Theresienstadt: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
ortografia: Vaubana zamiast Vauban'a
m drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 4:
 
== Historia obozu i getta ==
Struktura urbanistyczna Terezina składa się z dwóch istotnych elementów: a) sporej wielkości miasta warownego, otoczonego murami Vaubana; b) wkomponowanej w system murów tzw. Małej Warowni. Pierwsza przestrzeń posłużyła [[Narodowy socjalizm|nazistomnarodowym socjalistom]] do stworzenia wielkiego [[getto|getta]], druga natomiast – [[obozy niemieckie 1933-1945|obozu tranzytowego]].
 
=== Getto ===
W listopadzie [[1941]] całe warowne miasto zostało zamknięte i wedle rozkazu [[Heinrich Himmler|Heinricha Himmlera]] zmienione na getto żydowskie, do którego progresywnie przenoszono żydowskie rodziny, głównie z [[Protektorat Czech i Moraw|Czech i Moraw]]. Dla potrzeb polityki zagranicznej, jak również w pewnym stopniu propagandy wewnętrznej przedstawiano Theresienstadt jako „modelowe” [[getto]], miejsce nowego typu osadnictwa żydowskiego czy wręcz obozu rodzinnego. De facto jednak miasto pełniło funkcję olbrzymiego [[Obóz koncentracyjny|obozu koncentracyjnego]]. Warunki życia były skrajnie ciężkie.
 
Po umieszczeniu w getcie ok. 500 [[Dania|duńskich]] Żydów, duński [[Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca|Czerwony Krzyż]] domagał się inspekcji w getcie. NaziściNiemcy umożliwili inspekcję, przygotowując obóz m.in. wzmożonymi wysyłkami do [[Auschwitz-Birkenau|Auschwitz]] i pokazywaniem spreparowanych, odmalowanych pomieszczeń, oraz okazyjnego teatrzyku dziecięcego. W następstwie tej wizyty w lutym [[1944]] [[nazizm|naziści]] stworzyli jeszczepowstał film propagandowy, w reżyserii Kurta Gerrona, ukazujący Żydów, którzy oddali się w ochronę [[III Rzesza|III Rzeszy]] i spokojnie żyją sobie w Theresienstadt. Reżyser zginął następnie w komorach gazowych [[Auschwitz-Birkenau|Birkenau]].
 
Organizacja getta była podobna do niektórych innych gett. W sprawach wewnętrznych opierała się na żydowskich „władzach samorządowych”, posiadających pewne – nieznaczne i wąskie - wpływy na niektóre aspekty życia codziennego. Pozwalało to przede wszystkim rozwinąć w bardzo ograniczonym zakresie samopomoc, szkolnictwo dla dzieci, życie kulturalne i religijne.
Linia 19 ⟶ 20:
 
=== Obóz ===
Utworzony w tzw. Małej Warowni, w 1940 roku tranzytowy [[obóz koncentracyjny]], w którym naziściniemieccy narodowi socjaliści umieszczali ludzi, np. członków ruchu oporu, elity, osoby przyłapane na przekraczaniu prawa, księży, jeńców wojennych itp. Wśród nich 90% stanowili [[Czesi]], reszta pochodziła przede wszystkim z [[Polska|Polski]], [[Jugosławia|Jugosławii]], [[Włochy|Włoch]], [[Francja|Francji]], [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] czy [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckiego]]. Przez ten obóz przeszło około 32.000 osób, z których 2600 zginęło. Większość nie przebywała długo w Małej Warowni, lecz była wysyłana do innych [[obozy niemieckie 1933-1945|obozów koncentracyjnych]]. Brama do obozu nosi znamienny napis [[Arbeit macht frei]].
 
== Więźniowie i ofiary ==
Linia 32 ⟶ 33:
63 takie transporty pociągowe wyjechały w „nieznane” zabierając 87 tysięcy osób, w tym wiele tysięcy małych dzieci. W dniu wyzwolenia w getcie było 19 tysięcy osób, w tym 1600 dzieci poniżej 15 roku życia.
[[16 października]] [[1944]] roku odjechał w kierunku Brzezinki pociąg z kompozytorem [[Viktor Ullmann|Viktorem Ullmannem]]. Dwa dni później [[18 października]] tegoż roku wszyscy zginęli w komorze gazowej.
 
'''Zobacz [[:Kategoria:Więźniowie KL Theresienstadt|biogramy więźniów]].'''
 
== Dzieje powojenne ==
Linia 41 ⟶ 40:
 
== Zobacz też ==
* [[Obozy niemieckie 1933-1945]], [[Obóz koncentracyjny]]
* [[Holocaust]]
'''Zobacz* [[:Kategoria:Więźniowie KL Theresienstadt|biogramy więźniów]].'''
* [[Obozy niemieckie 1933-1945]], [[Obóz koncentracyjny]]
 
== Bibliografia ==
{{Bibliografia start}}
* Wykaz bibliografii dla serii artykułów o niemieckich obozach w latach 1933-1945 został umieszczony na [[Obozy niemieckie 1933-1945/Bibliografia|osobnej stronie]].
* [[Herbert Thomas Mandl]] "Tracks to Terezín" (Interwiew: Herbert Gantschacher; Film nagrywania: Robert Schabus; Film edycji: Erich Heyduck / DVD Niemiecki / Angielski; ARBOS, Wien-Salzburg-Klagenfurt 2007)
Linia 50 ⟶ 52:
* [http://www.terezin.cz/ Witryna miejska]
* [http://www.pamatnik-terezin.cz/ Witryna miejsca pamięci]
{{Bibliografia stop}}
 
[[Kategoria:Niemieckie obozy koncentracyjne]]