Wersja z 12:44, 3 lip 2010 edytuj Mark14 (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 1017 edycji dodatkowe dane ← poprzednia edycja		Wersja z 12:59, 24 lip 2010 edytuj anuluj edycję Soldier of Wasteland (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 21 414 edycji a różne następna edycja →
Linia 1: {{Zwierzę infobox \| nazwa zwyczajowa = Lelek \| łacińska = ''Caprimulgus europaeus'' \| TSN = 555569 \| zoolog = ([[Karol Linneusz\|Linnaeus]], [[1758]])▼ ~~\| typ = [[strunowce]]~~ \| ~~podtyp~~typ = [[~~kręgowce~~strunowce]] \| ~~gromada~~podtyp = [[~~ptaki~~kręgowce]] \| ~~nadrząd~~gromada = [[~~neognatyczne~~ptaki]] \| ~~rząd~~nadrząd = [[~~lelkowe~~neognatyczne]] \| rząd = [[lelkowe]] ~~\| podrząd =~~ \| rodzina = [[lelkowate]] \| rodzaj = ''[[Caprimulgus]]'' \| gatunek = lelek \| grafika = Caprimulgus europaeus.jpg \| status IUCN = LC▼ ▲ \| zoolog = ([[Karol Linneusz\|Linnaeus]], [[1758]]) \| IUCN id = 143396▼ \| wikispecies = Caprimulgus europaeus▼ \| ~~commons~~mapa = Caprimulgus ~~europaeus~~europeus distr.png \| opis mapy = {{legenda\|orange\|obszary letnich lęgowisk}} {{legenda\|blue\|poznane zimowiska<br> (strzałka - możliwe zimowiska)}}▼ ▲ \| status IUCN = LC ▲ \| wikispecies = Caprimulgus europaeus ▲ \| IUCN id = 143396 \| commons = Category: Caprimulgus europaeus ~~\| mapa = Caprimulgus europeus distr.png~~ \| wikisłownik = lelek kozodój▼ ▲ \| opis mapy = {{legenda\|orange\|obszary letnich lęgowisk}} {{legenda\|blue\|poznane zimowiska<br> (strzałka - możliwe zimowiska)}} ▲ \| wikisłownik=lelek kozodój }} {{cechy taksonu\|chroniony}} Linia 27 ⟶ 26: '''Lelek (lelek kozodój)''' (''Caprimulgus europaeus'') – [[gatunek (biologia)\|gatunek]] niewielkiego [[ptaki\|ptaka]] nocnego z [[rodzina (biologia)\|rodziny]] [[lelkowate\|lelkowatych]]. Nazwa rodzajowa ''caprimulgus'' pochodzi od słów ''capra'', czyli koza i ''mulgere'', które znaczy doić. Nazwa gatunkowa ''europeas'' pochodzi od kontynentu europejskiego. ==Występowanie== Linia 36 ⟶ 37: Rozmiarami podobny jest do smukłej turkawki lub kosa. Prowadzi skryty tryb życia. Za dnia odpoczywa na ziemi lub wzdłuż gałęzi na drzewach. Słabe i krótkie palce nie pozwalają obejmować lelkowi gałęzi w sposób w jaki to robią pozostałe ptaki. Ubarwienie ochronne dobrze maskuje siedzącego ptaka, a dodatkowa wyprostowana postawa obok kawałka drewna z zamkniętymi oczami sprawia, że jest rzadko dostrzegany. Zauważyć go można jednak zwykle dopiero, gdy znienacka wyfrunie spod nóg zakłócającego mu spokój człowieka. Gdy warunki pogodowe są niesprzyjające lelek potrafi obniżyć temperaturę ciała i zapaść w letarg, przez co zwalnia przebieg procesów przemiany materii i może przeżyć do czasu aż sytuacja się poprawi. ===Lot=== W locie przypomina pustułkę lub dużą jaskółkę. W powietrzu porusza się cicho i lekko. Wylatuje nad porębami najczęściej o zmierzchu. Czasami przelatuje ponad wierzchołkami drzew. ===Wymiary średnie=== ;dł. ciała :do 27 cm<ref name="Leksykon przyrodniczy: Ptaki lądowe">{{cytuj książkę\|nazwisko=Sauer\|imię=Frieder\|tytuł=Ptaki lądowe\|wydawca=Świat Książki\|seria=Leksykon przyrodniczy\|isbn=83-7129-193-0}}</ref><br /> ;rozpiętość skrzydeł :52-55 cm<br /> ;masa ciała :ok. 80 g ===Głos=== Gdy leci wydaje "ku-ik". Obecność na danym terenie zdradza też warczący śpiew tokowy samca trwający zwykle minutę i trzaskanie skrzydłami w trakcie lotu godowego. Robi to siedząc na drzewie, a głos ten przypomina pracujący silnik "erro-rrroor". Samicę wabi też wołaniem "hejt". Spłoszony ptak reaguje ochrypłym odgłosem "chrak". ==Biotop== [[Plik:Caprimulgus europaeus 1200x855.jpg\|thumb\|right\|Lelek kozodój na gałęzi jest trudny do zauważenia]] Suche, świetliste [[bór sosnowy\|bory sosnowe]] w pobliżu łąk, pól, polan, zrębów, młodników. Preferuje też lasy poprzecinane porębami, ich skraje, ale może też może wyprowadzić lęg na terenach bez zwartych drzewostanów. Spotkać go można na wrzosowiskach, zarastających pożarzyskach i wydmach z młodymi kompleksami leśnymi, rzadziej w większych sadach i parkach. ==Okres lęgowy== Gatunek monogamiczny. ===Gniazdo=== Nie buduje gniazda, [[jajo (biologia)\|jaja]] składa bezpośrednio na ziemi (piasku, [[wrzosowisko\|wrzosowisku]], [[mchy\|mchu]], ściółce leśnej lub [[żwir]]ze). Niepokojony może przenieść jaja o kilka metrów. ===Jaja=== W ciągu roku wyprowadza dwa [[lęg]]i (jeden w skrajnie północnych częściach areału występowania), składając w maju i lipcu po 2 błyszczące eliptycznego kształtu jaja. Są one mlecznobiałe w szare i brązowe plamy, co bardzo dobrze je maskuje. Gdy pierwsze zniesienie zostanie zniszczone zawsze zakłada następne. W razie niebezpieczeństwa matka może przenieść jaja w dziobie w inne miejsce. ===Wysiadywanie=== Jaja wysiadywane są przez oboje rodziców (częściej przez samicę) przez 17 do 18 dni<ref name="Leksykon przyrodniczy: Ptaki lądowe"/>, po czym zajmują się karmieniem młodych. [[Pisklę]]ta, rzekome gniazdowniki, po kilku dniach biegają po ziemi w pobliżu gniazda. Mają szarobrązowy puch. Po 15-20 dniach zaczynają latać<ref name="Leksykon przyrodniczy: Ptaki lądowe"/> i opuszczają gniazdo na dobre, a po 3 tygodniach się usamodzielniają, choć przez kolejne 2 tygodnie są jeszcze dokarmiane przez rodziców. ==Pożywienie== [[Plik:CaprimulgusSkull.jpg\|thumb\|right\|Spłaszczona czaszka lelka kozodoja]] [[Owady]] chwytane w locie do szeroko otwartego dzioba<ref name="Leksykon przyrodniczy: Ptaki lądowe"/>, głównie [[ćmy]], muchówki, koniki polne, świerszcze i [[chrząszcze]]. <br>Ten nocny łowca poluje o zmierzchu i świcie. Czasem wyruszając z punktu obserwacyjnego ściga owady. ==Ochrona== Objęty [[ochrona gatunkowa\|ochroną gatunkową ścisłą]]. Utrata siedlisk i zmniejszenie ilości dużych owadów sprawia, że lelek staje się coraz rzadszym ptakiem. ==Lelek w kulturze== Nazwa gatunkowa nawiązuje do ludowych wierzeń, według których lelki ~~nocami~~ przylatywały do stad kóz i piły ich mleko z wymion~~{{fakt\|data=2010-03}}~~. W [[Religia Słowian\|wierzeniach słowiańskich]] lelek kozodój, podobnie jak [[Bocian biały\|bocian]], był uważany za ptaka który przynosi z [[Wyraj]]u dusze mające się ponownie wcielić, bądź też jako zoomorficzne wyobrażenie samych dusz<ref>{{cytuj książkę \|nazwisko=Szyjewski \|imię=Andrzej \|tytuł=Religia Słowian \|wydanie= \|wydawca=Wydawnictwo WAM \|miejsce=Kraków \|rok=2004 \|strony = \|isbn=83-7318-205-5}}</ref>. Lelki spełniały także ważną rolę w opowiadaniu [[Howard Phillips Lovecraft\|Howarda Phillipsa Lovecrafta]] pod tytułem ''Koszmar w Dunwich (The Dunwich Horror)'', gdzie masowo zbierały się w pobliżu domu umierającego człowieka, zrównując swój śpiew z oddechem konającego. Gdy tuż po śmierci odleciały, oznaczało to, iż nie zdobyły nowej duszy, a gdy hałasowały i śpiewały do samego rana, znaczyło to, że udało im się ją porwać. Motyw lelków kozodojów na tle wierzeń Słowian wykorzystał pisarz [[Andrzej Sapkowski]] w swej ''[[Saga o wiedźminie\|Sadze o wiedźminie]]''. {{Przypisy}} Linia 68 ⟶ 80: * {{cytuj książkę \|nazwisko=Vasak \|imię=Pavel \|tytuł=Ptaki leśne\|wydawca=Delta \|miejsce=Warszawa \|rok=1993 \|id= \|isbn= 83-85817-28-X}} * {{cytuj książkę \|nazwisko=Richarz \|imię=Klaus \|tytuł=Ptaki - Przewodnik \|wydawca=MUZA \|miejsce=Warszawa \|rok=2009 \|id= \|isbn= 978-83-7495-018-3}} * {{cytuj książkę\|nazwisko=Kruszewicz\|imię=Andrzej G.\|tytuł=Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana\|wydawca=MULTICO\|miejsce=Warszawa\|data=2007\|strony=165\|isbn=978-83-7073-474-9}} == Zobacz też == [[ptaki Polski]]

Lelek (ptak): Różnice pomiędzy wersjami