Friedrich Dürrenmatt: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
dr red.
Linia 4:
 
=== Życie ===
Friedrich Dürrenmatt urodził się 5 stycznia [[1921]] roku w Konolfingen, wsi położonej w szwajcarskim kantonie [[Berno]]. Jego dziadkiem był polityk Ulrich Dürrenmatt, jego ojciec był protestanckim [[pastor]]em. Trzy lata później urodziła się siostra Verena. W 1935 rodzina przeprowadziła się do Berna, co uwarunkowane było czynnikami gospodarczymi. Światowy kryzys gospodarczy był w tym czasie odczuwalny także w Szwajcarii, a średnie mieszczaństwo zubożało. Friedrich Dürrenmatt uczęszczał do gimnazjum w [[Berno|Bernie]] (''Berner Freie Gymnasium''), później do ''Humboldtianum'', gdzie w roku 1941 zdał egzaminy maturalne. Nie był wyróżniającym się uczniem (Ocena końcowa - dostateczna), a czas szkolny określał jako najgorszy okres swojego życia. Późniejsza zmiana placówki była spowodowana słabymi ocenami, nieodpowiednim sposobem prowadzenia zajęć i złymi relacjami z nauczycielami. Dürrenmatt był w 1941 roku członkiem tzw. ''Fröntler-Vereinigung'', jak sam potem przyznawał z powodu chęci zdystansowania się od swego ojca<ref>Radio DRS2: „Mit 20 war Friedrich Dürrenmatt ein «Fröntler»“</ref>.
 
Jeszcze w Konolfingen zaczął malować i rysować, z czego nie zrezygnował przez resztę życia. Ilustrował także swoje dzieła, sporządzał szkice, częściowo także całe scenografie. Jego obrazy były wystawiane w [[1976]] i w [[1985]] w Neuenburgu, a w roku 1978 w [[Zurych]]u. Mimo swoich zdolności malarskich, w roku 1941 podjął studia filozofii, nauk ścisłych i germanistyki, początkowo w Zurychu, by już po pierwszym semestrze, przenieść się do Berna, gdzie mieszkał ze swoimi rodzicami w mansardzie przy Laubeggstrasse. Sam zdobił ją obrazami ściennymi, które zostały odkryte znacznie później i odrestaurowane w latach 90. W roku 1945 zakończył studia, rozpoczętej rozprawy doktorskiej o [[Søren Kierkegaard|Sørenie Kierkegaardzie]] jednak nie zdał.
 
Jego pierwsze opublikowane dzieło z lat 1945/46 to ''Anabaptyści''. Premiera odbyła się w roku 1947. Również w 1947 ożenił się z aktorką Lotti Geissler i przeniósł się wraz z nią do Ligerz. Tam powstała powieść kryminalna ''[[Sędzia i jego kat]]'' zawierająca odniesienia do pobliskich miejscowości kantonu jak choćby Lamboing. Dzieło to należy do kanonu lektur w niemieckojęzycznych szkołach.
Linia 12:
Dürrenmatt, jako wolny pisarz, zmagał się w początkowych latach twórczości z finansowymi problemami. Sytuacja rodziny poprawiła się w 1952, zwłaszcza dzięki niemieckim towarzystwom radiowym, które wyprodukowały kilka słuchowisk. Ponadto jego stałym wydawcą zostało w tym czasie ''Verlag der Arche''. Autor zaczął pisać powieści detektywistyczne, które pojawiały się w częściach na łamach ''Der Schweizerische Beobachter''. W roku 1952 małżeństwo nabyło rezydencje w [[Neuchâtel (miasto)|Neuchâtel]].
 
W 1952 Dürrenmatt napisał sztukę teatralną ''Małżeństwo pana Mississippi'', dzięki której odniósł swój pierwszy sukces na niemieckich scenach. Międzynarodową sławę przyniosła mu ''[[Wizyta starszej pani]]''. Komedią ''[[Fizycy (komedia)|Fizycy]]'' pisarzapisarz świętował największy sukces w jego karierze. Za swoją twórczość, na którą składały się sztuki teatralne, powieści detektywistyczne, opowiadania, słuchowiska i eseje, otrzymywał wiele nagród. Wśród nich były ''Preis der Welti-Stiftung für das Drama'' za sztukę ''Anabaptyści'', ''Nagroda im. Schillera miasta Mannheim'', ''Nagroda Szwajcarskiej Fundacji Schillera'' i ''Buber-Rosenzweig-Medaille''. W [[1969]] otrzymał honorowy tytuł doktorski na Uniwersytecie Filadelfia, a później także tytuły honorowe w [[Jerozolima|Jerozolimie]] i [[Nicea|Nicei]]. Lata 60 to najbardziej udany okres pisarski Dürrenmatta, co zawdzięczał przede wszystkim swoim sztukom teatralnym.
 
Autor poświęcał się także praktycznej pracy teatralnej, początkowo na scenach w [[Bazylea|Bazylei]], nasdtępnie w Zurychu oraz w [[Düsseldorf]]ie. Tam też odbyły się dwie premiery ''Porträt eines Planeten'' i ''Titus Andronicus''. Inscenizował liczne spektakularne przedstawienia swoich sztuk, jak np. ''Meteor'' w 1978 w [[Wiedeń|Wiedniu]].
 
Szczególnie dużo odznaczeń otrzymał w latach 80, między innymi ''Wielką Austriacką Nagrodę PaństwowaPaństwową za Literaturę Europejską'' i ''Nagrodę im. Georga Büchnera''.
 
Jako autor zajmujący w swoich esejach i rozprawach krytyczne stanowisko wobec społeczeństwa, podejmował się także oceny polityki międzynarodowej, czego przykładami są: ''Ameryka'', tekst prasowy ''Wstawiam się za Izraelem'' (1973) oraz rozprawa<ref>a b c d Dürrenmatt, Friedrich: Albert Einstein - Ein Vortrag, 1979 gehalten zu dessen 100. Geburtstag</ref> z okazji setnej rocznicy urodzin [[Albert Einstein]]a w [[Zurych]]u. W 1990 wygłosił dwie przemowy o [[Václav Havel|Václavie Havlu]] i [[Michaił Gorbaczow|Michaile Gorbatschowie]], które ukazały się pod tytułem ''Nadzieja [[Kant]]a''.
 
29-tomowe wydanie jego dzieł ukazało się w 1980 w wydawnictwach ''Arche Verlag'' oraz w ''Diogenes Verlag''. Wiele książek było przez Dürrenmatta opracowywanych ponownie. Swojej twórczości autorskiej Dürrenmatt nigdy nie uważał za zakończonej. W ramach przygotowań do obszernego wydania jego dzieł w roku 1980, Dürrenmatt rozmyślał intensywnie nad swoją pracą twórczą, stworzonymi literackimi figurami i miejscami. Wynikiem tego było 9 -częściowe dzieło ''Geschichte meiner Schriftstellerei bzw. Stoffes'', opublikowane w dwóch tomach. Kontynuacja została wydana posthum w 1992 pod tytułem ''Gedankenfuge eine Fortsetzung der Stoffe''.
 
W roku 1983 umarła jego żona Lotti. W roku 1984 Dürrenmatt poślubił aktorkę, producentkę filmową i dziennikarkę Charlotte Kerr. Wspólnie wydali film ''Porträt eines Planeten'' i sztukę teatralną ''Rollenspiele''. Dürrenmatt zmarł 14 grudnia 1990 roku w Neuenburgu w wieku 69 lat. Charlotte Kerr opublikowała wspomnienia z ich wspólnego okresu w książce pod tytułem ''Kobieta w czerwonym płaszczu''. Za zgodą wdowy Dürrenmatt został pośmiertnie przyjęty do ''Loży Lorda Jima''.