Wojna szwajcarsko-burgundzka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Tournasol7 (dyskusja | edycje) m →Dynastia burgundzka: poprawa linków |
m Wspomagane przez bota ujednoznacznienie (tyle do zrobienia): Flandria; zmiany kosmetyczne |
||
Linia 1:
'''Wojna szwajcarsko-burgundzka''' [[1474]]-[[1477]].
=== Dynastia burgundzka ===
W roku [[1363]] król francuski [[Jan II Dobry (król Francji)|Jan II Dobry]] z dynastii Walezjuszy nadał swojemu najmłodszemu synowi [[Filip II Śmiały|Filipowi Śmiałemu]] księstwo [[Burgundia|Burgundii]]. Wkrótce Filip poróżnił się ze swoim ojcem, zamierzając prowadzić w księstwie własną politykę. Powiększył on także swój obszar władzy o tereny [[Flandria (region)|Flandrii]] i hrabstwa Burgundii. Jego następcy dołączyli do Burgundii ziemie [[Brabancja|Brabancji]], [[Pikardia|Pikardii]] i [[Księstwo Limburgii|Limburgii]]. W ten sposób burgundzka linia dynastii Walezjuszy stworzyła feudalną siłę, oficjalnie podporządkowaną koronie francuskiej i cesarzowi, faktycznie jednak będącą samodzielnym państwem. Posiadając rejony Brabancji i Flandrii władcy burgundzcy znajdowali się w posiadaniu najmocniejszych gospodarczo regionów w ówczesnej Europie. Wpływy z podatków były tu kilkakrotnie wyższe, aniżeli w słabszym politycznie i gospodarczo Świętym Cesarstwie Rzymskim. Dynastia burgundzka prowadziła politykę ekspansjonalizmu, mającą na celu związanie północnych i południowych ziem. W roku [[1435]] w układzie z Arras, Burgundowie zrzekli się zależności lennej od Francji. W tym samym roku Burgundowie odmówili podporządkowania lennego cesarzowi. Od roku [[1467]], w którym do władzy doszedł [[Karol Zuchwały]], celem Burgundów stało się zbudowanie silnego królestwa. Ambicje Karola sięgały nawet pozycji cesarza. Pierwszym jego celem było rozszerzenie władzy książęcej na ziemie [[Lotaryngia|Lotaryngii]]. Władca nie posiadał jednak syna, co groziło wymarciem dynastii burgundzkiej.
=== Przeciwnicy Burgundii ===
Polityka Karola skierowana była przeciwko sąsiedniej szlachcie, królowi Francji i cesarzowi rzymsko-niemieckiemu a także miastom Rzeszy i panom feudalnym z rejonów Górnego i Dolnego [[Ren]]u.
Linia 15:
Tymczasem król francuski Ludwik XI, który był faktycznym władcą Karola, rozpoczął systematyczne próby (na drodze dyplomatycznej) osłabienia pozycji księcia Burgundii. Książęta burgundzcy podczas [[wojna stuletnia|wojny stuletniej]], wielokrotnie bowiem sprzysiężali się z Anglikami przeciwko Francji. Sam Karol w latach 1465 i 1472 prowadził wojnę przeciwko Ludwikowi XI. Dlatego też król francuski zamierzał doprowadzić do nowej konfrontacji z potężnym wasalem, licząc przy tym na wystąpienie Szwajcarów przeciwko Burgundii, zagrożonych polityką tego kraju. Ważną rolę w rozmowach pomiędzy Ludwikiem XI a Szwajcarią odgrywał berneńczyk Niklaus von Diesbach, od roku 1468 służący francuskiemu królowi. Dzięki pośrednictwu Diesbacha doszło w dniach 21-26 października [[1474]] r. do zawarcia układu pomiędzy Francją a ośmioma miastami szwajcarskimi m.in. Freiburgiem i Solothurn, którym król zapewnił wsparcie militarne i finansowe w przypadku wojny z Karolem Zuchwałym. Do momentu śmierci króla Szwajcarzy mieli otrzymywać rocznie 20 000 guldenów, do momentu w którym Ludwik nie przystąpi do konfliktu. Szwajcarscy żołnierze na służbie francuskiej otrzymywali 54 złote guldeny rocznie. Jesienią roku 1474 Berno oraz Freiburg wspierane przez alzackie miasta wypowiedziały Burgundii wojnę.
=== Wybuch wojny ===
Powodem konfliktu stało się stracenie burgundzkiego namiestnika Petera von Hagenbacha w miejscowości Breisach w dniu [[9 maja]] [[1474]] r. W zemście brat Hagenbacha w sierpniu tego samego roku spustoszył Górną Alzację na czele wojsk burgundzkich i lombardzkich. W tej sytuacji wojska związkowe wkroczyły do Burgundii i rozbiły Burgundczyków pod wodzą Henryka de Neuenburg-Blamont w [[bitwa pod Hericourt|bitwie pod Hericourt]]. W tym czasie Karol Zuchwały zajęty był oblężeniem Neuss.
Linia 21:
W trakcie konfliktu Berno oraz Freiburg skierowały swoje siły przeciwko księstwu [[Sabaudia|Sabaudii]]. Od czasu śmierci księcia Amadeusza XI w roku 1472, krajem rządziła wdowa po księciu - regentka Jolanda, siostra Ludwika XI. W roku 1473 Jolanta odnowiła sojusz z Burgundią, poróżniając się z Bernem i Freiburgiem. Pod koniec października 1474 r. Berneńczycy zajęli Erlach am Bielersee, a Freiburczycy wiosną 1475 r. wkroczyli do Illens an der Saane. Jako że Jolanda nie przyjęła wystosowanego wobec niej ultimatum, armia berneńsko-freiburska pod wodzą Nikolausa von Diesbacha wkroczyła w kwietniu 1475 r. do sabaudzkiego Waadtlandu, zdobywając 16 miast i 43 zamki. Związany sojuszem z Bernem biskup Sionu Walter Superaxo po [[bitwa pod Sion|bitwie pod Sionem]] zajął w dniu 13 listopada sabaudzką gubernię St.Maurice w Unterwallis.
=== Przebieg działań wojennych ===
Po wybuchu walk w Burgundii i Sabaudii oraz nieudanym oblężeniu Neuss, w roku 1475 Karol nakazał zająć swojej armii księstwo Lotaryngii. Gdy w roku [[1475]] sprzymierzeni z Burgundczykami Anglicy wylądowali w Calais, Karol nie mógł skorzystać z ich pomocy, gdyż zbyt zaangażowany był w konflikt w Lotaryngii. Dnia 29 sierpnia Francuzi podpisali z Anglikami traktat pokojowy w Picquigny, co znacznie osłabiło Burgundię.
Linia 33:
Karol Zuchwały powrócił tymczasem do Burgundii, gdzie jesienią [[1477]] r. powołał nowe siły, które skierowały się na Lotaryngię. Tutaj zdecydował się na oblężenie miasta Nancy. Dnia 5 stycznia 1477 r. w [[bitwa pod Nancy|starciu pod Nancy]] z 8000 szwajcarskich żołnierzy pod wodzą Hansa Waldmanna, wojska księcia Burgundii poniosły klęskę a Karol zginął w bitwie.
=== Koniec wojny ===
Wojnę burgundzką zakończyło podpisanie dwóch traktatów pokojowych. Dnia 25 lipca 1476 r. traktat z Freiburga zakończył konflikt pomiędzy Bernem i Freiburgiem a księstwem Sabaudii. Księżna Jolanda w zamian za pokój musiała odstąpić Aigle oraz Erlach. Murten, Grandson, Echallens i Orbe przypadły Freiburgowi i Bernu. Zajęte przez Szwajcarów rejony Waadt do czasu zapłacenia kwoty 50 000 guldenów pozostały w ich rękach.
Linia 39:
Dnia 24 stycznia 1478 r. Maksymilian Habsburg książę Rene Lotaryński, arcyksiążę Zygmunt Austriacki oraz Szwajcarzy podpisali pokój w Zurychu. Wszystkie strony zapewniły sobie wzajemną neutralność.
=== Następstwa wojny ===
W sierpniu [[1477]] r. córka Karola Maria burgundzka poślubiła habsburskiego następcę tronu Maksymiliana I, dzięki czemu Habsburgowie otrzymali prawo do części burgundzkich posiadłości, zajętych przez Francję. Dzięki zwycięstwu [[bitwa pod Guinegate|pod Guinegate]], Maksymilian mógł spełnić wreszcie swoje plany. Francuzi zatrzymali jedynie Pikardię oraz Burgundię. Po śmierci Marii w roku 1482 Habsburgów poparła większość krajów regionu. Wzrost znaczenia Habsburgów spowodował konflikt z Francją, której oficjalny początek miał kilka lat później w chwili wybuchu [[wojny włoskie|wojen włoskich]].
Linia 45:
Dzięki zwycięstwu nad Burgundią, Szwajcarzy znacznie podnieśli swoje znaczenie. W roku [[1499]] w wyniku reform Maksymiliana jeszcze raz stanęli do walki w [[wojna austriacko-szwajcarska (1499)|wojnie szwabskiej]]. Wartość szwajcarskiego żołnierza: pikiniera i halabardnika znana była w całej Europie, dzięki czemu był on często wykorzystywany jako najemnik przez inne państwa. Siła piechoty i jej taktyki w starciu z kawalerią przyczyniła się do dalszego rozwoju ręcznej broni palnej w XVI w.
=== Literatura ===
* Henri Dubois: Charles le Temeraire. Fayard 2004.
* Klaus Schelle: Karl der Kuehne: Burgund zwischen Lilienbanner und Reichsadler. Magnus. Essen 1976.
* Claudius Sieber-Lehman: Spaetmittelalterlicher Nationalismus: Die Burgunderkriege am Oberrhein und in der Eidgenossenschaft. Vandenhoeck & Ruprecht, Goettingen 1995.
* Richard VAughan: Charles the Bold: The last Valois Duke of Burgundy. Woodbridge 2002.
[[Kategoria:Wojny w Europie]]
| |||