Wersja z 18:03, 5 sie 2010 edytuj Luckas-bot (dyskusja \| edycje) 520 554 edycje m robot dodaje: fr:Ivan Vichenski ← poprzednia edycja		Wersja z 23:23, 5 sie 2010 edytuj anuluj edycję Pawski (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 18 945 edycji dr.mer. dr.tech. następna edycja →
Linia 1: '''Iwan Wyszeński''', [[język ukraiński\|ukr.]] Іван Вишенський (ur. pomiędzy [[1545]] a [[1550]] r., zm. ok. [[1620]]) – ~~ukraiński~~[[Rusini\|rusiński]] pisarz-polemista. Urodził się w [[Sądowa Wisznia\|Sudowej Wyszni]] (Судова Вишня) niedaleko [[Lwów\|Lwowa]]. W młodości mieszkał w [[Łuck]]u. Biograficzne dane o W. są bardzo skąpe. Wiadomo, że był dobrze wykształcony, najprawdopodobniej na dworze książąt [[Ostrogscy\|Ostrogskich]]. Został zakonnikiem i wstąpił do klasztoru w [[Dubnie\|Dubniach]] na [[Wołyń\|Wołyniu]]. W latach [[1576]]-[[1580]] przebywał w klasztorze na świętej górze [[Athos]] w [[Grecja\|Grecji]], który był w tamtym czasie centrum [[prawosławie\|prawosławnego]] życia zakonnego. W [[1598]] r. w ''Knyżce'' (Книжка) umieścił posłanie do [[Konstanty Wasyl Ostrogski\|Konstantego Ostrogskiego]] i prawosławnych w imieniu zakonników ze Świętej Góry. Zbiorek nie został wydrukowany, a utwory W. rozpowszechniano w [[rękopis]]ach. W. pozostawał w stałym kontakcie z bractwem [[Lwów\|lwowskim]]. Prawdopodobnie w [[1604]] r. przybył do [[Lwów\|Lwowa]], jednak z powodu różnic poglądowych z przełożonym bractwa szybko opuścił miasto. Udał się do klasztoru w mieście [[Unił]], skąd w [[1605]] r. wysłał list polemiczny wobec poglądów wpływowego mnicha bractwa lwowskiego [[Jurij Rohatynec'\|Jurija Rohatyncia]] (Юрий Рогатинець). W [[1606]] r. powrócił na górę [[Athos]], gdzie odtąd żył jako [[Eremita\|pustelnik]]. Linia 11: * ''Pozopiszcze myslennoje'' (Позопище мысленное), [[1615]]-[[1616]]. Utwory W. wyróżniają się spośród [[literatura polemiczna\|literatury polemicznej]] nie tylko wyjątkowym literackim talentem autora, ale i jego wyrazistą pozycją. W swoich posłaniach z góry [[Athos]] wskazywał [[prawosławie\|prawosławnych]] biskupów-zdrajców, potępiał [[katolicyzm\|rzymskokatolickie]] i [[unityzm\|unickie]] duchowieństwo, polskich i ~~ukraińskich~~ruskich panów [[feudalizm\|feudalnych]]. Występował przeciwko katolicyzowaniu i polonizowaniu ~~[[Ukraina\|Ukrainy]]~~ziem ukrainnych. W. nie ograniczał się do problemów walki z [[katolicyzm]]em i [[unia brzeska\|unią]]. Wychodząc z zasad [[Cesarstwo Bizantyńskie\|bizantyjskiej]] [[Ascetyzm\|ascezy]], ostro krytykował cały ówczesny [[Cerkiew (organizacja)\|cerkiewny]] i świecki ustrój oraz domagał się prostoty [[chrześcijaństwo\|starochrześcijańskiego]] bractwa. W. odrzucał także świecką oświatę i starodawne zwyczaje jako [[Pogaństwo\|pogańskie]]. W swoich pismach korzystał z form [[Cerkiew (organizacja)\|cerkiewnych]] [[posłanie\|posłań]], [[Dialog (literatura)\|dialogu]] i polemicznego [[Traktat (nauka)\|traktatu]], stale łącząc [[Gatunek literacki\|gatunki]]. W swoich utworach malował barwne, często [[Hiperbola (teoria literatury)\|hiperboliczne]] obrazy moralnego upadku wyższych warstw i duchowieństwa, przeciwstawiając im biednych poddanych i prostych zakonników. Wzruszenie i emocjonalność mieszał z ostrą [[satyra\|satyrą]] i [[sarkazm]]em. Nagromadzenie [[epitet]]ów, [[porównanie\|porównań]], [[zapytanie\|zapytań]] i [[wykrzyknienie\|wykrzyknień]], [[ironia\|ironiczne]] przedstawienie obyczajowych detali, bogactwo językowe, wykorzystanie żywej, narodowej mowy, nadawało utworom W. jaskrawości i efektywności. Stosował styl inspirowany [[Cesarstwo Bizantyńskie\|bizantyńską]] [[homiletyka\|homiletyką]], ale też literacką [[maniera\|manierą]] współczesnych mu [[polemika\|polemistów]] (z kręgu ostrogskiego, [[Piotr Skarga (kaznodzieja)\|Piotra Skargi]], [[Mikołaj Rej\|Mikołaja Reja]]), w czym przypomina najlepsze wzorce [[barok]]owe następnej [[epoka literacka\|epoki]]. Twórczość W. wpłynęła na późniejszy rozwój [[satyra\|satyry]] w [[literatura ukraińska\|literaturze ukr.]]. ~~Wielki znawca~~Znawca twórczości W., [[Iwan Franko]], napisał w [[1895]] r. poemat ''Iwan Wyszenśkyj'' (Іван Вишенський). {{DEFAULTSORT:Wyszeński, Iwan}} [[Kategoria:~~Ukraińscy pisarze~~Rusini]] [[Kategoria:Urodzeni w XVI wieku]] [[Kategoria:Zmarli w XVII wieku]] [[Kategoria:Zakonnicy klasztorów góry Athos}]] [[de:Iwan Wyschenskyj]]

Iwan Wyszeński: Różnice pomiędzy wersjami