Brama Wyżynna w Gdańsku: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
uzupełnienia historii budowli, poprawa podpisu pod zdjęciem
uzupełnienie
Linia 1:
[[Plik:DanzigGreth Hohes Tor.JPGjpg|thumb|250px|Brama Wyżynna jakow 1855, przed przebudową otoczenia, które istniało w tej formie ponad siedziba300 odwachulat, poczrys. XXJulius wiekuGreth]]
[[Plik:Upland Gate in Gdansk April 2010.JPG|thumb|250px|Brama Wyżynna w 2010 r., w oczekiwaniu na generalną renowację]]
 
'''Brama Wyżynna''', dawniej także "Brama Wysoka" ([[język niemiecki|niem.]] ''das Hohe Tor'') – renesansowa[[renesans]]owa brama miejska w [[Gdańsk]]u, obecnie przy głównej trasie samochodowej (ulice [[ulica Okopowa w Gdańsku|Okopowa]] i [[Wały Jagiellońskie w Gdańsku|Wały Jagiellońskie]]). Do 1895 znajdowała się w ciągu [[XVI wiek|szesnastowiecznych]] fortyfikacji, pomiędzy Bastionem św. Elżbiety i Bastionem Karowym oraz stanowiła główną bramę wjazdową do miasta, otwierającą ciąg tzw. [[Droga Królewska (Gdańsk)|Drogi Królewskiej]].
 
== Kwestia autorstwa i daty budowy ==
Linia 16 ⟶ 15:
* ''Iustitia et Pietas duo sunt Regnorum omnium Fundamenta'' – "Sprawiedliwość i pobożność to dwie podstawy wszystkich królestw", lub też jeśli przeczytamy tylko dolną linię – ''Rum omnium Fundamenta'' – "Rum podstawą wszystkiego", co uznawane jest za typowy ówczesny gdański humor.
* ''Civitatib.(us) haec optanda bona maxime Pax Libertas et Concordia'' – Dobra najbardziej dla państw pożądane to pokój, wolność, zgoda
 
[[Plik:Greth Hohes Tor.jpg|thumb|Brama Wyżynna w 1855, rys. Julius Greth]]
Napisy, cyfry i herby były dawniej obficie [[Złocenie|złocone]].
 
Na [[elewacja|elewacji]] [[Wschód|wschodniej]], zwróconej ku [[Katownia w Gdańsku|Katowni]], znajduje się płaskorzeźbiony herb [[Cesarstwo Niemieckie|Cesarstwa Niemieckiego]], dodany w 1884.
Linia 24 ⟶ 23:
 
== Historia budowli ==
Projekt budowlany został zatwierdzony przez Radę Miasta w 1586. Ukończona w 1588, przez 290 lat brama istniała w niezmienionej formie. W 1861 fasada została poddana pracom restauracyjnym (ich śladem jest data umieszczona w kilku miejscach). W 1878 postanowiono zwiększyć przepustowość przejazdu - brama wewnętrzna została wyburzona, a po obu stronach bramy van den Blocke'a wybito w wałach dodatkowe przejazdy. Ponadto most zwodzony nad fosą zastąpiono stałą groblą. W 1884 oblicowano całość bramy rustyką (która wcześniej istniała tylko na elewacji [[Zachód|zachodniej]]) i dodano fryz z herbem na wschodniej elewacji. W 1895 wały zostały całkowicie zniesione, a fosa zasypana. Do wolno stojącego budynku bramy przeniesiono w 1903 [[kordegarda|odwach]] i w związku z tym zamknięto przejazdy. Po [[Demilitaryzacja|demilitaryzacji]] Gdańska w 1920 pomieszczenia po odwachu zajęło biuro podróży ''Norddeutscher Lloyd''. W 1945 uszkodzony został głównie wystrój rzeźbiarski bramy. Naprawy i konserwacje prowadzono w 1946, 1949/50 i 1964/65. Dopiero w 1966 zrekonstruowano brakującą figurę lwa w zwieńczeniu. Pomieszczenia użytkowało Polskie Biuro Podróży "Orbis". W 1952 r. ponownie otwarto przejazd, pozostawiając zamknięte przejścia boczne, w których mieściła się m. in. informacja turystyczna. W 2002 brama została przejęta przez [[Muzeum Historyczne Miasta Gdańska]].
 
<gallery widths=313 heights=160 perrow=3>
Plik:Danzig Hohes Tor.JPG|Brama Wyżynna jako siedziba [[Kordegarda|odwachu]] (fasada zachodnia), pocz. [[XX wiek]]u
[[Plik:Upland Gate in Gdansk April 2010.JPG|thumb|250px|Brama Wyżynna w(fasada 2010 r.zachodnia), w oczekiwaniu na generalnąrenowację, renowację]]2010
Plik:Brama Wyzynna Gdansk.jpg|Brama Wyżynna (fasada wschodnia), w oczekiwaniu na renowację, 2007
</gallery>
 
== Literatura ==