|
| wyposażenie lotnicze =
}}
'''''Ark Royal''''' – [[Anglia|angielski]] XVI-wieczny [[galeon]], okręt flagowy Lorda Wysokiego Admirała [[Charles Howard, 1. hrabia Nottingham|Charlesa Howarda]] podczas walk z hiszpańską [[Wielka Armada|Wielką Armadą]] w 1588 roku. Był pierwszym spośród pięciu okrętów [[Royal Navy]] noszących do dziś tątę nazwę. Zbudowano go w roku 1587 w stoczni Royal Dockyard w Deptford nad [[Tamiza|Tamizą]], pozostawał w służbie blisko 50 lat.
== Historia ==
"''Ark Royal"'' został zbudowany przez szkutnika R. Chapmana na zamówienie sir [[Walter Raleigh|Waltera Raleigh]] i pierwotnie nosił nazwę "''Ark Raleigh"''. Podobnie jak inne angielskie galeony z tamtego okresu, które znane są jako ''razee'', czyli "strzyżone", charakteryzował się on obniżoną nadbudówką dziobową, smukłym kadłubem oraz ożaglowaniem pozwalającym na lepsze wykorzystanie, w porównaniu doze starszychstarszymi konstrukcjikonstrukcjami, warunków pogodowych na morzu. Ponieważ [[Walter Raleigh]] był zadłużony wobec Korony, królowa [[Elżbieta I]] odkupiła od niego okręt za kwotę 5000 ówczesnych funtów, co admirał Howard określił jako "dobrze wydane pieniądze". Okręt został przemianowany na "''Ark Royal"'' i wcielony do służby jako królewski galeon.
W 1588 roku "''Ark Royal"'', jako największy z angielskich galeonów nowego typu, został flagowym okrętem angielskiej floty pod dowództwem admirała [[Charles Howard, 1. hrabia Nottingham|Charlesa Howarda]] i wziął udział w walkach przeciwko [[Wielka Armada|Wielkiej Armadzie]]. Przez cały okres walk "''Ark Royal"'' był wyróżniającym się okrętem, pod Plymouth 31 lipca jako pierwszy zaatakował hiszpańską karakę "''La Rata Santa Maria Encoronada"'', którą Anglicy błędnie zidentyfikowali jako okręt flagowy Armady. Pod Portland Bill 2 sierpnia "''Ark Royal"'' pierwszy raz zmierzył się z flagowym galeonem [[Alonso Perez de Guzman el Bueno, książę Medina-Sidonia|księcia Medina-Sidonia]] [[San Martin (okręt)|"''San Martin"'']], ostrzeliwując przeciwnika z dystansu, i mimo kilkakrotnych prób abordażu, uniknął imich dzięki sprawnemu manewrowaniu. W pewnym momencie bitwy hiszpański okręt opuścił nawet [[marsel|marsle]], zachęcając Anglików do podpłynięcia bliżej i rozegrania bitwy na pokładach, ale admirał Howard zignorował ten rycerski gest, mając na uwadze angielską taktykę morską, która to kładła naciskinacisk na manewrmanewrowanie okrętem i salwy burtowe artylerii. W [[Wielka Armada#Bitwa pod Gravelines|bitwie pod Gravelines]] 8 sierpnia "''Ark Royal"'' początkowo starł się z osadzonym na mieliźnie galeasem "''San Lorenzo"'', później walczył z hiszpańskimi galeonami osłaniającymi centrum Armady.
W 1596 roku "''Ark Royal"'' został ponownie flagowym okrętem admirała [[Charles Howard, 1. hrabia Nottingham|Charlesa Howarda]] w czasie udanego ataku na [[Kadyks]]. Hiszpańskiej flocie zadano poważne straty, niszcząc 32 statki i okręty, w tym 4 wielkie galeony z nowej serii "apostołów" ("''San Felipe"'' i "''San Tomas"'' zniszczono, "''San Andres"'' i "''San Mateo"'' zdobyto), ponadto angielskie wojska lądowe pod dowództwem [[Robert Devereux, hrabia Essex|hrabiego Essex]] całkowicie zburzyły i splądrowały miasto, będące jednym z najważniejszych hiszpańskich XVI-wiecznych portów hiszpańskich.
W 1608 "''Ark Royal"'' został przebudowany w stoczni Woolwich Dockyard pod kierunkiem szkutnika Phinneasa Pett'aPetta i nazwany "''Anne Royal"'' na cześć małżonki nowego angielskiego monarchy [[Jakub I Stuart|Jakuba I Stuarta]]. WodowanyOkręt, wodowany 22 czerwca 1608 roku okręt, został sklasyfikowany jako ''Royal Ship'' (późniejsza [[System klasyfikacji Royal Navy|I ranga]]). Uzbrojenie "''Anne Royal"'' składało się z 44 dział z [[brązy|brązu]] (lżejszych, ale droższych niż szerzej stosowane działa z [[żeliwo|żeliwa]]).
W 1625 "''Anne Royal"'' ponownie został flagowym okrętem floty angielskiej i pod dowództwem Edwarda Cecila, wicehrabiego Wimbledon, wziął udział w kolejnej wyprawie na [[Kadyks]] (kapitanem okrętu był Thomas Love). Tym razem ekspedycja, której koszt szacowano na 250 tys. ówczesnych funtów zakończyła się kompletnym niepowodzeniem. "''Anne Royal"'' wrócił z wyprawy z mocno zdekompletowaną załogą, mając na pokładzie 160 chorych (130 osób zmarło wcześniej w trakcie wyprawy wskutek chorób dziesiątkujących załogi).
W 1636 "''Anne Royal"'' nadal pozostawał w służbie pod dowództwem wiceadmirała Johna Penningtona. W tym samym roku zatonął na rzece Medway w hrabstwie Kent w Anglii. W trakcie odpływuOkręt, stojący na kotwicy okręt, osiadł na dnie w trakcie odpływu, uszkodzającuszkadzając poszycie. W trakcie próby zejścia z mielizny "''Anne Royal"'' wywrócił się i zatonął. Okręt wydobyto wielkim kosztem, ale naprawa okazała się nieopłacalna i wkrótce potem wrak rozebrano.
== Bibliografia ==
{{Bibliografia start}}
*# Angus Konstam, ''Wielka Armada 1588'', Osprey Publishing 2009
*# Geoffrey Parker, ''The Dreadnought Revolution of Tudor England'', Mariner's Mirror 1996
*# Rif Winfield, '' British Warships in the Age of Sail 1603 – 1714: Design Construction, Careers and Fates'', Seaforth Publishing 2009
*# Brian Lavery, ''Ships of the Line Volume I: Development of the Battlefleet 1650-1850'', Naval Institute Press, Annapolis 1986
*# miesięcznik "''Nowa Technika Wojskowa"'', 11/2000
{{Bibliografia stop}}
|
