Wersja z 15:00, 20 mar 2010 edytuj Lamashtu2006 (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 10 520 edycji dodany/poprawiony tekst+grafika ← poprzednia edycja		Wersja z 18:04, 23 mar 2010 edytuj anuluj edycję Lamashtu2006 (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 10 520 edycji dodany/poprawiony tekst + grafika następna edycja →
Linia 1: [[File:Map_of_Ur_III.svg\|thumb\|450px\|Imperium III dynastii z [[Ur ~~(miasto)\|Ur]]~~(na zielono)]] '''III dynastia z Ur''' – mezopotamska dynastia założona przez [[~~Urnammu~~Ur-Nammu]] z [[Ur (miasto)\|Ur]], panowała nad zjednoczonym [[Sumer]]em i [[Akad]]em w latach 2113-2005 pne. (chronologia średnia). Okres rządów tej dynastii wiąże się z odrodzeniem cywilizacji sumeryjskiej po czasach semickich [[Imperium akadyjskie\|Akadów]] i najazdach koczowniczych [[Gutejowie\|Gutejów]]. Nazwa dynastii wywodzi się z [[Sumeryjska Lista Królów\|~~sumeryjskiej~~Sumeryjskiej Listy ~~królów~~Królów]]. == Władcy III dynastii z Ur == Linia 15: == Historia == W roku 2111 p.n.e. władca z [[Uruk]] - [[Utuhengal]] został obalony przez swojego gubernatora z [[Ur (miasto)\|Ur]], [[Urnammu]], który następnie, głównie drogą dyplomatyczną, podporządkował sobie cały [[Sumer]] i [[Akad]]. Jego następcy stworzyli w obu krajach silną administrację i podbili ziemie leżące na wschód i północ od Sumeru (m.in. [[Elam]]). W skład państwa Trzeciej dynastii wchodziły: [[Babilonia]], [[Mari]], [[Aszur (miasto)\|Aszur]] i [[Elam]]. W zarządzaniu krajem znaczącą rolę odgrywały świątynie. Ich zadaniem było między innymi czuwanie nad zasiewami i systemem irygacyjnym. Wielką rolę w gospodarce odgrywał handel oraz warsztaty rzemieślnicze. W roku 2025 p.n.e. żyjący na wschodzie Elamici odbili swoją stolicę [[Suza\|Suzę]] i zaczęli atakować Sumer. Dwadzieścia jeden lat później zdobyli i splądrowali Ur, kładąc kres panowaniu trzeciej dynastii z tego miasta.▼ ▲W roku ~~2111~~2113 ~~p.n.e~~pne. władca z [[Uruk]] - [[Utuhengal]] został obalony przez swojego gubernatora z [[Ur (miasto)\|Ur]], [[~~Urnammu~~Ur-Nammu]], który następnie, głównie drogą dyplomatyczną, podporządkował sobie cały [[Sumer]] i [[Akad]]. Jego następcy stworzyli w obu krajach silną administrację i podbili ziemie leżące na wschód i północ od Sumeru (m.in. [[Elam]]). W skład państwa Trzeciej dynastii wchodziły: [[Babilonia]], [[Mari]], [[Aszur (miasto)\|Aszur]] i [[Elam]]. W zarządzaniu krajem znaczącą rolę odgrywały świątynie. Ich zadaniem było między innymi czuwanie nad zasiewami i systemem irygacyjnym. Wielką rolę w gospodarce odgrywał handel oraz warsztaty rzemieślnicze. W roku 2025 p.n.e. żyjący na wschodzie Elamici odbili swoją stolicę [[Suza\|Suzę]] i zaczęli atakować Sumer. Dwadzieścia jeden lat później zdobyli i splądrowali Ur, kładąc kres panowaniu trzeciej dynastii z tego miasta. == Sztuka ==▼ [[Plik:Ziggurat of ur.jpg\|thumb\|250px\|komputerowa rekonstrukcja [[ziggurat]]u w [[Ur]]]]▼ Władcy Trzeciej dynastii uświetnili swe panowanie licznymi świątyniami i pałacami. Wiele budowli powstało nie tylko w [[Ur (miasto)\|Ur]], lecz także w [[Nippur]], [[Eridu]], [[Larsa\|Larsie]], [[Uruk]], [[Aszur (miasto)\|Aszur]]. W tym okresie ukształtowała się forma [[ziggurat]]u. Jednym z najlepiej zachowanych i zarazem najważniejszych jest [[ziggurat w Ur]]. Upowszechnił się także wtedy nowy typ budowli kultowej, polegający na ułożeniu kolejnych pomieszczeń na wspólnej osi. Był to tzw. typ "szerokiego" sanktuarium.▼ Rzeźba zachowała się w postaci nielicznych obiektów, m.in. w [[Mari]], które przedstawiają miejscowych władców. Jednym z przykładów reliefu jest [[stela Urnammu]], zachowana we fragmentach. ▼ ▲== Sztuka i architektura == [[Pieczęć cylindryczna]] owego okresu zaczynała być wyrobem standardowym. Głównym motywem była scena hołdu: właściciel pieczęci jest prowadzony przez przez boga ku władcy.▼ ▲[[Plik:Ziggurat of ur.jpg\|thumb\|~~250px~~300px\|komputerowa rekonstrukcja [[ziggurat]]u w [[Ur]]]] ▲Władcy Trzeciej dynastii uświetnili swe panowanie licznymi świątyniami i pałacami. Wiele budowli powstało nie tylko w [[Ur (miasto)\|Ur]], lecz także w [[Nippur]], [[Eridu]], [[Larsa\|Larsie]], [[Uruk]], [[Aszur (miasto)\|Aszur]]. W tym okresie ukształtowała się forma [[ziggurat]]u. Jednym z najlepiej zachowanych i zarazem najważniejszych jest [[ziggurat w Ur]]. Upowszechnił się także wtedy nowy typ budowli kultowej, polegający na ułożeniu kolejnych pomieszczeń na wspólnej osi. Był to tzw. typ "szerokiego" sanktuarium. ▲Rzeźba zachowała się w postaci nielicznych obiektów, m.in. w [[Mari]], które przedstawiają miejscowych władców. Jednym z przykładów reliefu jest [[stela ~~Urnammu~~Ur-Nammu]], zachowana we fragmentach. [[File:Khashkhamer seal moon worship.jpg\|thumb\|350px\|left\|odcisk [[pieczęć cylindryczna\|pieczęci cylindrycznej]] z okresu Ur III ze sceną prezentacji; tłum. inskrypcji: "Ur-Nammu, potężny bohater, król Ur; Haszhamer, gubernator miasta Iszkur-Sin, jego sługa"; zbiory [[British Museum]]]] ▲[[Pieczęć cylindryczna]] owego okresu zaczynała być wyrobem standardowym. Głównym motywem była scena ~~hołdu~~prezentacji: właściciel pieczęci jest prowadzony ~~przez~~ przez boga ku władcy. == Podsumowanie == Panowanie ~~Trzeciej~~III dynastii z Ur było ostatnim okresem niezależności Sumeru. Wraz z jej upadkiem zakończył się okres sztuki sumeryjskiej. Jednakże osiągnięcia kultury Sumerów stały się częścią kultury nie tylko Bliskiego Wschodu, ale także częścią kultury światowej. == Bibliografia == * Marek Stępień, "Ensi w czasach III dynastii z Ur: aspekty ekonomiczne i administracyjne pozycji namiestnika prowincji w świetle archiwum z Ummy", Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006 * Marek Stępień, ''Kodeks Hammurabiego'', Wydawnictwo ALFA, Warszawa 2000.

III dynastia z Ur: Różnice pomiędzy wersjami