Geografia Finlandii: Różnice pomiędzy wersjami

▲Największy wpływ na ukształtowanie powierzchni Finlandii miały [[Lodowiec|lodowce]]. 10 000 lat temu cofające się lodowce pozostawiły po sobie [[Morena|moreny]], [[drumlin]]y i [[Oz (geologia)|ozy]]. Innymi dowodami na niegdysiejszą obecność lodowców stanowią tysiące jezior, które dzięki nim powstały. Przesuwający się lód wyrzeźbił niecki jezior, które wypełniła woda między innymi z topniejących się lodowców. Kierunek przesuwania się lodowców wpłynął na ułożenie się jezior w osi z północnego wschodu na południowy zachód. Dwa grzbiety [[Salpausselkä (grzbiet)|Salpausselkä]], biegnące równolegle, oddalone od siebie o około 25 kilometrów stanowią [[Morena czołowa|morenę czołową]]. Grzbiety te sięgają wysokością 200 m [[n.p.m.]] i stanowią najwyższy punkt południowej Finlandii.

▲Podstawę Finlandii niemal w całości tworzą krystaliczne skały tarczy bałtyckiej, na którą składają się [[gnejs]]y, [[granit]]y i [[łupki]] pochodzące sprzed prawie 2,6 mld. lat. Poza tymi skałami występują [[intruzja|intruzje]] i [[wysad (geologia)|wysady]] sprzed 1,6 mld lat. Obszar Finlandii przez kilkaset milionów lat był terenem [[denudacja|denudacji]], która doprowadziła do powstania [[peneplena|penepleny]]. Finlandia jest krajem nizinnym, a średnia wysokości nad poziomem morza wynosi 152 m n.p.m. W kraju jednak niewiele jest miejsc pokrytych równinami. Poza regionem Zatoki Botnickiej przeważają tereny pagórkowate. Na wschodzie i północy rozciągają się pogórza i wyżyny ([[Wyżyna Lapońska]] na północy i [[Wyżyna Maanselkä]] na wschodzie) , których średnia wysokość wynosi od 300 do 400 m n.p.m. W północno-zachodnim krańcu kraju znajduje się fragment [[Góry Skandynawskie|Gór Skandynawskich]], gdzie znajduje się najwyższy szczyt kraju - [[Haltiatunturi]] o wysokości 1 328 m n.p.m. Obszary górskie Finlandii stanowią znikomy procent powierzchni kraju.

▲Kształt Finlandii przypomina figurę jednorękiego człowieka. Fińska [[Personifikacje narodowe|personifikacja narodowa]] - [[Suomi-neito]] (''Fińska Dziewica'') wiąże się ściśle z kształtem państwa na mapie. Porównanie to jest do tego stopnia popularne, że Finowie nazywają czasem swój kraj właśnie "Suomi-neito". Nawet oficjalnie region [[Enontekiö]], położony w północno-zachodniej części kraju między Szwecją a Norwegią, nazywany jest ''käsivarsi'' (pol. "ramię"). W wyniku [[Wojna radziecko-fińska 1941-1944|wojny radziecko-fińskiej]] i podpisanego po wojnie [[Pokój paryski (1947)|pokoju paryskiego]] Finlandia straciła część ze swoich wschodnich terenów na rzecz [[ZSRR]]. W Finlandii mówi się, że Dziewica straciła prawe ramię (region Petsamo, obecnie [[Pieczenga]] w Rosji) jak i część spódnicy [[Karelia]]).

▲Finlandia jest bardzo zasobna w [[Wody powierzchniowe|wody powierzchniowe]], podstawowym elementem krajobrazu są właśnie jeziora, których powierzchnia łączna zajmuje prawie 10% powierzchni kraju. Jeziora są połączone rzekami i kanałami, przez co tworzą w środkowej części kraju skomplikowany system wodny. Taki stan rzeczy stwarza bardzo dobre warunki dla transportu wodnego. Rzeki wykorzystywane są wraz z [[Kanał wodny|kanał]]ami i jeziorami do spławu drewna i celów energetycznych.

▲Fińskie gleby są mało urodzajne. Przeważają [[gleby bielicowe]], skupiając się na Pojezierzu Fińskim i w regionach północnych. Najlepsze pod względem urodzajności są warstwy glebowe powstałe na polodowcowych [[Ił (skała)|ił]]ach i morskich mułach i występują w południowo-zachodniej części kraju. Obszary te zajmują jedynie 3% powierzchni kraju. Na obszarach podmokłych, na północy kraju występują gleby torfowe. Najmniej żyzne gleby leżą w północnej Laponii i na większości zalesionych terenów. W wielu miejscach tychże terenów występują gleby kamieniste. Znaczna część gleb Finlandii ze względu na zakwaszenie i zbielicowanie wymaga [[melioracja|melioracji]] i wapnowania.

▲Finlandia to najbardziej zalesiony kraj Europy, lasy zajmują aż 74% powierzchni kraju. Obszar Finlandii ze względu na jej dużą rozciągłość południkową leży na obszarze dwóch głównych stref roślinnych. Tereny na południu i na południowym zachodzie są pokryte północnoeuropejskimi lasami mieszanymi. W skład lasów mieszanych oprócz sosny, która w całej Finlandii ma 53% udziału, wchodzą takie gatunki jak [[klon]], [[dąb]], [[olcha]] i [[jesion]]. Cała centralna część kraju, ale i też obszary leżące na południu i północy, to tereny lasów borealnych, gdzie dominującym gatunki są drzewa iglaste, a same [[Las iglasty|lasy iglaste]] charakterystyczne dla tych obszarów mają swój znacznych udział. Dominują [[sosna|sosny]] i [[świerk]]i, ale miejscami występują także [[brzoza|brzozy]]. Im dalej na północ tym roślinność leśna staje się rzadsza.. Lasy zstępują tereny otwarte, [[łąka|łąki]] tundrowe, występują takie gatunki jak [[brzoza karłowata]]. Tereny leżące na samej północy wchodzą w skład strefy subarktycznej, czyli dominującą strefą roślinną jest [[tundra]], gdzie rosną [[Porosty|porosty]] o oraz [[mech|mchy]].

▲Fauna Finlandii jest bardzo bogata i obecność człowieka nie wywarła na świata zwierząt negatywnego wpływu tak jak w wielu innych krajach świata. Świata zwierząt na większości obszarów kraju reprezentują gatunki europejskich lasów klimatu umiarkowanego. W lasach żyją [[lis]]y, [[jeleń|jelenie]], [[zając]]e i [[wiewiórka|wiewiórki]]. Bogaty jest też świat ptaków, gdzie w lasach żyją liczne gatunki rodzime, jak i sezonowe. Głównymi gatunkami są [[Głuszec|głuszce]] i [[cietrzew]]ie. Jako, że Finlandia obfituje w jeziora, rzeki i tereny podmokłe, licznie występują różne gatunki charakterystyczne dla tychże terenów. W kraju można spotkać [[łoś|łosie]], [[wydra|wydry]], a z ptaków różne gatunki [[Kaczka|kaczek]] i [[Gęsi|gęsi]]. Na wschodzie nielicznie występują [[wilk]]i i [[Niedźwiedzie|niedźwiedzie]], a u wybrzeży Zatoki Botnickiej i na wyspach Zatoki Fińskiej żyją [[Foka obrączkowana|foki obrączkowe]]. Północne obszary Finlandi to region reprezentowany przez faunę subarktyczną. W Laponi żyją [[Lis polarny|lisy polarne]], [[renifer]]y, [[rosomak]]i i [[Sowa śnieżna|sowy śnieżne]].