Operacja petsamsko-kirkeneska: Różnice pomiędzy wersjami

|nazwa = Operacja petsamsko-kirkeneska

|grafika = Kirkness-Petsamo offensive plan.jpg

|opis = Przebieg operacji

|data = [[7 października]]—[[29 października]] [[1944]]

|strona2 = {{Państwo|DEU1933}}

|dowódca2 = [[Lothar Rendulic]]

|siły1 = [[14 Armia (ZSRR)|14 Armia]], [[Front Karelski|Frontu Karelskiego]], [[Flota Północna]], razem: 102 000 żołnierzy, 1200 dział, 1162 moździerzy, 97 czołgów

'''Operacja petsamsko-kirkeneska''' – strategiczna operacja zaczepna [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] na [[Front wschodni (II wojna światowa)| froncie wschodnim]], rozgrywająca się w dniach od [[7 października]] do [[29 października]] [[1944]]. W jej wyniku rozgromiono znaczne siły [[III Rzesza|niemieckiej]] [[20 Armia Górska| 20 Armii Górskiej]] i wyzwolono północną część [[Norwegia|Norwegii]] i [[Finlandia|Finlandii]].

 

Po zerwaniu sojuszu pomiędzy III Rzeszą a [[Finlandia|Finlandią]] w dniu [[4 września]] [[1944]] i podpisaniu rozejmu z [[ZSRR]] w dniu [[19 września]], wojska fińskie przeszły do operacji usuwania jednostek niemieckich z północnej części kraju. Efektem tych walk było usunięcie wojsk niemieckich z regionu [[Kemi]] i [[Tornio]]

 

Strona radziecka prowadziła stałe rozpoznanie potencjalnego obszaru walk już od grudnia 1941. Efektem tych działań było ustalenie najkorzystniejszego sposobu przełamania obrony [[XIX Górski Korpus Armijny|XIX Korpusu Górskiego]], na froncie [[2 Dywizja Strzelców Górskich (III Rzesza)| 2 Dywizji Strzelców Górskich]]. Dodatkowo w przededniu operacji 14 armię wzmocniono licznymi jednostkami ściągniętymi głównie z pasa działań [[7 Armia (ZSRR)|7 Armii]]

 

W związku z utratą fińskiego sojusznika, Niemcy rozpoczęli przygotowania do wycofania 20 Armii Górskiej do [[Norwegia|Norwegii]], jednocześnie XIX Korpus Górski został wzmocniony przez dwudywizjonową brygadę rozpoznawczą "Norwegia". Głębokość pozycji obronnych XIX korpusu sięgała 100-110 km i składała się z trzech pozycji. W ramach obrony przeciwdesantowej zaminowano wody [[Varangerfjord|fiordu Varanger]]

 

Wojska radzieckie rozpoczęły operację [[7 października]] od zmasowanego ostrzału artyleryjskiego niemieckich pozycji.W ciągu trzydniowych walk toczonych w polarnej [[tundra|tundrze]] przy ciężkich warunkach atmosferycznych, ograniczających użycie lotnictwa, wojska radzieckie przebiły się przez pierwsze 16 km obrony niemieckiej. Równocześnie działania rozpoczęła [[Flota Północna]] wyrzucając dywersyjne desanty na południowym wybrzeżu [[Zatoka Motowska|zatoki Motowskiej]]. 9 października na [[Półwysep Średni|półwyspie Średnim]] lądowała 63 brygada [[piechota morska|piechoty morskiej]]. 10 października dowództwo niemieckie dostrzegło groźbę okrążenie [[Petsamo]] od północy, w związku z czym rozpoczęto szybki odwrót jednostek XIX Korpusu Górskiego. Wykorzystując ciężką sytuację przeciwnika jednostki 14 Armii przeszły do [[pościg|pościgu]] i dnia 15 października wyzwoliły [[Petsamo]]. 18 października, po wznowieniu natarcia, [[Armia Czerwona]] przełamała pozycje niemieckie w rejonie [[Paatsjoki]].

 

Po wycofaniu się jednostek [[20 Armia Górska|20 Armii Górskiej]], wojska fińskie zajęły 16 października [[Rovaniemi]] a z dniem 5 listopada uzyskały styczność z czołowymi elementami [[14 Armia (ZSRR)|14 Armii]].

 

Od 22 października trwały walki na terytoriach norweskich,25 października wyzwolono [[Kirkenes]] a 27 [[Neiden]]. W związku z pośpiesznym odwrotem XIX Korpusu, cała 20 Armia rozpoczęła wycofywanie się w rejon [[Narwik]]u, stosując jednocześnie [[taktyka spalonej ziemi|taktykę spalonej ziemi]]. Jednostki radzieckie operowały na terytorium norweskim zgodnie z umową z dnia [[17 maja]] [[1944]] podpisaną przez rządy [[ZSRR]], [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]], Norwegii i [[USA]], przewidującą wyzwolenie tego kraju przez armie sojusznicze. Wojska radzieckie starały się pomóc ludności cywilnej, pozostawionej bez dobytku i dachu nad głową przez wycofujących się Niemców.

 

Opanowanie Petsamo i Kirkenesu zamknęło okres najcięższych walk na północnym teatrze działań. [[15 listopada]] rozwiązano [[Front Karelski]] a 14 Armię podporządkowano bezpośrednio [[Stawka Najwyższego Naczelnego Dowództwa| Kwaterze Głównej Naczelnego Dowództwa]]. Część jej sił skierowano do [[19 Armia (ZSRR)|19 Armii]] która wzięła udział w walkach o [[Polska|polskie]] [[Pomorze|pomorze]]. Wraz z wyparciem Niemców z północy Norwegii flota radziecka zyskała dogodne bazy w fiordzie Varanger do operacji przeciwko żegludze niemieckiej, oraz odsunięto zagrożenie bombardowaniami [[Murmańsk]]a. Zajęcie [[Kirkenes]]u zaaktywizowało działania norweskich [[partyzant]]ów, współpracujących z wojskami radzieckimi. [[Kirył Mierieckow]] za przeprowadzenie tej operacji dnia 26 października awansowany został do rangi [[Marszałek Związku Radzieckiego|Marszałka Związku Radzieckiego]]