Diagnostyka laboratoryjna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
- kat. nadrzędne |
|||
Linia 1:
[[Plik:Lab tech at microscope 2.jpg|thumb|300px|Technik przy mikroskopie optycznym.]]
'''Diagnostyka laboratoryjna''', '''analityka medyczna''', '''analityka kliniczna''' – dziedzina [[nauki medyczne|nauk medycznych]], której zadaniem jest badanie [[in vitro]] i opisywanie parametrów materiału pobranego od pacjenta. Badanie to odbywa się przy użyciu technik [[mikroskopia|mikroskopowych]], [[biochemia|biochemicznych]], [[immunologia|immunologicznych]], [[bakteriologia|bakteriologicznych]], [[chemia analityczna|analizy instrumentalnej]] i służy postawieniu [[
Najnowsze osiągnięcia w zakresie [[biomedycyna|biomedycyny]]<ref>[http://www.portalwiedzy.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=93:przygoda-z-biomedycyn&catid=73:internetowy-uniwersytet-medyczny&Itemid=68 Przygoda z biomedycyną] Polska Akademia Nauk,</ref><ref>[http://www.graduateschools.uni-wuerzburg.de/life_sciences/research/sections/biomedicine/ Biomedycyna – Graduate School of Life Sciences,]</ref> i powstającej [[medycyna molekularna|medycyny molekularnej]] związane są ściśle z rozwojem nowego działu diagnostyki laboratoryjnej, opartej o metodologię [[biologia molekularna|biologii molekularnej]]<ref>[http://www.mp.pl/artykuly/index.php?aid=10561&_tc=E5268228C8B34AFE81D1FD60DAE0F876 Diagnostyka molekularna -artykuł]</ref><ref>[http://www.laboratoria.net/pl/modules.php?name=News&file=article&sid=1266 Współczesna diagnostyka molekularna – artykuł]</ref><ref>[http://www.kgm.amp.edu.pl/uploads/media/Diagnostyka_molekularna_03.pdf Uniwersytet Medyczny w Poznaniu – Diagnostyka molekularna] </ref><ref>[http://ksiegarnia.pwn.pl/2805_pozycja.html Biologia molekularna w medycynie], pod redakcją Jerzego Bala, PWN 2008,</ref><ref>Biologia molekularna. Krótkie wykłady] P.C. Turner, A.G. McLennan, A.D. Bates, M.R.H. White, tytuł oryginalny: Instant Notes in Molecular Biology, PWN 2007,</ref><ref>[http://www.cmkp.edu.pl/~biochem/indeks.htm Laboratorium Biologii Molekularnej] Zakładu Biochemii i Biologii Molekularnej CMKP,</ref>, mającej zastosowanie w dziedzinach takich jak: laboratoryjna [[genetyka medyczna]], laboratoryjna [[biologia medyczna]], laboratoryjna [[chemia medyczna]], laboratoryjna [[fizyka medyczna]], laboratyryjna [[Laboratoryjna diagnostyka sądowa|diagnostyka sądowa]], w których wykorzystuje się technologie z zakresu: [[inżynieria genetyczna|inżynierii genetycznej]], [[biochemia|biochemii]], [[biofizyka|biofizyki]], [[biotechnologia|biotechnologii]], [[immunologia|immunologii]] molekularnej, [[
Każda pojedyncza procedura diagnostyki laboratoryjnej określana jest jako ''[[badanie|badanie laboratoryjne]]'' lub – zwłaszcza w starszym piśmiennictwie, ''badanie pracowniane'' (wykonane na pracowni, czyli w laboratorium).
=== Dyscypliny w obrębie diagnostyki laboratoryjnej ===
W obrębie analityki medycznej wyróżnić można specjalności zestawione w tabeli poniżej. W niektórych krajach, w tym w Polsce<ref>Zobacz także: [http://www.kidl.org.pl/diagno/spec.html KIDL – Specjalizacje]</ref>, istnieje możliwość kształcenia podyplomowego personelu laboratoryjnego z określonych dyscyplin.
{| class="wikitable"
Linia 24:
|-
| Laboratoryjna [[immunologia]] kliniczna
| ocena zgodności tkankowej u dawcy i biorcy [[
|-
| Laboratoryjna [[toksykologia]] kliniczna
Linia 37:
==== Dziedziny mające zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej ====
Ministerstwo Zdrowia prowadzi i uzupełnia (w kolejnych Rozporządzeniach) listę dziedzin mających zastosowanie w [[zdrowie|ochronie zdrowia]]<ref>[http://www.cmkp.edu.pl/zespol%20ekspertow.htm Lista ekspertów dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia]</ref> i diagnostyce laboratoryjnej<ref>[http://www.cmkp.edu.pl/spis_5.htm Lista dziedzin mających zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej] wg CMKP </ref>.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 1 kwietnia 2009 r.<ref>[http://www.badanieojcostwa.pl/edc_media/Structure/Item-165/TinyFiles/Rozporzadzenie-ministra-zdrowia-z-dnia-1-kwietnia-2009-r.pdf Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 kwietnia 2009 r. – Lista dziedzin mających zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej,]</ref>, zmieniajacego rozporzadzenie w sprawie specjalizacji i uzyskiwania tytułu specjalisty przez diagnostow laboratoryjnych (Dziennik Ustaw Nr 62) wprowadzono dodatkowo 4 nowe dziedziny podstawowe mające zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej. Na liście wymienionego Rozporządzenia widnieją:
# Laboratoryjna diagnostyka medyczna 020
Linia 48:
# Zdrowie publiczne 008
# Zdrowie środowiskowe 009
# laboratoryjna hematologia medyczna –dziedzina szczegółowa
# Cytomorfologia medyczna 027
# Laboratoryjna parazytologia medyczna 028
# Epidemiologia 029
# Laboratoryjna diagnostyka sadowa 034
Linia 64:
# Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna,
# Psychologia kliniczna,
# Neurologopedii,
# Zdrowie publiczne,
# Zdrowie środowiskowe,
# Toksykologia,
# Mikrobiologia,
Linia 76:
=== Regulacje prawne ===
Dokumentem podstawowym regulującym zagadnienia diagnostyki laboratoryjnej jest Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej(Dz.U.04.144.1529)<ref>[http://www.badanieojcostwa.pl/edc_media/Structure/Item-165/TinyFiles/Ustawa-z-dnia-27-lipca-2001-r.-o-diagnostyce-laboratoryjnej-dz.u.04.144.-01.pdf Ustawa o Diagnostyce Laboratoryjnej]</ref> zwana dalej ustawą [[Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych|KIDL]].
Formalno-prawny nadzór nad diagnostyką laboratoryjną w Polsce sprawuje [[Krajowa Rada Diagnostów Laboratoryjnych]] (KRDL), prowadząca m.in. ewidencję laboratoriów oraz [[Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych]] (KIDL) jak również organy, które w imieniu poszczególnych Urzędów Wojewody zajmują się rejestracją zakładów opieki zdrowotnej ([[Zakład opieki zdrowotnej|ZOZ]] i NZOZ).
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz.U.04.144.1529) zawiera szereg regulacji, w tym definiujących podstawowe obowiązki KRDL, gdzie np.: w art. 35: zapisano, że „do zadań samorządu” (diagnostów laboratoryjnych) „należy w szczególności:”
* „p.2 reprezentowanie diagnostów laboratoryjnych oraz ochrona ich interesów zawodowych;”,
* „p.3 działanie na rzecz stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez diagnostów laboratoryjnych;”,
* „p.5 integrowanie środowiska diagnostów laboratoryjnych;”, jak również:
b) w art. 47. wymienionej powyżej ustawy zapisano również, że: „do zakresu działania Krajowej Rady należy:
* „p.1 reprezentowanie samorządu wobec organow państwowych i samorządowych, sadów, Narodowego Funduszu Zdrowia, instytucji i organizacji;”,
Linia 88:
* „p.8 koordynowanie doskonalenia zawodowego diagnostów laboratoryjnych;
* „p.12 wykonywanie innych zadań określonych w ustawie oraz przepisach odrębnych.”,
Konsekwencją ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. było powstanie szeregu regulacji prawnych organów zależnych w tym Rozporządzeń Ministerstwa Zdrowia jak również uchwał KRDL np.: załącznik nr 1 do uchwały nr 16/II/2007 KRDL z dnia 2 marca 2007 roku w sprawie
zmiany uchwały nr 1/2003 KRDL z dnia 13 stycznia 2003 r., gdzie w §4 Regulaminu Działania Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych zapisano, że:
* „p.1. Krajowa Rada Diagnostów Laboratoryjnych dla realizacji zadań i spełnienia obowiązków może, na czas trwania swojej kadencji, powoływać następujące komisje:
Linia 94:
* „p.8. Inne komisje nadzwyczajne i stałe, w zależności od potrzeb.”
==== Uprawnienia diagnosty laboratoryjnego ====
Uprawnienia diagnosty laboratoryjnego automatycznie przyznawane są absolwentom analityki medycznej lub osobom kończącym podyplomowo studia kierunkowe w zakresie diagnostyki laboratoryjnej. Po wejściu w życie "ustawy KIDL” w 2001, uprawnienia diagnosty laboratoryjnego nadawano automatycznie również osobom pracującym w zawodach biologicznych, niemniej w chwili obecnej jest to niemożliwe i wymagane jest dodatkowe przekwalifikowanie ukierunkowane na klasyczną analitykę medyczną (pełne informacje na temat możliwości uzyskania uprawnień diagnosty laboratoryjnego zamieszczają na swoich stronach kierunki Analityki Medycznej).
==== Specjalizacje ====
Specjalizacje w zakresie dziedzin mających zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej dostępne są wyłącznie dla osób, które zdobyły już uprawnienia diagnosty laboratoryjnego, stąd w przypadku osób, które mimo, że dysponują specjalistyczną wiedzą np. w zakresie biologii molekularnej, lecz nie ukończyły analityki medycznej, zachodzi formalna konieczność przekwalifikowania zawodowego w kierunku klasycznej analityki medycznej, której program studiów stanowi obecnie w Polsce podstawę kształcenia na podyplomowych kierunkach, umożliwiających nabycie uprawnień diagnosty laboratoryjnego.
W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 16 kwietnia 2004 r. w sprawie specjalizacji i uzyskiwania tytułu specjalisty przez diagnostów laboratoryjnych (Dz. U. z dnia 3 czerwca 2004 r.), wymieniono dostępne dziedziny specjalizacji. W kolejnym Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 1 kwietnia 2009 r. (Link), zmieniajacego rozporzadzenie w sprawie specjalizacji i uzyskiwania tytułu specjalisty przez diagnostow laboratoryjnych (Dziennik Ustaw Nr 62) wprowadzono cztery nowe dziedziny mające zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej w tym laboratoryjną diagnostykę sądową.
Linia 104:
===== Linki zewnętrzne =====
Specjalizacje w diagnostyce laboratoryjnej:
* [http://www.cmkp.edu.pl/index5.html Kształcenie specjalizacyjne diagnostów laboratoryjnych -Tryb postępowania wg CMKP],
* [http://www.cmkp.edu.pl/komunikat_lab_par_38.htm procedura składania wniosków o uznanie dotychczasowego doświadczenia zawodowego za równoważny specjalizacji],
* [http://www.cmkp.edu.pl/placowki_diaglab.htm Pełnomocnicy uczelni medycznych ds organizacji specjalizacji diagnostów laboratoryjnych- wg CMKP],
* [http://www.cmkp.edu.pl/lista_diag_lab.htm Lista podmiotów uprawnionych do prowadzenia staży kierunkowych w ramach specjalizacji diagnostów laboratoryjnych],
Linia 113:
==== Polska ====
Zasady wykonywania, autoryzowania wyników badań laboratoryjnych oraz prowadzenia laboratorium analiz lekarskich określa [http://www.kidl.org.pl/aktyp/ustawy/ustawa.pdf ustawa z 27 lipca 2001 r o diagnostyce laboratoryjnej]. Dzieli ona personel laboratoryjny na samodzielnie prowadzący diagnostykę (zwanych [[diagnosta laboratoryjny|diagnostami laboratoryjnymi]]) i pracujących pod nadzorem, wyspecjalizowanych często w zaawansowanej diagnostyce laboratoryjnej (np. biologów molekularnych), którzy nie posiadają uprawnień diagnosty laboratoryjnego.
W 2006 roku Krajowy Zjazd Diagnostów Laboratoryjnych przyjął "Kodeks Diagnosty laboratoryjnego", którego autorem jest dr Kazimierz Szałata<ref name="kodeks">{{cytuj stronę|url=http://www.kidl.org.pl/diagno/kodeks/kodeks.pdf|tytuł=Uchwała nr 4/2006 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Diagnostów Laboratoryjnych w sprawie uchwalenia Kodeksu Etyki Diagnosty Laboratoryjnego|data=2006-01-13|język=pl|data dostępu=2010-04-07}}</ref>.
| |||