Wersja z 23:57, 22 gru 2009 edytuj Nostrix (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 41 573 edycje wikizacja, szablony, drobne redakcyjne ← poprzednia edycja		Wersja z 22:14, 8 lut 2010 edytuj anuluj edycję Nostrix (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 41 573 edycje -szablon, +źródła (WP:BATUTA), +rozbudowa następna edycja →
Linia 1: '''Jan Żabczyc''' (lub ''Jan z Żabczyca'') – zm. po 1629 r.<ref name="s.370">{{cytuj książkę \|nazwisko= Kotarska \|imię= Jadwiga \|nazwisko2= Kotarski \|imię2= Edmund \|tytuł= Średniowiecze, renesans, barok. \| rozdział= \|wydawca= Wydawnictwo Harmonia \|miejsce= Gdańsk \|rok= 2002 \|strony= 370 \|isbn=83-7134-121-0 }}</ref>, [[XVII wiek\|XVII-wieczny]] poeta, autor pierwszego zbioru polskich [[kolęda\|kolęd]], zatytułowanego ''[[Symfonie anielskie abo Kolęda mieszkańcom ziemskim od muzyki niebieskiej, wdzięcznym okrzykiem na Dzień Narodzenia Pańskiego zaśpiewane]]'' (wyd. [[Kraków]], [[1630]]). ~~{{źródła\|data=2009-12}}~~ '''Jan Żabczyc''' (lub ''Jan z Żabczyca'') – zm. ok. 1630 r., [[XVII wiek\|XVII-wieczny]] poeta, autor pierwszego zbioru polskich [[kolęda\|kolęd]], zatytułowanego ''Symfonie anielskie'' (wyd. [[Kraków]], [[1630]]). Prawdopodobnie pochodził z chłopskiej lub mieszczańskiej warstwy społecznej, wykształcenie zdobywał w [[Uniwersytet Jagielloński\|Akademii Krakowskiej]]. Związany był z małopolskimi magnatami, na cześć których pisał utwory [[panegiryk\|panegiryczne]]. W latach 1605-1630 publikował w Krakowie, gdzie spędził część życia. Był pochodzenia chłopskiego lub mieszczańskiego. W 1612 r. w uczył się w [[Uniwersytet Jagielloński\|Akademii Krakowskiej]]. Jego wykształcenie neoklasyczne i oczytanie wynika z zachowanych utworów. Pełnił funkcję nadwornego panegirycznego poety [[Mniszchowie\|Mniszchów]] [[Sambor (miasto)\|samborsko]]–[[Sanok\|sanockich]]. Początkowo przebywał w Ziemi [[Czerwińsk]]iej u Mniszchów, potem w Krakowie. Jest autorem zbioru pt. ''Symofnie anielskie...'' (1630), zawierającym 36 kolęd, głównie w odmianie pasterskiej (zob. . Utwory charakteryzują się sporym zróżnicowaniem: począwszy od tematyki, a skończywszy na budowie wierszy. W zbiorze znalazły się także pastorałki zbudowane w formie dialogowej, zbliżone do [[jasełka\|jasełek]]. ''Symfonie...'' poprzedził ''Instrukcją'', w której zawarł odesłania do popularnych wówczas w Polsce melodii, na bazie których napisał kolędy. Posłużył się tym samym tzw. [[kontrafaktura\|kontrafakturą]], tzn. wykorzystał melodię piosenki świeckiej w pieśni o charakterze religijnym<ref name="s.371">{{cytuj książkę \|nazwisko= Kotarska \|imię= Jadwiga \|nazwisko2= Kotarski \|imię2= Edmund \|tytuł= Średniowiecze, renesans, barok. \| rozdział= \|wydawca= Wydawnictwo Harmonia \|miejsce= Gdańsk \|rok= 2002 \|strony= 371 \|isbn=83-7134-121-0 }}</ref>. ~~Pomiędzy rokiem [[1605]] a [[1630]] był niezwykle aktywny literacko. Ukazało się wówczas wiele [[druk]]ów sygnowanych tym nazwiskiem. Pisywał między innymi [[maksyma\|sentencje]].~~ W latach późniejszych zbiór był publikowany pod innym nazwiskiem – [[Jan Karol Dachnowski\|Jana Karola Dachnowskiego]], stąd istnieją wątpliwości, czy Żabczyc nie był tylko kolekcjonerem bożonarodzeniowych utworów<ref name="s.370"/>. Liczne pieśni z tego zbioru weszły na stałe do kanonu polskich kolęd, np. ''[[Przybieżeli do Betlejem]]'', ''[[Pastuszkowie, bracia mili]]''<ref name="s.371"/>. Trzy ich zbiorki: ''Praktyka dworska'', ''Etyka dworskie'' i ''Polityka dworskie'' ukazały się w dwuleciu [[1615]]-[[1616]] i wielokrotnie były wznawiane, a nawet przepisywane, co świadczyło o żywym zainteresowaniu czytelników. Ponadto Żabczyc był autorem zbiorów pt. ''Praktyka dworska'' (1615), ''Etyka dworskie'' (1615), ''Polityka dworskie'' (1616), ''Quaternio, w którym się wyrażają Boskie sprawy niepojęte, aniołów, nieba, żywiołów powinności i obyczaje ludzkie'' (1629). Wydania te zawierały głównie [[maksyma\|maksymy]], wierszyki, [[parafraza\|parafrazy]] [[przysłowie\|przysłów]]. Ponadto Żabczyc jest autorem [[parodia\|parodii]] tzw. [[prognostyk astrologiczny\|prognostyka astrologicznego]] pt. ''Kalendarz wieczny'' (1614). {{wikisource autor\|autor=Jan Żabczyc\|dopełniacz=Jana Żabczyca}} {{Przypisy}} == Bibliografia == * {{cytuj książkę \|nazwisko= Kotarska \|imię= Jadwiga \|nazwisko2= Kotarski \|imię2= Edmund \|tytuł= Średniowiecze, renesans, barok. \| rozdział= \|wydawca= Wydawnictwo Harmonia \|miejsce= Gdańsk \|rok= 2002 \|strony= 370-372 \|isbn=83-7134-121-0 }} {{DEFAULTSORT:Żabczyc, Jan}}

Jan Żabczyc: Różnice pomiędzy wersjami