Katastrofizm (kultura): Różnice pomiędzy wersjami

'''Katastrofizm''' – [[dekadentyzm|dekadencka]] postawa wyrażająca przeświadczenie o nieuniknionej, gwałtownej zagładzie obecnej formy świata i cywilizacji, całkowite zatracenie wartości, które stoją u podstaw człowieczeństwa, przejawiające się w literaturze i sztuce [[Młoda Polska (sztuka)|fin de siecle'u]], [[Dwudziestolecie międzywojenne na świecie|dwudziestolecia międzywojennego]], okresu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], a także powojennego. Nawiązuje do wizyjnej liryki [[romantyzm|romantycznej]], ukazując obrazy zbliżającej się zagłady świata. Polski katastrofizm jest silnie związany z historią, wyraźny w twórczości [[Józef Czechowicz|Czechowicza]], [[Władysław Sebyła|Sebyły]], wczesnych wierszy [[Czesław Miłosz|Miłosza]], [[Jerzy Zagórski|Zagórskiego]] i poetów [[pokolenie kolumbów|generacji wojennej]], m.in.: [[Krzysztof Kamil Baczyński]], [[Tadeusz Gajcy]], [[Tadeusz Różewicz]]. Wydarzenia w polskiej poezji (m.in. [[Żagary]]) określane są mianem ''apokalipsy przeczuwanej''. Pewne akcenty katastroficzne można odnaleźć także u [[Stanisław Ignacy Witkiewicz|Witkacego]] i nawet w czystym romantyzmie np. u [[Zygmunt Krasiński|Krasińskiego]].

 

Znany już wcześniej, przybrał na sile jako odrębna [[historiozofia]], odkąd [[Oswald Spengler]] wydał książkę pt. ''Zmierzch Zachodu''. Książka zrobiła zawrotną karierę. Głosiła natomiast swoistą teorię narodzin, rozwoju i zmierzchu kultur - w tym naszej, europejskiej. Oto wg Spenglera [[Europa]] chyli się ku upadkowi - a jest to przeczucie katastrofy, kresu cywilizacji, a więc katastrofizm. Lata 20. i 30. [[XX wiek]]u przyniosły poczucie zagrożenia. [[Wielki kryzys|Wielki kryzys ekonomiczny 1928-1932]] wyzwalał w ludziach lęk i niepewność. Niepokój o przyszłość cywilizacji i kultury wiązał się z rozwojem [[totalitaryzm|totalitarnych]] systemów takich jak [[faszyzm]], [[komunizm]]. Powstają katastroficzne koncepcje, przychodzi rozwój filozofii [[Egzystencjalizm (filozofia)|egzystencjalnej]] ukazującej tragiczny wymiar ludzkiego życia. Dla niektórych światowe centra stają się symbolem [[kosmopolityzm]]u, [[materializm]]u, cynizmu i lekceważenia tradycji. Wyraźny jest [[pesymizm|pesymistyczny]] [[fatalizm]] i [[sceptycy|sceptyzm]] wobec perspektyw rozwojowych historii.