Wersja z 05:37, 9 lut 2010 edytuj Luckas-bot (dyskusja \| edycje) 520 554 edycje m robot dodaje: es:Locomotora eléctrica ← poprzednia edycja		Wersja z 15:53, 26 lut 2010 edytuj anuluj edycję Mintho (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 16 669 edycji m poprawa linków do ujedn. i przek., WP:SK następna edycja →
Linia 1: [[Plik:Elektrowoz EU07-067.jpg\|thumb\|300px\|right\|Elektrowóz [[EU07]]-067]]'''Elektrowóz''', '''[[lokomotywa]] elektryczna''' – [[pojazd szynowy]] zasilany [[energia elektryczna\|energią elektryczną]] z zewnętrznego źródła (w odróżnieniu od [[lokomotywa akumulatorowa\|lokomotywy akumulatorowej]]), wyposażony w [[silnik elektryczny\|silnik lub silniki elektryczne]]. Zasadniczym przeznaczeniem elektrowozu jest ciągnięcie [[wagon~~\|wagonów~~]]ów. Pierwsze, bardzo proste pojazdy o napędzie elektrycznym, zasilane jednak z baterii, powstawały w latach 30. XIX w., głównie w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, jednak za pierwszy elektrowóz przyjmuje się małą lokomotywkę skonstruowaną w roku 1897 przez [[Werner von Siemens\|Wernera von Siemensa]], która pobierając prąd z trzeciej szyny ciągnęła mały wagonik-ławkę po terenach wystawy powszechnej w [[Berlin]]ie. Od tamtego czasu powstało wiele różnorodnych konstrukcji elektrowozów. Początkowo ich układ jezdny dość dokładnie odwzorowywał układ jezdny parowozów (przeniesienie napędu za pomocą ślepych wałów i wiązarów) a silniki były bardzo prymitywne – ciężkie i o niewielkiej mocy, jednak już na tym wczesnym etapie rozwoju lokomotywy elektryczne wykazywały szereg zalet w porównaniu z dominującymi wówczas parowozami. Przełomem okazało się zastosowanie [[~~trakcja~~Trakcja (kolejnictwo)\|trakcji]] elektrycznej na liniach górskich, m.in. w tunelu na [[Przełęcz Simplon\|przełęczy Simplon]] – był to z jednej strony poligon dla nowych konstrukcji, a z drugiej – jedyne dające się zastosować rozwiązanie napędu pociągów w tunelu. Powstawały konstrukcje do ciągnięcia ciężkich pociągów w trudnych warunkach (np. skandynawska linia do wywozu surowców z Kiruny z trójczłonowymi lokomotywami wiązarowymi o układzie osi 1'D+D+D1', pracującymi w warunkach arktycznych). Z czasem napęd korbowy został wyparty przez różne rodzaje systemów mniej lub bardziej elastycznego przeniesienia napędu. Postęp w konstrukcji silników elektrycznych spowodował ich znaczne zmniejszenie (ciężar i gabaryty) a jednocześnie wzrost mocy. Powstał używany do dziś tzw. tramwajowy system zawieszenia silnika, odznaczający się prostotą i pracujący poprawnie do prędkości ok. 100 km/h, ale też zapewniający pełne odsprężynowanie jedynie połowie masy silnika (silnik jest z jednej strony zawieszony na osi). Zarzucono stosowanie osi tocznych i wykształcił się obowiązujący do dziś układ osi lokomotyw – Co'Co', Bo'Bo'Bo', Bo'Bo' (ten ostatni zdecydowanie dominuje). Nie brakowało w tym czasie (połowa XX w.) różnych konstrukcji eksperymentalnych, np. lokomotywa z silnikami o osiach pionowych (próba udana – lokomotywa kolei austriackich wykazywała dobre własności trakcyjne, lecz konstrukcji tej nie rozwijano) czy próba zastosowania silników bezpośrednio na osi (okazało się, że lokomotywy w tym układzie pracują dobrze jedynie przy dużych prędkościach, natomiast wykazują małą moc rozruchową). Rezygnacja z wiązarów uwolniła lokomotywy od największej wady tego napędu – niezrównoważenia mas i związanego z tym niekorzystnego oddziaływania na tor. Następnie pojawiły się napędy z pełnym odsprężynowaniem – od bardzo prymitywnych z wirującymi sprężynami śrubowymi (konstrukcje amerykańskie), przez konstrukcje firmy Sécheron i Brown-Boveri (napędzanie koła poprzez elementy amortyzujące między szprychami koła), przeniesienie napędu za pomocą stalowej elastycznej tarczy czy konstrukcje z dźwigniami i popychaczmi (Alsthom – stosowany np. w lokomotywie [[EU07]]). Linia 15: * prąd przemienny 50 Hz - 25 kV (Francja, Czechy, Rumunia) [[Przetwornica napięcia\|Przetwornica]] przetwarza wysokie napięcie w niskie, potrzebne np. do zasilania instalacji oświetleniowej i sterowania lokomotywą. Elektrowóz posiada kilka systemów zabezpieczeń instalacji elektrycznej, np.: wyłącznik szybki, wyłącznik nadmiarowy, wyłącznik zanikowo-napięciowy. Lokomotywy elektryczne osiągają największe [[moc]]e spośród wszystkich typów ([[parowóz]], [[spalinowóz]]), w Polsce do ponad 6 MW ([[EU44\|Siemens ES64U4]]). == Oznaczenia elektrowozów == Linia 25: === PKP === * pierwsza litera "E" - trakcja elektryczna * druga litera - zastosowanie lokomotywy: P - pasażerska T - towarowa U - uniwersalna M - manewrowa * dwie cyfry - numer serii: 01…14 - lokomotywy czteroosiowe na prąd stały 3 kV 15…19 - lokomotywy czteroosiowe na prąd przemienny 20…34 - lokomotywy sześcioosiowe na prąd stały 3 kV 35…39 - lokomotywy sześcioosiowe na prąd przemienny ** 40…49 - lokomotywy o innym układzie osi lub na inne napięcie * myślnik, a po nim następuje nr inwentarzowy; czasem lokomotywom o specjalnych cechach (np. po znaczącej modernizacji) nadaje się nietypowy numer np. 2000. === Inni przewoźnicy === Linia 43: W innych zarządach kolejowych zaznacza się tendencja do stosowania cyfrowych oznaczeń wzbogaconych o cyfrę kontrolną, wygodniejszych przy elektronicznym przetwarzaniu danych. === Zobacz też === * [[Lista lokomotyw elektrycznych eksploatowanych w Polsce\|Lista lokomotyw elektrycznych PKP]] * [[Przegląd zagadnień z zakresu kolejnictwa]] * lokomotywa [[HHP-8]] {{stub}} [[Kategoria:Lokomotywy elektryczne\| ]]▼ ▲[[Kategoria:Lokomotywy elektryczne\| ]] ~~{{Kolejnictwo stub}}~~ {{~~Link~~link FA\|ru}} [[cs:Elektrická lokomotiva]]

Lokomotywa elektryczna: Różnice pomiędzy wersjami