Amnestia dla obywateli polskich w ZSRR: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m lit.
m drobne techniczne
Linia 1:
'''Amnestia dla obywateli polskich w ZSRR''' – uwolnienie przez [[NKWD]] w konsekwencji [[Układ Sikorski-Majski|układu Sikorski-Majski]] części [[Represje ZSRR wobec Polaków i obywateli polskich 1939-1946|obywateli polskich]] aresztowanych i deportowanych uprzednio przez [[NKWD]] po [[Agresja ZSRR na Polskę 1939|agresji ZSRR na Polskę]] [[17 września]] [[1939]].
 
[[Atak Niemiec na ZSRR]] [[22 czerwca]] [[1941]] spowodował zwrot w stosunkach polsko-radzieckich i zawarcie [[układ Sikorski-Majski|układu Sikorski-Majski]]. W jego wykonaniu [[12 sierpnia]] [[1941]] [[Rada Najwyższa ZSRR|Prezydium Rady Najwyższej ZSRR]] wydało dekret o amnestii dla obywateli polskich. Zgodnie z nim podlegali natychmiastowemu uwolnieniu obywatele RP – jeńcy wojenni, internowani, więźniowie więzień i [[Gułag|łagrów]], osoby pozostające pod śledztwem, zesłani osadnicy wojskowi, leśnicy oraz członkowie rodzin osób represjonowanych i wysiedlonych. Według danych [[NKWD]] przekazanych [[Józef Stalin|Stalinowi]] przez [[Ławrientij Beria|Berię]] [[1 sierpnia]] [[1941]] dekret miał dotyczyć 381 220 osób, określanych jako ''byli obywatele polscy'', w tym 26 160 jeńców, również określanych jako ''byli''. [[1 grudnia]] [[1941]] strona radziecka uznała jednostronną notą, że "amnestia" obejmuje wyłącznie osoby narodowości polskiej, co nie było uznawane przez stronę polską, gdyż ZSRR jednostronnie [[uzurpacja|uzurpował]] sobie prawo rozstrzygania o definicji [[obywatelstwo|obywatelstwa]] [[II Rzeczpospolita|Polski]]. W praktyce NKWD uniemożliwiało obywatelom polskim innych narodowości uwolnienie i wstąpienie do Wojska Polskiego. W praktyce władze ZSRR uznawały polskie obywatelstwo ludności żydowskiej pochodzącej z centralnych i zachodnich terenów państwa, a bałagan administracyjny umożliwił wielu obywatelom narodowości białoruskiej i ukraińskiej, przy zadeklarowaniu narodowości polskiej uwolnienie z więzień, obozów i zesłania i ochotnicze wstąpienie do [[Polskie Siły Zbrojne w ZSRR|Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR (Armii Andersa)]].
 
Dekret był realizowany selektywnie – znany jest przypadek uporczywego przetrzymywania w Ust'wymlagu profesora [[Stanisław Swianiewicz|Stanisława Swianiewicza]], zwolnionego dopiero na osobistą interwencję ambasadora [[Stanisław Kot|Stanisława Kota]]. Innym znanym przykładem jest zwolnienie [[Gustaw Herling-Grudziński|Gustawa Herling-Grudzińskiego]] dopiero w listopadzie [[1941]], po ogłoszeniu przez niego głodówki. Innymi utrudnieniami było blokowanie informacji o tworzonej armii lub podawanie informacji fałszywych o miejscach jej formowania.