System sądowniczy Wielkiej Brytanii: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m literówki
m ogólna wikizacja
Linia 1:
{{Źródła|data=2007-12}}
{{linki}}
{{dopracować|dodać polskie literki, nagłówki}}
{{Polityka Wielkiej Brytanii}}
'''System sądowniczy w Wielkiej Brytanii''' jest zasadniczo odmienny od modelu kontynentalnego, gdyż [[Wielka Brytania|Zjednoczone Królestwo]] nie ma jednolitego systemu prawnego - zarówno [[Anglia]] i [[Walia]], jak i [[Szkocja]], jak i [[Irlandia Północna]] posługują się systemami odrębnymi. Jeżeli chodzi o prawo imigracyjne oraz specjalne imigracyjne uprawnienia apelacyjne jest ono takie samo w całym Zjednoczonym Królestwie, natomiast [[prawo pracy]] jest takie samo i dotyczy wszystkich części składowych oprócz Północnej Irlandii.
 
'''System sądowniczy w Wielkiej Brytanii''' jest zasadniczo odmienny od modelu kontynentalnego, gdyż [[Wielka Brytania|Zjednoczone Królestwo]] nie ma jednolitego systemu prawnego - zarówno [[Anglia]] i [[Walia]], jak i [[Szkocja]], jak i [[Irlandia Północna]] posługują się systemami odrębnymi. Jeżeli chodzi o [[prawo imigracyjne]] oraz specjalne imigracyjne uprawnienia apelacyjne jest ono takie samo w całym Zjednoczonym Królestwie, natomiast [[prawo pracy]] jest takie samo i dotyczy wszystkich części składowych oprócz Północnej Irlandii.
Administracja sądownictwa w Wielkiej Brytanii pozostaje prawie niezmieniona od wieków. W połowie XIX w. sądy Anglii były podzielone i spotykały na drodze wiele problemów, a zarazem każde z nich miały różne potrzeby. Wiele spraw były postrzegane jako nie prawe i nie do zaakceptowania co w konsekwencji pomiędzy rokiem 1883-85 przekształciło się w jeden sąd nazywany ''„Supreme Court of Judicature”'', który w 1891 roku zmienił nazwę na ''„Supreme Court of Englad and Wales”.''
 
Administracja sądownictwa w Wielkiej Brytanii pozostaje prawie niezmieniona od wieków. W połowie XIX w.wieku sądy Anglii były podzielone i spotykały na drodze wiele problemów, a zarazem każde z nich miały różne potrzeby. Wiele spraw były postrzegane jako nie prawe i nie do zaakceptowania co w konsekwencji pomiędzy rokiem 1883-85 przekształciło się w jeden sąd nazywany ''„Supreme"Supreme Court of Judicature”''Judicature", który w 1891 roku zmienił nazwę na ''„Supreme"[[System sądowniczy Wielkiej Brytanii#Supreme Court of England and Wales|Supreme Court of EngladEngland and Wales”Wales]]".''
== Supreme Court of England and Wales ==
 
== Sąd Najwyższy Anglii i Walii (''Supreme Court of England and Wales'') ==
=== Sąd Apelacyjny ===
'* '''Wydział Karny''', któremu przewodniczy [[Lord Naczelny Sędzia]] (''[[Lord Chief Justice]]''), rozpoznaje odwołania od skazań i wyroków wniesione przez osoby, w stosunku do których [[Sąd Koronny]] wydał [[skazanie]] lub [[wyrok]]. Sąd może [[Unieważnienie procesu|unieważnić]] lub utrzymać skazanie, bądź też zarządzić ponowny proces, a w przypadku [[Apelacja (prawo)|odwołań]] od wyroków, zmienić wyrok. Jednakże po skierowaniu do [[Sąd apelacyjny|Sądu Apelacyjnego]] przez prokuratora generalnego, sąd jest uprawniony do zwiększenia wymiaru kary, którą uważa za zbyt łagodną. Zwykle w Wydziale Karnym Sądu Apelacyjnego zasiada razem trzech sędziów, ale wydaje się tylko jeden wyrok.
==== Wydział karny ====
* '''Wydział Cywilny''', któremu przewodniczy Mistrz Rolek (''[[Master of the Rolls]]''), rozpoznaje [[Odwołanie (postępowanie administracyjne)|odwołania]] głównie od orzeczeń [[Wysoki Trybunał|Wysokiego Trybunału]] oraz sądów okręgowych. W czasie takiego rozpoznania, sędziowie tego sądu mogą wydać dowolne [[Orzeczenie sądowe|orzeczenie]], które, ich zdaniem, powinno było zostać wydane w sądzie niższej instancji. W niektórych przypadkach zarządza się ponowny proces. W Sądzie Apelacyjnym rzadko przesłuchuje się świadków. Orzeczenia opierają się zwykle na dokumentach, protokołach wcześniejszych rozpraw oraz argumentacji adwokatów występujących w imieniu stron. Zwykle w Sądzie Apelacyjnym zasiada razem trzech sędziów, każdy z nich może wydać wyrok, a orzeczenie sądu zapada większością głosów).
''''Wydział Karny''', któremu przewodniczy Lord Naczelny Sędzia („[[Lord Chief Justice]]”), rozpoznaje odwołania od skazań i wyroków wniesione przez osoby, w stosunku do których Sąd Koronny wydał skazanie lub wyrok. Sąd może unieważnić lub utrzymać skazanie, bądź też zarządzić ponowny proces, a w przypadku odwołań od wyroków, zmienić wyrok. Jednakże po skierowaniu do Sądu Apelacyjnego przez prokuratora generalnego, sąd jest uprawniony do zwiększenia wymiaru kary, którą uważa za zbyt łagodną. Zwykle w Wydziale Karnym Sądu Apelacyjnego zasiada razem trzech sędziów, ale wydaje się tylko jeden wyrok.
* '''Sąd Sprawiedliwości''' - zawiera trzy tzw. „division”"division", czyli podziały:
'''*;Sąd Lorda Kanclerza (''' (Chancery Division. ''):Zajmuje się w szczególności sprawami majątkowymi, w tym zarządzaniem majątkiem osób zmarłych, interpretacją testamentów, niewypłacalnością oraz sporami dotyczącymi spółek kapitałowych i osobowych).
''“Ławka*;"Ławka Królowej" Królowej”('' (Queen`s Bench jest''):Jest największym z trzech Wydziałów i zajmuje się szerokim zakresem spraw cywilnych, w tym powództwami o odszkodowanie wynikającymi z niedotrzymania umów oraz czynów niedozwolonych, sprawami o zniesławienie, sporami o charakterze handlowym oraz sprawami z zakresu prawa morskiego (sprawami cywilnymi związanymi z okrętami, np. zderzenie, uszkodzenie ładunku oraz ratunek).
*;''Sąd Rodzinny'' (''Family Division,''): któryWydział powstał w 1970r.1970 roku z połączenia trzech różnych sądów: '''Spadkowego''' (''Probate''), '''Rozwodowego''' (''Divorce'') i '''Admiralicji''' (''Admiralty'').
 
Przed połączeniem Sądów Najwyższych zastanawiano się również nad przyłączeniem ''„HouseHouse of Lords”Lords'' (Izba Lordów) w skład Sądów. Jednak to się nie stało i do dnia dzisiejszego Izba Lordów pozostaje Sądem, który ma największa władzę w sprawach cywilnych i kryminalnych.
==== Wydział cywilny ====
'''Wydział Cywilny''', któremu przewodniczy „[[Master of the Rolls]]”, rozpoznaje odwołania głównie od orzeczeń Wysokiego Trybunału oraz sądów okręgowych. W czasie takiego rozpoznania, sędziowie tego sądu mogą wydać dowolne orzeczenie, które, ich zdaniem, powinno było zostać wydane w sądzie niższej instancji. W niektórych przypadkach zarządza się ponowny proces. W Sądzie Apelacyjnym rzadko przesłuchuje się świadków. Orzeczenia opierają się zwykle na dokumentach, protokołach wcześniejszych rozpraw oraz argumentacji adwokatów występujących w imieniu stron. Zwykle w Sądzie Apelacyjnym zasiada razem trzech sędziów, każdy z nich może wydać wyrok, a orzeczenie sądu zapada większością głosów).
 
=== Sąd SprawiedliwościKoronny (''Crown Court'') ===
W roku 1972 r. powstał kolejny oddział Sądu Najwyższego zwany ''„CrownSądem Court”''Koronnym. Zwołany został przez [[Parlament brytyjskiZjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej]] by zajmował się najpoważniejszymi przestępstwami kryminalnymi.
'''Sąd Sprawiedliwości''' - zawiera trzy tzw. „division”, czyli podziały:
'''Sąd Lorda Kanclerza''' (Chancery Division. Zajmuje się w szczególności sprawami majątkowymi, w tym zarządzaniem majątkiem osób zmarłych, interpretacją testamentów, niewypłacalnością oraz sporami dotyczącymi spółek kapitałowych i osobowych).
''“Ławka Królowej”'' (Queen`s Bench jest największym z trzech Wydziałów i zajmuje się szerokim zakresem spraw cywilnych, w tym powództwami o odszkodowanie wynikającymi z niedotrzymania umów oraz czynów niedozwolonych, sprawami o zniesławienie, sporami o charakterze handlowym oraz sprawami z zakresu prawa morskiego (sprawami cywilnymi związanymi z okrętami, np. zderzenie, uszkodzenie ładunku oraz ratunek).
''Sąd Rodzinny'' (Family Division, który powstał w 1970r. z połączenia trzech różnych sądów: Probate, Divorce i Admiralty)
Przed połączeniem Sądów Najwyższych zastanawiano się również nad przyłączeniem ''„House of Lords”'' (Izba Lordów) w skład Sądów. Jednak to się nie stało i do dnia dzisiejszego Izba Lordów pozostaje Sądem, który ma największa władzę w sprawach cywilnych i kryminalnych.
 
== Dwór Królewskiego Wymiaru Sprawiedliwości ==
== Crown Court ==
WNa Dworze Królewskiego Wymiaru Sprawiedliwości (''[[:en:Royal Courts of Justice|Royal Court of Justice]]'') mieści się całe sądownictwo Zjednoczonego Królestwa. Są tam między innymi oddziały sądu:
W 1972 r. powstał kolejny oddział Sądu Najwyższego zwany ''„Crown Court”''. Zwołany został przez Parlament brytyjski by zajmował się najpoważniejszymi przestępstwami kryminalnymi.
* '''Sąd Koronny''' (''Crown Court'') - zajmuje się sprawami większej wagi kryminalnej i jest odpowiedzialny za poprawność i przestrzeganie zasad i procedur postępowania i składania aplikacji sądowych)
Od początku istnienia Sądów Wielkiej Brytanii przyjęło się, ze wszyscy obecni na Sali sądowej pracownicy, tj. sędziowie, prawnicy, przysięgli itd. mają określony ''„Dress Code”'', czyli ubiór, który określa ich pozycje i zadania;
-* ''County'Okręgowy CourtSąd CivilCywilny''' (Sądy''County okręgoweCourt Civil'') - ustanowiono je po raz pierwszy w połowie dziewiętnastego wieku;. zajmująZajmują się one większością spraw cywilnych w Anglii i Walii. Mówiąc najprościej, mniej skomplikowane sprawy cywilne rozpoznają sądy okręgowe, natomiast bardziej złożone sprawy rozstrzyga Wysoki Trybunał. Najwięcej spraw rozpatrywanych przez sądy okręgowe dotyczy odzyskiwania należności, jednakże sprawy o przywrócenie posiadania majątku (np. w przypadku niepłacenia rat kredytu hipotecznego), sprawy rodzinne, związane z przysposobieniem i upadłością rozpoznają również sądy okręgowe. Sprawami rozwodowymi w Centralnym Londynie zajmuje się Główny Urząd Sądu Rodzinnego, a nie sądy okręgowe.
„Robes”, czyli szaty dzięki, którym możemy rozpoznać kto jest kim w sądzie. Pracownicy „Queen`s Bench” mają 5 rodzajów, a na przykład pracownicy Sądu Lorda Kanclerza trzy (purpurowy, z czarnego jedwabiu i z futra gronostaja). Innymi dodatkami są szale, peleryny, szaty z kapturami, białe rękawiczki, imitacje spodni do jazdy konnej oraz buty ze stalowymi sprzączkami. Perulki, które są ikoną brytyjskiego sądu są produkowane za naturalnych włosów ludzkich. W 1834 roku Humphrey Ravenscroft opatentował pomysł, który przetrwał do dziś. Zaczął używać do produkcji perulek włosów końskich. Perulki te okazały się niezawodną i nieodłączną częścią tradycji sądownictwa. Były bardzo lekkie i wygodne a ich konstrukcja pozostawała niezmienna, co okazało się równie bardzo wygodne. Humphrey był wnukiem założyciela sklepu, którego rodzina sławiła się w tworzeniu perulek dla prawników. Rodzinny sklep istnieje po dziś dzień i jest największą firma na świecie produkującą perulki dla pracowników sądu w Wielkiej Brytanii.
-* '''Okręgowy Sąd Rodzinny''' (''County Court Family'') - (sąd ten zajmuje się dwoma typami spraw. Pierwsze to dotyczące rodziców i ich dzieci, a drugi to podejmuje akcje o odebraniu praw rodzicielskich gdy dzieci były źle traktowane).
W rzeczywistości większość pracowników sądu ubrana jest w proste, dobrze skrojone garnitury, a peruki adwokackie są zakładane tylko na specjalne okazje.
-* ''Tribunals'Trybunał''' (''Tribunals'') - zajmuje się sprawami na forum, które można obejrzeć na Sali. Rozprawy takie są dostępne dla „widza”publiczności. Sąd ten zajmuje się prawami emigracyjnymi czy prawem pracy).
 
W ''Royal Court of Justice'' mieści się całe sądownictwo Zjednoczonego Królestwa. Są tam między innymi oddziały sądu:
 
- ''Crown Court'' (zajmuje się sprawami większej wagi kryminalnej
i jest odpowiedzialny za poprawność i przestrzeganie zasad i procedur postępowania i składania aplikacji sądowych)
 
- ''County Court Civil'' (Sądy okręgowe) ustanowiono po raz pierwszy w połowie dziewiętnastego wieku; zajmują się one większością spraw cywilnych w Anglii i Walii. Mówiąc najprościej, mniej skomplikowane sprawy cywilne rozpoznają sądy okręgowe, natomiast bardziej złożone sprawy rozstrzyga Wysoki Trybunał. Najwięcej spraw rozpatrywanych przez sądy okręgowe dotyczy odzyskiwania należności, jednakże sprawy o przywrócenie posiadania majątku (np. w przypadku niepłacenia rat kredytu hipotecznego), sprawy rodzinne, związane z przysposobieniem i upadłością rozpoznają również sądy okręgowe. Sprawami rozwodowymi w Centralnym Londynie zajmuje się Główny Urząd Sądu Rodzinnego, a nie sądy okręgowe.
 
- ''County Court Family'' (sąd ten zajmuje się dwoma typami spraw. Pierwsze to dotyczące rodziców i ich dzieci, a drugi to podejmuje akcje o odebraniu praw rodzicielskich gdy dzieci były źle traktowane)
- ''Tribunals'' (zajmuje się sprawami na forum, które można obejrzeć na Sali. Rozprawy takie są dostępne dla „widza”. Sąd ten zajmuje się prawami emigracyjnymi czy prawem pracy).
Siedząc na Sali sądowej przyglądając się rozprawie można dostrzec znak ('''Royal Coat of Arms'''. Zdjęcie obok), który jest nad podium, na którym zasiada ława przysięgłych. Jest symbolem władzy i autorytetu jaki posiada Sąd Wielkiej Brytanii.
 
== Lord Naczelny Sędzia ==
W 2006 roku na mocy aktu konstytucyjnego z 2005 roku ustanowiono nowa „głowę”głowę Sądu brytyjskiegoBrytyjskiego. Jest to tzw. „Lord'''Lord ChiefNaczelny Sędzia''' Justice”(''Lord NaczelnyChief SędziaJustice''). Jest nim [[Nicholas Addison Phillips, Baron Phillips of Worth Matravers]] urodzony 21 Januarystycznia 1938r.1938 roku. Sprawuje on najwyższą władzę sądowniczasądowniczą. Ma on okokoło 400 ustalonych obowiązków łącznie z reprezentowaniem sądownictwa Anglii i Walii w [[Parlament Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej|Parlamencie]] i Rządzie[[Gabinet (Wielka Brytania)|rządzie brytyjskim]]. Przydziela stanowiska i lokalizacje sędziom. Również jest obecny na najważniejszych sprawach cywilnych, karnych i rodzinnych. Na każdym posiedzeniu nosi płaszcz i kamizelkę, a także krótką perulkeperkę.
 
== Zakres orzecznictwa i praktyka ==
Sądownictwo w Anglii obejmuje dość szeroki zasięg, od małych spraw na przykład odzyskiwanie długów czy niszczenie dóbr materialnych (rozwiązywane są szybkim i tanim sposobem) do spraw bardziej skomplikowanych związanych z problemami w korporacjach międzynarodowych. Większość spraw cywilnych nie kończy się w sądzie jak i również często nie dochodzi do pełnego procesu. Zakańczane są za pośrednictwem lub przez użycie ustalonych procedur składania [[Skarga kasacyjna (postępowanie cywilne)|skarg]], a jeśli jednak sprawy idą przez sąd, celem jest rozwiązanie jej najprostszymi i najszybszymi środkami. Sąd nie ma mocy i prawa w sprawach cywilnych do karania strony przegranej wiezieniem. Zazwyczaj strona wygrana otrzymuje [[rekompensata|rekompensatę]] w postaci pieniężnej.
Większość spraw cywilnych nie kończy się w sądzie jak i również często nie dochodzi do pełnego procesu. Zakańczane są za pośrednictwem lub przez użycie ustalonych procedur składania skarg, a jeśli jednak sprawy idą przez sąd, celem jest rozwiązanie jej najprostszymi i najszybszymi środkami. Sąd nie ma mocy i prawa w sprawach cywilnych do karania strony przegranej wiezieniem. Zazwyczaj strona wygrana otrzymuje rekompensatę w postaci pieniężnej.
 
== Izba Lordów ==
{{Main|Izba Lordów}}
* ''„House'[[Izba ofLordów]]''' Lord”('',House czyliof Izba LordówLord'') jest nie tylko jedną z Izb Parlamentu, ale również ostatecznym sądem apelacyjnym w [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]], zarówno w sprawach karnych jak i cywilnych. Pozwolenia na skierowanie odwołania do Izby Lordów musi udzielić Sąd Apelacyjny lub Komisja Odwoławcza Izby Lordów i zwykle udziela się takiego pozwolenia, jeżeli ze sprawami wiążą się kwestie prawne o znaczeniu społecznym. Sprawy rozpoznają członkowie Izby Lordów wyznaczeni na sędziów apelacyjnych zwani „Lords"Lords of Appeal in Ordinary”Ordinary" lub „Law"Law Lords”Lords". Sędziowie ci rozpatrują zwykle sprawy w składzie pięcioosobowym.
 
''Wysoki Trybunał'' („High Court”) ma siedzibę w Londynie, choć sprawy mogą być rozpoznawane w innych miejscach Anglii i Walii. Wysoki Trybunał może rozpatrywać prawie wszystkie sprawy cywilne, choć w praktyce zajmuje się głównie sprawami bardziej złożonymi i o większym ciężarze gatunkowym. Jest podzielony na trzy wydziały, odpowiadające niektórym z dawnych sądów, które zastąpił w dziewiętnastym wieku.
== Wysoki Trybunał ==
* '''Wysoki Trybunał''' („High''High Court”Court'') ma siedzibę w Londynie[[Londyn]]ie, choć sprawy mogą być rozpoznawane w innych miejscach Anglii i Walii. Wysoki Trybunał może rozpatrywać prawie wszystkie sprawy cywilne, choć w praktyce zajmuje się głównie sprawami bardziej złożonymi i o większym ciężarze gatunkowym. Jest podzielony na trzy wydziały, odpowiadające niektórym z dawnych sądów, które zastąpił w dziewiętnastym wieku.
 
Istnieje wiele Trybunałów rozpoznających rozmaite kwestie, np. imigrację, podatki, zdrowie psychiczne, grunty i nieruchomości, zasiłki z opieki społecznej, transport oraz zatrudnienie. Postępowanie przed trybunałami jest mniej formalne niż przed innymi sądami. W skład członków trybunałów mogą wchodzić specjaliści w innych dziedzinach niż prawo, np. lekarze, oraz osoby bez wykształcenia prawniczego, choć przewodniczącym takiego trybunału prawie zawsze jest osoba o wykształceniu prawniczym. W zależności od rodzaju trybunału, odwołania od decyzji trybunału można składać do trybunału wyższej instancji, Wysokiego Trybunału lub Sądu Apelacyjnego. Za pośrednictwem Sądu Administracyjnego Wysoki Trybunał pełni również funkcję nadzorczą nad licznymi sądami, trybunałami oraz organami i osobami prywatnymi pełniącymi funkcje publiczne.
 
== Ubiór ==
„Robes”Od początku istnienia Sądów Wielkiej Brytanii przyjęło się, czylize szatywszyscy obecni na sali sądowej pracownicy, tj. [[Sędzia|sędziowie]], [[Prawnik|prawnicy]], [[przysięgły|przysięgli]] itd. mają określony ubiór (''Dress Code''), który określa ich pozycje i zadania. Szaty dzięki, którym możemymożna rozpoznać kto jest kim w sądzie. Pracownicy „QueenŁawy Królowej (''Queen`s Bench”Bench'') mają 5 rodzajów, a na przykład pracownicy Sądu Lorda Kanclerza trzy (purpurowy, z czarnego jedwabiu i z futra gronostaja). Innymi dodatkami są szale, peleryny, szaty z kapturami, białe rękawiczki, imitacje spodni do jazdy konnej oraz buty ze stalowymi sprzączkami. Perulki[[Peruka|Peruki]], które są ikoną brytyjskiego sądu są produkowane za naturalnych włosów ludzkich. W 1834 roku Humphrey Ravenscroft opatentował pomysł, który przetrwał do dziś. Zaczął używać do produkcji perulekperuk włosów końskich. PerulkiPeruki te okazały się niezawodną i nieodłączną częścią tradycji sądownictwa. Były bardzo lekkie i wygodne a ich konstrukcja pozostawała niezmienna, co okazało się równie bardzo wygodne. Humphrey był wnukiem założyciela sklepu, którego rodzina sławiła się w tworzeniu perulekperuk dla prawników. Rodzinny sklep istnieje po dziś dzień i jest największą firma na świecie produkującą perulkiperuki dla pracowników sądu w Wielkiej Brytanii.
 
W rzeczywistości większość pracowników sądu ubrana jest w proste, dobrze skrojone garnitury[[garnitur]]y, a peruki adwokackie są zakładane tylko na specjalne okazje.
 
[[Kategoria:Polityka Wielkiej Brytanii]]