Jakub Paleolog: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
int.
Linia 3:
== Życiorys ==
=== Dzieciństwo i młodość ===
Urodzony w greckiej rodzinie na wyspie [[Chios]]. Nosił takie samo nazwisko co cesarze z ostatniej dynastii panującej w [[Cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]], co pomagało mu w decydujących momentach jego życia, jednak najprawdopodobniej nie pochodził z rodziny cesarskiej. Jego ojciec był biednym rzemieślnikiem, a matka służącą w domu Giustinianich - bogatych kupców z [[Genua|Genui]] (stąd włoska forma jego imienia i nazwiska).
Jakub uczył się zarówno [[język grecki|greki]], jak i zachodnioeuropejskich języków i kultury. Z pomocą swoich nauczycieli, [[mnichEremita|mnichów]]ów z klasztoru dominikanów, wyjechał na studia do Genui, a następnie do [[Ferrara|Ferrary]] i [[Bolonia|Bolonii]], co stało się przyczyną, że również został dominikaninem.
 
=== Dominikanin ===
Linia 25:
Po uwolnieniu Paleolog zniknął na dwa lata, ponownie pojawił się dopiero w 1562 w [[Poissy]] ([[Francja]]). Zdecydował się uczestniczyć w [[Sobór trydencki|soborze trydenckim]], ponieważ wierzył, że może przekonać [[papież]]a i katolickie duchowieństwo do zawarcia kompromisu i tolerowania nowych wyznań [[protestantyzm|protestanckich]].
 
Tam papiescy delegaci nie chcieli go wysłuchać, ale zaproponowali mu sekretną [[pokutaPokuta (religia)|pokutę]] i powrót do katolicyzmu, jednak Paleolog odmówił.
 
Paleolog ponownie znalazł się w śmiertelnym niebezpieczeństwie, jednak znowu udało mu się uciec i niedługo potem pojawił się w [[Praga|Pradze]] – ówczesnej siedzibie cesarza [[Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego|Świętego Cesarstwa Rzymskiego]]. Tam inkwizycja była już powiadomiona o przyjeździe "heretyka" i Paleolog musiał uciec jeszcze raz, tym razem do [[luteranizm|luterańskiej]] [[Saksonia|Saksonii]]. W [[Lipsk]]u ubiegał się o posadę wykładowcy, ale luteranie obawiali się jego antytrynitarskich poglądów.
Linia 44:
Jednakże, m.in. pod wpływem nawróconego [[austria]]ckiego [[baron]]a [[Jan Wolzogen|Jana Wolzogena]], zwolennicy [[pacyfizm chrześcijański|pacyfizmu chrześcijańskiego]] ostatecznie wygrali w tej debacie, pomimo że koncepcja ta była trudna do realizacji w obliczu nacisków ze strony polsko-litewskiego państwa, ciągle zamieszanego w wojny z sąsiednimi krajami.
 
Innym tematem niezgody z braćmi polskimi był związek Paleologa z [[judaizanci|judaizantami]], którzy głosili potrzebę silniejszych więzów z [[judaizm| judaistyczną]] tradycją w chrześcijaństwie.
 
==== W Siedmiogrodzie ====
Ponieważ pozycja Paleologa wśród braci polskich osłabła, zdecydował się wyjechać ze swoją rodziną do Klausenburga (obecnie [[Kluż-Napoka|Cluj-Napoca]] w [[Rumunia|Rumunii]]). Pobyt tam wykorzystał na napisanie większości swoich zachowanych dzieł. Dał w nich wyraz swoim bliskim więzom religijnym z judaizmem, które umocnił prawdopodobnie podczas swojego pobytu w [[Stambuł|Stambule]].
 
Kiedy [[książę]] [[Stefan Batory]] został władcą [[Siedmiogród|Siedmiogrodu]], nastąpił kres tolerancji religijnej dla antytrynitarzy. Paleolog powrócił do bardziej tolerancyjnego Krakowa.
Linia 54:
Na nieszczęście dla Paleologa, Batory wkrótce został królem Polski i wprowadził politykę represji przeciwko braciom polskim i innym religijnym dysydentom.
 
Ponownie Paleolog i jego rodzina musieli uciec, tym razem do Czech, gdzie przyjął ich dawny czeski przyjaciel [[ Jetřich z Kunovic]]. Paleolog pozostał w Czechach pięć lat.
 
Jednak kiedy jego bliski przyjaciel i współpracownik antytrynitarz [[Ferenc David]] został osądzony za herezję i zmarł w więzieniu, Paleolog opublikował płomienną obronę swojego przyjaciela, oskarżając sędziów o to, że nie potrafili dostrzec prawdziwego chrześcijanina w jego osobie, ani docenić wiary tego świątobliwego starca.
Linia 61:
 
=== Ostatni proces i egzekucja ===
Opiekun Paleologa - Jetřich - został zmuszony do wydania Paleologa biskupowi [[Ołomuniec|Ołomuńca]]. Paleolog został zaaresztowany w miejscowości [[LouckaLoučka (Zlín)|Loučka]] koło miasta [[Zlín (miasto)|Zlína]], następnie wywieziony do [[Wiedeń|Wiednia]] i stamtąd do Rzymu.
 
Aby uniemożliwić mu powtórną ucieczkę (z których Paleolog był szeroko znany), więzień został skuty łańcuchem, z rękami skrępowanymi za szyją i zamknięty w żelaznej klatce. Podróż do Rzymu w takich warunkach trwała trzy miesiące. Po przybyciu Paleolog był obwożony w tej klatce po ulicach Rzymu.
Linia 74:
 
== Podsumowanie ==
Jakub Paleolog był jedynym [[GrekGrecy|Grekiem]]iem wśród szesnastowiecznych antytrynitarskich reformatorów religijnych. Jego życie i działalność są wyjątkowo dobrze udokumentowane dzięki źródłom antytrynitarskim i katolickim. Podczas swoich licznych podróży dużo pisał, poglądy swoje rozgłaszał również ustnie. Przyczynił się do rozwinięcia doktryny antytrynitarskiej w Europie Środkowej, uczestnicząc w wielu kluczowych dla niej debatach. Pomimo że był bardzo kontrowersyjny, oceniany jest dzisiaj jako wybitny chrześcijanin i utalentowany intelektualista.
 
{{Przypisy}}
Linia 80:
== Bibliografia ==
{{Bibliografia start}}
* L. Alan Eyre, ''Jakub Paleolog (1520-1585)'' [w:] "A Journal from the Radical Reformation", Spring 1997, Vol. 6, No. 3
* [[Janusz Tazbir]], ''Państwo bez stosów'', Warszawa, 1973.
* John Fretwell,''Three Centuries of Unitarianism in Transylvania'', New York, 1976.