Nowela sierpniowa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Wprowadzone zmiany: drobne redakcyjne |
|||
Linia 6:
Przewrót majowy był końcem epoki rządów parlamentarno-gabinetowych w Polsce. Mimo formalnego obowiązywania [[Konstytucja marcowa|Konstytucji marcowej]] decyzję m.in. o składzie rządu podejmował marszałek [[Józef Piłsudski]] niezależnie od stanowiska [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejmu]]. Zalecił on na stanowisko premiera, lwowskiego profesora, [[Kazimierz Bartel|Kazimierza Bartla]]. Jednym z pierwszych podjętych przez jego gabinet działań było złożenie projektu zmiany konstytucji.
Projekt ten przewidywał m.in. znaczne zwiększenie uprawnień prezydenta, w tym:
* prawo samodzielnego rozwiązania izb;
* prawo wydawania rozporządzeń z mocą ustawy.
Projekt miał wyraźny charakter antyparlamentarny uzasadniany propagandową walką z nadmierną rolą partii politycznych, ''sejmokracją'' i ''partyjniactwem''.
Swoje projekty złożyły też ugrupowania opozycyjne. [[Związek Ludowo-Narodowy]], [[Stronnictwo Chrześcijańsko-Demokratyczne]], [[Polskie Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji|Chrześcijańska Demokracja]] i [[Polskie Stronnictwo Ludowe Piast (1913-1931)|PSL Piast]] postulowały widoczne rozszerzenie uprawnień władzy wykonawczej, a ponadto uprawnień [[Senat Rzeczypospolitej Polskiej|Senatu]]
Projekty rządu i centroprawicy zwalczała lewica.
== Uchwalenie ==
Ustawa ''zmieniająca i uzupełniająca Konstytucję Rzeczypospolitej z 17 marca 1921 r.'' została uchwalona [[2 sierpnia]] [[1926]] roku głosami parlamentarzystów od prawicy do [[Stronnictwo Chłopskie|Stronnictwa Chłopskiego]] i [[Polskie Stronnictwo Ludowe "Wyzwolenie"|PSL Wyzwolenie]]. Przeciwko była [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]], lewica rewolucyjna i mniejszości narodowe.
== Wprowadzone zmiany ==
Linia 27:
Rozwiązywanie Sejmu i Senatu:
* izby miał prawo rozwiązać [[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|Prezydent RP]] na wniosek [[Rada Ministrów w Polsce|Rady Ministrów]] umotywowanym orędziem, a co istotniejsze Sejm utracił prawo rozwiązania się własną uchwałą.
Uprawnienia prezydenta w zakresie ustawodawstwa:
Linia 38:
== Podsumowanie ==
Nowela sierpniowa usankcjonowała kształtowanie się przewagi władzy wykonawczej kosztem ustawodawczej: zmniejszenie kontroli parlamentarnej nad rządem, wyłączne prawo Prezydenta do rozwiązania parlamentu, ograniczenia swobody ustalania prac budżetowych przez izby. Jej rozwiązania były jednak jedynie połowiczne, gdyż stały się wynikiem licznych kompromisów, także w obozie rządzącym. Nowela sierpniowa była krokiem do ustanowienia [[
== Bibliografia ==
* [[Andrzej Ajnenkiel]] ''Konstytucje Polski 1791-1997'', Rytm Oficyna Wydawnicza 2001; str. 193- 199; ISBN 83-88794-41-8.
* [[Grzegorz Górski]] '' Polonia Restituta. Ustrój Państwa Polskiego w XX wieku'' , Wydawnictwo KUL Lublin 2007 ; str.85
ISBN 978-83-7363-469-5
{{wikisource|strona=Nowela sierpniowa|dopełniacz='''Ustawy zmieniającej i uzupełniającej Konstytucję Rzeczypospolitej z 17 marca 1921 r.''' z 2 sierpnia 1926 r.}}
| |||