Kościół Świętego Krzyża w Nysie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
infobox, kat., drobne techniczne |
historia, architektura |
||
Linia 25:
== Jerozolima jako centrum świata dla chrześcijan ==
Cechą wyróżniającą religijność dawnych czasów byt kult miejsc męki Jezusa i tęsknota za [[Ziemia Święta|Ziemią Świętą]]. [[chrześcijaństwo|Chrześcijanin]] w poprzednich stuleciach wierzył, że centrum świata znajduje się w [[Jerozolima|Jerozolimie]], a dzieje ludzkości znajdą tam swój [[paruzja|koniec]]. Ta idea inspirowała pielgrzymki do tego miasta, [[wyprawy krzyżowe]] oraz powstawanie różnych [[sanktuarium|sanktuariów]], wzorowanych na wyidealizowanych planach Świętego Miasta. Ideę taką rozpowszechniał [[Kościół katolicki|Kościół]], [[pielgrzymka|pielgrzymi]] i pochodzące stamtąd
== Zakony rycerskie i ich tzw. ''kościoły jerozolimskie''==
Zakony rycerskie wywodzące się bezpośrednio ze Świetęgo Miasta (np. [[Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie|bożogrobcy]] czy [[zakon krzyżacki|krzyżacy]]) fundowali lub inicjowali powstawanie tzw. kościołów jerozolimskich . Były to świątynie pod wezwaniem [[krzyż|św. Krzyża]] lub [[Grób Pański|św. Grobu]], które nosiły cechy ideowe lub realne związane z Jerozolimą . Zachowywały one najczęściej miary i odległości pochodzące z Jerozolimy lub przynajmniej pewną skalę długości. Przykładem takiej architektury na Śląsku jest sanktuarium w [[Bazylika pod wezwaniem Nawiedzenia NMP w Wambierzycach|Wambierzycach]].
== ''Miara jezrozolimska'' w Nysie ==
Linia 38 ⟶ 37:
Przebywający w [[Nysa|Nysie]] od [[średniowiecze|średniowiecza]] bożogrobcy posiadali dokładną wiedzę [[geografia|geograficzną]], dotyczacą Ziemi Świętej, przechowywali także szczegółowe [[plan miasta|plany]] Jerozolimy.
Podjęto decyzję o budowie kościoła przy
[[Otmuchów|Otmuchowa]], dawnej siedziby [[kasztelania|kasztelanii]], wchodzącej w skład
[[Księstwo Nyskie|księstwa biskupiego]]. Spełniono przy tym wymogi tzw. miary jerozolimskiej - odległość między [[ratusz w Nysie|nyskim ratuszem]] a kościołem jest taka sama jak odległość między domem [[Piłat z Pontu|Piłata]] a [[Golgota|miejscem Ukrzyżowania Chrystusa]] w Jerozolimie.
Linia 45 ⟶ 44:
W miejscu, gdzie stoi obecny kościół, wcześniej znajdowała się drewniana [[kaplica]]
z [[eremita|pustelnią]], wzmiankowana już w 1341 roku. Od czasów średniowiecza przybywały tam pielgrzymki. Budynek ten zburzono w 1633 roku i wzniesiono murowany kościół, który został [[konsekracja kościoła|konsekrowany]] 14 kwietnia 1639 roku.
Świątynię ufundowali ze składek mieszkańcy Nysy, a władze miejskie zobowiązały się opieki materialnej nad nią. Co roku, w [[Wielki Piątek]], w samo południe,
Zniszczona w czasie huraganu w 1660 roku wieżyczka kościelna została odbudowana osiemnaście lat później przez mistrza ciesielskiego Jerzego Hoertlinga z Nysy.
W 1692 roku świątynię rozbudowano przez dodanie dwóch [[kaplica|kaplic]] o charakterze
[[transept]]u oraz [[zakrystia|zakrystii]].
Kościół odnawiano w XIX wieku i na początku XXI wieku.
== Architektura ==
Kościół trudny do jednoznacznej oceny pod względem stylu architektonicznego.
Najczęściej określa się go jako [[renesans|późnorenesansowy]], o tradycjach
[[gotyk|gotyckich]], z [[barok]]owymi dobudówkami.
[[fasada|fasadzie]] frontowej, w [[szczyt (budownictwo)|szczycie]], umieszczono podwójny krzyż bożogrobców - symbol związku świątyni z tym zakonem.▼
[[kościół halowy|Salowy]], [[przęsło|trójprzęsłowy]] z trójbocznym zamknięciem od wschodu, na osi którego znajduje się sześcioboczna zakrystia. Na zewnątrz opięty [[skarpa (architektura)|skarpami]] o jednym uskoku, między którymi wbudowano kaplice i zakrystię. Okna zamknięte półkoliście, [[glif (architektura)|rozglifione]], w kaplicach i zakrystii owalne. Na [[fasada|fasadzie]] frontowej, w
▲
Wnętrze nakryte [[sklepienie kolebkowe|sklepieniami kolebkowymi]] z
[[luneta (architektura)|lunetami]]. W kaplicach lunety i plafony, pośrodku sklepienia ujęte w
[[profil architektoniczny|profilowane]] listwy [[stiuk]]owe. W zakrystii [[sklepienie klasztorne]] z lunetami.
[[empora|Chór muzyczny]] renesansowy, murowany, o prostym parapecie, podsklepiony
[[sklepienie krzyżowe|krzyżowo]], wsparty na dwóch [[kanelury|kanelowanych]]
[[kolumna (architektura)|kolumnach]], dźwigających trzy [[arkada|arkady]], z których skrajne są półkoliste, a środkowa o [[łuk (architektura)|łuku spłaszczonym]]. W części północnej empory wbudowana
[[walec (bryła)|cylindryczna]] [[klatka schodowa]] z kręconymi kamiennymi stopniami.
Po bokach wschodniego przęsła dwie kwadratowe kaplice, od zachodu otwarty [[portyk]]. W wejściu do zakrystii kamienny, prostokątny, [[fazowanie|sfazowany]] [[portal]].
== Bibliografia ==
* Marek Sikorski, "Nysa. Skarby sztuki i osobliwości" , 1999, wyd. Silesiapress ISBN 83-909213-0-8
* J.Daniel, I.Zielonka, "Nysa-przystanek wędrowca", 2004, wyd. Inserat ISBN 83-912169-1-8
* ''Katalog zabytków sztuki w Polsce'', t. VII, Województwo opolskie, z. 9, Powiat nyski, Warszawa 1963
== Linki zewnętrzne ==
| |||