Przesmyk Karelski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
ort., lit., int., drobne redakcyjne, poprawa linków, wikizacja, szablon
wątek fiński
Linia 11:
W 1042 syn księcia [[Ruś Kijowska|kijowskiego]] [[Jarosław I Mądry|Jarosława Mądrego]] – [[Włodzimierz Jarosławowicz|Włodzimierz]] zhołdował teren nad [[rzeka|rzeką]] [[Newa]], ok. 100 km. na południe od dzisiejszego [[Viipuri]]. Po rozpadzie [[Ruś Kijowska|Rusi Kijowskiej]] obszar ten znalazł się pod wpływem [[Republika Nowogrodzka|Księstwa Nowogrodzkiego]]. Do lat 70-tych XIII wieku była to luźna zależność lenna, gdy w wyniku serii zbrojnych kampanii zostało podbite plemię [[Karelowie|Karelów]]. Zniszczono wiele osad i grodów}}.
 
Północna część [[Przesmyk]]u dostała się we władanie podbijających fińskie ziemie [[Szwedzi|Szwedów]], którzy w 1293 założyli na swojej części Przesmyku twierdzę w [[Wyborg]]u (Viipuri). Stała się ona bazą wypadową do najazdów na ruską część [[Przesmyk]]u i inne ruskie ziemie. Obszary te w wyniku częstych wojen wielokrotnie były terenem walk i przedmiotem najazdów, co powodowało zniszczenia kraju i straty ludnościowe, np. w 1578 [[Szwedzi]]fińscy żołnierze, będącymi poddanymi szwedzkiego króla po zdobyciu [[klasztor]]u na wyspie [[Walaam|Valamo]] zabili wszystkich [[prawosławie|prawosławnych]] mnichów z [[Monastyr w Walaam|tamtejszego monastyru]]. Jakkolwiek zajmowane przejściowo przez Szwedów obszary Przesmyku do początku [[XVII wiek|XVII]] w. formalnie pozostawały częścią [[Rosja|Rosji]]. W 1610 [[Szwedzi]] zajęli teren Przesmyku i pewne inne obszary południowej Karelii oraz [[Ingria|Ingrię]], a w 1611 po półrocznym oblężeniu zdobyli [[Prioziorsk|KorielęKäkisalmi]] (1611szw. Kexholm). Stan ten usankcjonowany został [[Pokój w Stołbowie|pokojem stołbowskim]] (Stolbova) z 1617. Zajęcie przez [[luteranizm|luterańską]] [[Szwecja|Szwecję]] ziem karelskich spowodowało exodus karelskiej, [[prawosławie|prawosławnej]] ludności do innych części Karelii oraz Rosji. Swoje domy opuściło około połowy wszystkich Karelów. Największa część spośród nich, ok. 25.000 - 30.000 osiadła w rejonie [[Twer]]u, tworząc grupę etniczną określaną mianem Karelów Twerskich. W latach 30. [[XX wiek|XX]] w. liczba Karelów rejonie Tweru była większa niż liczba Karelów w samej Karelii, co świadczy o skali migracji z początku XVII w. (W latach 1937 - 39 w okolicy Tweru, noszącego wówczas radziecką nazwę Kalinin funkcjonował [[Karelski Okręg Narodowościowy]]).
 
W 1710, w czasie [[III wojna północna|wojny północnej]] armia rosyjska odzyskała obszar Przesmyku, a oficjalnie pod władzę rosyjską powrócił ono na mocy [[Pokój w Nystad|traktatu pokojowego z Nystad]] (fiń. Uusikaupunki) z 1721.
Od tego momentu Przesmyk w należał do Rosji, zaś po aneksji przez ten kraj [[Finlandia|Finlandii]] w większości wszedł w skład autonomicznego [[Wielkie Księstwo Finlandii|Wielkiego Księstwa Finlandii]].
Linia 24:
Długotrwałe walki w latach 1939-1940 i ponownie w 1941 oraz w 1944 spowodowały znaczne zniszczenia w infrastrukturze i gospodarce tych ziem, oraz przyniosły duże straty w liczbie zamieszkującej ludności.
 
Po wysiedleniu Finów, którzy wcześniej stanowili 99% ludności, obszar Przesmyku zasiedlono osadnikami ze Związku Radzieckiego, przede wszystkim z Rosji.
 
== Zobacz też ==