Merkaptopuryna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Maria Nowak (dyskusja | edycje)
poprawa linków
poprawa linków do ujedn. i przek., WP:SK, infobox, drobne redakcyjne, szablon
Linia 1:
{{Związek chemiczny infobox
[[Plik:Mercaptopurine.svg|thumb|right|6-merkaptopuryna - tioanalog zasad purynowych]]
| Nazwa = Merkaptopuryna
[[Plik:Mercaptopurine.png|thumb|right|Merkaptopuryna o wzorze C<sub>5</sub>H<sub>4</sub>N<sub>4</sub>S]]
| grafika1 =
'''Merkaptopuryna''', 6-merkaptopuryna, tiopuryna, ([[łacina|łac.]] ''mercaptopurinum'', w skrócie 6-MP ([[Klasyfikacja anatomiczno-terapeutyczno-chemiczna|ATC]] [[ATC (L01)|L 01 BB]]) - [[leki przeciwnowotworowe|lek przeciwnowotworowy]] i [[Leki immunosupresyjne|immunosupresyjny]] stosowany w leczeniu niektórych [[Białaczka|białaczek]] i [[Choroby autoimmunologiczne|chorób autoimmunologicznych]].
| grafika1_opis =
| grafika2 =
| grafika2_opis =
| grafika3 = Mercaptopurine.svg
| grafika3_opis =
| Nazwa systematyczna = 3,7-dihydropuryno-6-tion
| Inne nazwy = [[numer WE]]: 200-037-4<br />6-merkaptopuryna, tiopuryna, 6-MP<br />[[łacina|łac.]] ''mercaptopurinum'' ([[International Nonproprietary Name|INN]])
| Wzór sumaryczny = C<sub>5</sub>H<sub>4</sub>N<sub>4</sub>S
| Inne wzory =
| SMILES = C1=NC2=C(N1)C(=S)N=CN2
| Masa molowa = 152,18
| Wygląd = żółty proszek<ref name="GESTIS">{{GESTIS|50-44-2|data dostępu=2010-09-05}}</ref>
| Numer CAS = {{CAS|50-44-2}}<br />6112-76-1 ([[hydraty|monohydrat]])
| PubChem = 667490
| DrugBank = APRD01096
| Właściwości = ukryj
| Gęstość =
| Stan skupienia w podanej G =
| G warunki niestandardowe =
| Rozpuszczalność w wodzie = nierozpuszczalna<ref name="Lide">{{cytuj książkę|nazwisko = Lide (red.)|imię = David R.|tytuł = CRC Handbook of Chemistry and Physics|wydanie = 90|wydawca = CRC Press|miejsce = Boca Raton|rok = 2010}}</ref>
| RwW warunki niestandardowe =
| Inne rozpuszczalniki = [[zasady]]<ref name="Lide" />
| Temperatura topnienia = 313
| Tt warunki niestandardowe = rozkład<ref name="Lide" /><ref name="ChemIDplus">{{ChemIDplus|50-44-2|data dostępu=2010-09-05}}</ref>)<br />140 [[Skala Celsjusza|°C]] (monohydrat; [[dehydratacja]]<ref name="GESTIS" />
| Temperatura wrzenia =
| Tw warunki niestandardowe =
| Temperatura krytyczna =
| Ciśnienie krytyczne =
| Kwasowość =
| Zasadowość =
| Aktywność optyczna =
| Lepkość =
| L warunki niestandardowe =
| Napięcie powierzchniowe =
| Np warunki niestandardowe =
| Punkt izoelektryczny =
| Typ hybrydyzacji i VSEPR =
| Układ krystalograficzny =
| Moment dipolowy =
| Zewnętrzne dane MSDS = http://129.128.185.122/drugbank2/drugs/DB01033/safety_sheets/644
| Źródło zagrożeń = <ref name="Sigma">{{Sigma-Aldrich|852678|ALDRICH|data dostępu=2010-09-05}}</ref>
| Piktogram = {{Piktogram ostrzegawczy|Xn}}
| Palność = 1
| Zdrowie = 1
| Reaktywność = 0
| Inne =
| Temperatura zapłonu =
| Tz warunki niestandardowe =
| Temperatura samozapłonu =
| Ts warunki niestandardowe =
| Zwroty ryzyka = {{Zwroty R|22|36/37/38}}
| Zwroty bezpieczeństwa = {{Zwroty S|22|36/37/39|45}}
| Numer RTECS = UP0400000<ref name="Sigma" />
| Inne aniony =
| Inne kationy =
| Pochodne ? =
| ? =
| Podobne związki =
| aktywny = {{Związek chemiczny infobox/aktywny
| ATC = [[ATC (L01)|L01 BB02]]
| EC =
| Wykaz środków odurzających =
| Stosowanie w ciąży = D<ref name="MP">{{Indeks Leków MP|id=530|data dostępu=2010-09-05}}</ref>
| Działanie = [[białaczka|antyleukemiczne]], [[leki cytostatyczne|cytostatyczne]], [[leki immunosupresyjne|immunosupresyjne]]<ref name="MP" />
| Procent wchłaniania =
| Biodostępność =
| Okres półtrwania = 21 min (dzieci)<ref name="MP" /><br />47 min (dorośli)<ref name="MP" />
| Wiązanie z białkami osocza = 19%<ref name="MP" />
| Metabolizm =
| Wydalanie = 46% w ciągu 24 h z moczem w postaci niezmienionej i jako metabolity<ref name="MP" />
| Locus =
| Typ genu =
| Typ białka =
| Receptory =
| Wydzielanie =
| Transport =
| Funkcje =
| Antagoniści =
| Choroby =
| Drogi podawania = doustnie
| Stężenie terapeutyczne =
| Objętość dystrybucji =
| Dawka śmiertelna = LD<sub>50</sub> 277 mg/kg (doustnie, szczur)<ref name="ChemIDplus" />
}}
| minerał =
}}
'''Merkaptopuryna''' – [[Leki cytostatyczne|lek przeciwnowotworowy]] i [[Leki immunosupresyjne|immunosupresyjny]] stosowany w leczeniu niektórych [[Białaczka|białaczek]] i [[Choroby autoimmunologiczne|chorób autoimmunologicznych]].
 
=== Mechanizm działania ===
6-merkaptopuryna jest [[tioanalog]]iem zasad [[puryna|purynowych]] [[Adenina|adeniny]] i [[Hipoksantyna|hipoksantyny]] i spełnia rolę [[antymetabolit]]u. Włączając się w szlak biosyntezy [[nukleotydy|nukleotydów]] purynowych, powoduje zahamowanie replikacji [[kwas deoksyrybonukleinowy|DNA]].
 
=== Wskazania ===
* leczenie ostrych białaczek; wybrane przypadki - leczenie paliatywne i u starszych osób
* leczenie podtrzymujące remisję [[Ostra białaczka limfoblastyczna|ostrej białaczki limfoblastycznej]]
* leczenie niektórych innych chorób
Linia 14 ⟶ 101:
** [[choroba Leśniowskiego-Crohna|choroba Crohna]] i [[wrzodziejące zapalenie jelita grubego]]
 
=== Przeciwwskazania ===
* uczulenie na lek
* uszkodzenie wątroby
* ciąża i okres karmienia piersią
 
=== Działania niepożądane ===
Zahamowanie czynności krwiotwórczej [[szpikSzpik kostny|szpiku]]u (szczególnie [[leukopenia]]- obniżenie poziomu [[leukocyt]]ów we krwi, rzadziej [[małopłytkowość]] i [[niedokrwistość]]), mogąca jednak utrzymywać się dość długo po odstawieniu leku (nawet do 3 tyg.). Mogą pojawić się nudności, wymioty, [[Jadłowstręt psychiczny|anoreksja]] - szczególnie u dorosłych i gdy lek przyjmowany jest rano. Rzadko występuje zapalenie błon śluzowych przewodu pokarmowego i [[biegunka|biegunki]]; jako wyraz zaburzeń czynności [[wątroba|wątroby]] może pojawić się [[Żółtaczka (medycyna)|żółtaczka]], szybko ustępująca po przerwaniu leczenia. Skórne objawy uczuleniowe. Toksyczne działanie na [[Nerka|nerki]] przy dużych dawkach.<ref>{{cytuj stronę
<ref >
{{cytuj stronę
|url = http://www.doz.pl/leki/p2289-Mercaptopurinum
|tytuł =Mercaptopurinum - Mercaptopurinum
|data = 077 czerwca 2010
|data dostępu = 077 czerwca 2010
|autor = doz.pl - apteka online Dbam o Zdrowie
|język = pl}}</ref>.
 
== Interakcje ==
* leki przeciwzakrzpowe – nasilenie działania
* inne leki mielosupresyjne – nasilenie działania
* [[Trimetoprym|trimetoprim]]/sulfametoksazol – nasilenie działania mielosupresyjnego
* [[allopurinol|allopurynol]] – nasilenie działania toksycznego
* olsalazyna, [[mesalazyna]] i [[sulfasalazyna]] – nasilenie działania [[mielosupresja|mielosupresyjnego]]
 
=== InterakcjeDawkowanie ===
* leki przeciwzakrzpowe - nasilenie działania
* inne leki mielosupresyjne - nasilenie działania
* [[trimetoprim]]/sulfametoksazol - nasilenie działania mielosupresyjnego
* [[allopurinol|allopurynol]] - nasilenie działania toksycznego
* olsalazyna, [[mesalazyna]] i [[sulfasalazyna]] - nasilenie działania [[mielosupresja|mielosupresyjnego]]
 
=== Dawkowanie ===
Indywidualne i ustalane przez lekarza specjalistę.
 
U chorych z genetycznie uwarunkowanym niedoborem metylotransferazy tiopurynowej ([[TPMT]]) w trakcie leczenia może wystąpić mielosupresja lub działanie toksyczne leku (związane ze znacznym spowolnieniem metabolizacji merkaptopuryny u tych chorych). Ich leczenie merkaptopuryną jest możliwe ale przy znacznie zredukowanej dawce leku.
 
=== Źródła ===
* [http://www.mp.pl/leki/desc.php?id=530 Merkaptopuryna w serwisie internetowym Medycyny Praktycznej]
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
{{Bibliografia|1=
* {{Indeks Leków MP|id=530}}
}}
 
{{Cytostatyki}}
 
{{hmed}}
{{Hmed}}
 
{{stub}}