operacja [[operacja Tiger|MD 4 /''Tiger'']]<ref>[http://www.naval-history.net/xDKWW2-4105-32MAY01.htm Don Kindell, NAVAL EVENTS, MAY 1941, Part 1 of 2]</ref>.

W maju 1941 "Jaguar" uczestniczył w [[bitwa o Kretę|bitwie o Kretę]] w składzie Zespołu A, m.in. dostarczając 24 maja amunicję z Aleksandrii do zatoki Suda, wraz z niszczycielem HMS "Defender". Eskortował następnie transportowiec "Glenroy" na Kretę, lecz rejs został przerwany po jego uszkodzeniu przez lotnictwo. 30 maja osłaniał przed lotnictwem ewakuację ze Sfakii na południu Krety<ref>[http://www.naval-history.net/xDKWW2-4105-32MAY02.htm Don Kindell, NAVAL EVENTS, MAY 1941, Part 2 of 2]</ref>.

W sierpniu, wrześniu i październiku odbywał rejsy zaopatrzeniowe do oblężonego [[Tobruk]]u (m.in. dowożąc brytyjskich żołnierzy i zaopatrzenie w ramach operacji ''Supercharge'' i ''Cultivate''). 20/21 października ostrzeliwał też tam pozycje nadbrzeżne, a 21 października osłaniał holowanie storpedowanej kanonierki [[HMS Gnat (1916)|HMS "Gnat"]] przez niszczyciel HMS "Griffin". 2-9 listopada dostarczał posiłki na Cypr (operacja ''Glencoe''). 1 grudnia 1941 wziął udział w bezskutecznej próbie przechwycenia włoskich niszczycieli pod [[Derna|Derną]] (z niszczycielami HMS "Jervis", "Jackal" i "Kipling"), po której dowódca "Jaguara" kmdr ppor. J. Hine i 2 innych marynarzy poniosło śmierć na skutek nieszczęśliwego wystrzału "Jervisa".<ref>[http://www.naval-history.net/xDKWW2-4112-39DEC01.htm Don Kindell, NAVAL EVENTS, DECEMBER 1941, Part 1 of 2]</ref> .

8 grudnia 1941 "Jaguar" wszedł w skład zespołu B operującego z Malty, z krążownikami HMS "[[HMS Ajax|Ajax]]" i "[[HMS Neptune|Neptune]]" i niszczycielami HMS "[[HMS Lively|Lively]]" i "[[HMS Kandahar|Kandahar]]". 18 grudnia z "Kandaharem" i "Neptune" osłaniał transportowiec "Breconshire" na Maltę po [[Pierwsza bitwa pod Syrtą|pierwszej bitwie pod Syrtą]]. "Jaguar" nie wziął udziału w rajdzie zespołu pod Trypolis tego dnia, lecz następnie 20 grudnia odszukał niszczyciel "Kandahar", ciężko uszkodzony na minie i uratował 174 jego członków załogi oraz dobił go torpedą<ref group=notatka>G. Mason (op.cit.) Według [http://www.naval-history.net/xDKWW2-4112-39DEC02.htm] -– uratował 165 członków załogi</ref>. Od początku [[1942]] "Jaguar" brał udział w osłonie operacji zaopatrzeniowych na Maltę: 6-7 stycznia operacji MF.2 (statek "Glengyle" na Maltę), a 17-19 stycznia MF.3 (4 statki na Maltę konwoju MW 8A/B), po której przebazował ponownie do Aleksandrii. W dniach 24-28 stycznia wziął udział w osłonie kolejnej operacji zaopatrzeniowej z Aleksandrii MF.4 (statek "Breconshire"), a 12-16 lutego w nieudanej operacji konwojowej MF.5 (konwój MW-9A/B nie dotarł na Maltę, jedynie przeprowadzono pusty konwój ME-10 z Malty)<ref>[http://www.naval-history.net/xAH-MaltaSupply01b.htm Arnold Hague, THE SUPPLY OF MALTA 1940-1942, Part 1 of 3]</ref>.

26 marca 1942, eskortując tankowiec RFA "Slavol" do Tobruku z greckim niszczycielem "[[Vasilissa Olga (1939)|Vassilissa Olga]]" i [[Uzbrojony trawler|uzbrojonym trawlerem]] "Klo", "Jaguar" został zatopiony dwoma torpedami przez niemiecki okręt podwodny [[U-652]] ([[okręty podwodne typu VII|typu VIIC]]) na wschodnim Morzu Śródziemnym, na północ od [[Sollum]], na pozycji {{koordynaty|31|53|N|26|18|E|umieść=w tekście}} (U-652 storpedował następnie również tankowiec). Z załogi niszczyciela zginęło 3 oficerów, w tym dowódca L. Tyrwhitt i 191 marynarzy, trawler "Klo" uratował 53 osoby <ref>[http://www.naval-history.net/xDKWW2-4203-43MAR02.htm Don Kindell, NAVAL EVENTS, MARCH 1942, Part 2 of 2]</ref>

== Dowódcy ==

* wrzesień 1939 -– 1. 12. 1941: Lt Cdr (komandor podporucznik) J.F.W. Hine

* grudzień 1941 -– 26. 3. 1942: Lt Cdr (kmdr ppor.) L.R.K. Tyrwhitt

== Dane techniczne ==

=== Uzbrojenie ===

Uwaga -– dane dotyczące uzbrojenia i wyposażenia odnoszą się ogólnie do okrętów typu J, daty zmian w przypadku konkretnego okrętu są orientacyjne.

* 6 dział '''120 mm''' QF Mk XII na podwójnych podstawach CP Mk XIX, osłoniętych maskami (3xII)

** długość lufy: L/45 (45 kalibrów), donośność maksymalna 15.&nbsp;520 &nbsp;m, kąt podniesienia +40°, masa pocisku 22,7 kg

* 1 działo plot '''102 mm''' QF Mk V na podstawie HA Mk III (od 1940/41 zamiast aparatu torpedowego)

** długość lufy: L/45, kąt podniesienia +80°, masa pocisku 14,06 kg

* 4 automatyczne armaty przeciwlotnicze '''40 mm''' [[Armata przeciwlotnicza 40 mm Mark VIII‎VIII|Vickers Mk VIII]] ("pom-pom") poczwórnie sprzężone na podstawie Mk VII (1xIV)

* 2-4 automatycznych działek plot '''20 mm''' [[Oerlikon 20 mm]] (od 1941, ilość stopniowo wzrastała, 2xI do 4xI zamiast wkm)

* 8 [[wkm]] plot '''12,7 mm''' Vickers Mk III (2xIV) (do 1941)

* 10 [[wyrzutnia torpedowa|wyrzutni torpedowych]] '''533 mm''' w dwóch aparatach torpedowych PR Mk II (2xV), 10 torped Mk IX (od 1940/41 -– 5 wyrzutni)

* 1 zrzutnia na 6 bomb i 2 [[miotacz bomb głębinowych|miotacze bomb głębinowych]] (20 [[bomba głębinowa|bomb głębinowych]])

=== Wyposażenie ===

* hydrolokator

* system kierowania ogniem artylerii: dalocelownik (DCT) i główny dalmierz (na nadbudówce dziobowej)

* radar dozoru ogólnego Typ 286 (od 1941, na głównym maszcie)

* radar kierowania ogniem plot Typ 285 (od 1941, na stanowisku dalmierza)

== Przypisy rzeczowe ==

=={{Przypisy==}}

==Źródła Bibliografia ==

* O. A. Rubanow (О. А. Рубанов): ''Eskadriennyje minonoscy Anglii wo Wtoroj Mirowoj wojnie. Czast 1 -– 1925-1945'' (''Эскадренные миноносцы Англии во Второй Мировой войне. Часть 1. 1925-1945 гг.''), seria Bojewyje Korabli Mira