Champ Car: Różnice pomiędzy wersjami

'''Champ Car''' – nazwa odnosząca się do serii wyścigowej samochodów tzw. "[[open wheel]]" (konstrukcja nadwozia pozbawiona błotników karoserii) w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]].

== Historia ==

Pierwsze mistrzostwa samochodowe w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] zorganizowano w [[1902]] roku, lecz oficjalna klasyfikacja została wprowadzona dopiero w [[1919]] roku, gdy zarządzanie serią przejął [[American Automobile Association]] (AAA). Równocześnie -– w formie [[retrospekcja|retrospekcji]] -– przyznano tytuły mistrzowskie za wszystkie dotychczas rozegrane sezony.

Niezależnie od organizacji sankcjonującej mistrzostwa, ogólnie przyjęto nazwę ''Indy Car'', określającą te zmagania. Sytuacja uległa zmianie w [[1996]] roku, gdy właściciel toru [[Indianapolis Motor Speedway]], [[Tony George]] stworzył secesyjny cykl mistrzostw -– [[Indy Racing League]]. Od tego momentu równolegle toczyła się walka o dwa tytuły mistrzowskie.

Krótko przed rozpoczęciem sezonu [[2008]], Champ Car World Series połączyła się z konkurencyjną serią [[Indy Racing League]] (chociaż w rzeczywistości została przez nią wchłonięta). Stało się to [[22 lutego]], w efekcie czego spośród dziewięciu zespołów przygotowujących się do kolejnego sezonu Champ Car, jedynie pięć wystartowało w połączonej serii IndyCar. Zespoły które przeniosły się do nowej serii, dostały na początek nadwozia, opony i silniki, a także kilka dodatkowych sesji testowych oraz opiekę ze strony zespołów IRL.

=== Paliwo ===

Przez wiele dekad aż do końca istnienia tej serii dominującą specyfikacją w silnikach było ograniczenie pojemności do 2,65L. W latach powojennych, do lat 1970-tych70., 4-cylindrowe silniki marki [[Offenhauser]] z turbosprężarką zdominowały tę serię. Zwane potocznie "Offy", silniki te posiadały istotna charakterystykę, otóż korpus silnika zwany potocznie blokiem, był w formie odlewu zintegrowany z głowicą. Eliminowało to potrzebę na dosyć wrażliwy element jakim zawsze była uszczelka pod głowicą oraz związane z tym problemy techniczne. Tymże sposobem silniki Offy były bardzo niezawodne, jednocześnie uzyskując sporą moc znamionową.

Silniki Offy niemalże do końca lat 1960-tych60. były umieszczane w konstrukcjach bolidów z przodu samochodu. Colin Chapman, założyciel teamu Lotus w F1, pojawił się na wyścigu Champ Car Indianapolis 500 w 1965 r. z nowatorską i rewolucyjną konstrukcją bolidu [[Lotus 38]], mającą silnik V8 zainstalowany za kierowcą. Bolid ten był napędzany nowym i już typowo rasowym silnikiem wyścigowym Forda, znanym jako [[DFV]], skonstruowanym przez brytyjską firmę [[Cosworth]]. Wybitny brytyjski kierowca [[Jim Clark]] odniósł wtedy zwycięstwo, kreując nową erę technologii konstrukcji bolidów w tej serii.

Jako ciekawostkę należy nadmienić udział bolidów z napędem turbinowym (zamiast silnika tłokowego), w dwóch edycjach wyścigów Indianapolis 500 w 1967 oraz 1968 roku. Silniki te nie odniosły jednak sukcesu zwycięstwa.

Na początku lat 70-tych,. firma [[Cosworth]] stworzyła komercyjną wersję swojego silnika wcześniej zastosowanego w [[Formuła 1|Formule 1]], na potrzeby teamów walczących w wyścigach Champ Car. Był to 8 cylindrowy silnik dostosowany do rygorów długich (500 mil, lub 800 km) wyścigów na torach owalnych, gdzie kierowcy pokonują obwód toru z minimalnym zdejmowaniem nogi z pedału "gazu". Silnik Ford Cosworth DFX, jak go później nazwano posiadał podobnie jak Offenhauser, jedną turbosprężarkę, osiągając moc ok. 600 KM przy 10,000 obr/min. Na początku lat 1970-tych70. ciśnienie turbodoładowania było dowolne i niekontrolowane przez organizatorów serii Champ Car. Warunki wytrzymałościowe silnika podczas wyścigów stanowiły granice ich mocy jakie były udostępniane przez teamy do dyspozycji kierowców, często z różnym skutkiem.

W połowie lat 70-tych. liczne wypadki spowodowane nagłymi wybuchami silników, spowodowały nałożenie ograniczeń przez organizatorów na maksymalny dopuszczalny poziom ciśnienia turbodoładowania. Początkowo był to limit 60 inHga, (ciśnienie 60 cali słupa rtęci w sensie absolutnym), czyli ok. 1 bara ciśnienia relatywnego. Z uwagi na eskalacje mocy oraz prędkości osiągane przez bolidy, limit ten był stopniowo bardziej ograniczany przez lata 1980-te (do 45 inHga)i 1990-te (do 40 a następnie do 38 inHga i do 35 inHga). Należy dodać, że w szczytowej formie tych silników we wczesnych latach tego wieku, ich moc osiągała poziom 950 KM przy 16,000 obr/min, dając bolidom Champ Car możliwości uzyskania prędkości znacznie przewyższających bolidy Formuły 1. Tak duża prędkość obrotowa jest szczególnie imponująca zważywszy, że konstrukcja głowic tych silników nakładała obowiązek stosowania [[sprężyna śrubowa|sprężyn śrubowych]]]]. Dodatkowo, korbowody musiały być wykonane ze [[stal]]i, a nie jak w Formule 1 z [[tytan]]u. Dla porównania, w Formule 1 od 1993 r. stosowano pneumatyczne zamykanie zaworów zamiast sprężyn śrubowych, co dawało wymierne korzyści w sensie możliwości zwiększenia prędkości obrotowych silnika w celu uzyskania większej mocy

Podczas ostatnich 30 lat istnienia tej serii, partycypowało w niej kilku prominentnych producentów samochodów. W latach 70-tych. Ford wodził prym ze swoim silnikiem [[DFX]] skonstruowanym przez firme Cosworth. W 1986 roku zadebiutował silnik nowej konstrukcji marki Chevrolet budowany przez brytyjską firmę [[Ilmor]]. Silnik ten zapoczątkował swoisty " wyścig zbrojeń" przez kilka następnych lat dominując serie Champ Car, wtedy zwana [[CART]] lub [[Indy Car]]. W tym czasie aczkolwiek krótko, Alfa Romeo również partycypowała, jednak bez znaczących wyników. W latach 90-tych,. Ford, Honda oraz w późniejszym okresie Toyota bardzo intensywnie współzawodniczyły pomiędzy sobą o wygranie trofeum.

| {{Flaga|USA}} [[Mario Andretti]]