Ośrodek międzygalaktyczny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Ujednozn. linku. |
drobne techniczne, WP:SK |
||
Linia 1:
'''Ośrodek międzygalaktyczny''' to niezwykle rozrzedzona [[materia (fizyka)|materia]] składająca się przede wszystkim z [[wodór|wodoru]] i [[Hel (pierwiastek)|helu]], wypełniająca [[przestrzeń kosmiczna|przestrzeń]] pomiędzy [[galaktyka]]mi. Średnie [[gęstość|gęstości]] ośrodka międzygalaktycznego są nieporównywalnie mniejsze do gęstości [[plazma|plazmy]] osiągalnej w laboratoryjnej [[próżnia|próżni]]. Materia ośrodka międzygalaktycznego, aż do odległości kosmologicznych odpowiadających [[przesunięcie ku czerwieni|przesunięciu ku czerwieni]] około 6, jest bardzo niejednorodna i silnie [[jonizacja|zjonizowana]].
Ze względu na to, że ośrodek międzygalaktyczny praktycznie nie wysyła [[promieniowanie|promieniowania]], jego własności można badać przede wszystkim w oparciu o wpływ (pochłanianie), jaki wywiera na promieniowanie przechodzące przez ośrodek i docierające do nas z odległych [[obiekt kosmiczny|obiektów]], takich jak [[kwazar]]y czy [[rozbłysk gamma|rozbłyski gamma]]. Udaje się także obserwować emisję tego ośrodka pochodzącą z obszarów o większej niż typowo [[gęstość|gęstości]].
Największe zgęszczenia ośrodka międzygalaktycznego obserwuje się w bogatych [[gromada galaktyk|gromadach galaktyk]]. Ośrodek międzygalaktyczny wypełniający przestrzeń między galaktykami, otaczając też całą gromadę osiąga tam gęstości nawet kilkaset razy większe od średniej gęstości materii we [[Wszechświat|Wszechświecie]]. [[Temperatura]] tej plazmy jest bardzo wysoka, około 10<sup>8</sup> K, plazma jest praktycznie całkowicie zjonizowana i świeci w zakresie [[promieniowanie rentgenowskie|promieniowania rentgenowskiego]].
Poza gromadami galaktyk ośrodek jest rzadszy i ma niższą temperaturę, typowo 10<sup>5</sup> – 10<sup>7</sup> K, jest nazywany ośrodkiem „ciepłym” ([[język angielski|ang.]] ''Warm-Hot Intergalactic Medium'', w skrócie WHIM), istnieją też jeszcze chłodniejsze obłoki czy [[filamenty]] gazu. Obecność tych chłodniejszych obłoków zaznacza się wyraźnie w widmach promieniowania odległych kwazarów. Ponieważ wodór w tych obłokach nie jest całkowicie [[jonizacja|zjonizowany]], w promieniowaniu kwazarów pojawiają się wąskie linie absorpcyjne, związane głównie z [[seria Lymana|linią Lyman_alpha]] wodoru. Im bardziej odległy kwazar, tym więcej obłoków jest na linii widzenia pomiędzy nami a kwazarem, a w widmie kwazara pojawia się wtedy cały ''las linii'', stąd zjawisko nazywane jest „lasem Lymana”. Ze względu na kosmologiczną [[ekspansja Wszechświata|ekspansję Wszechświata]], linie odpowiadająca poszczególnym obłokom są przesunięte względem linii obserwowanej w laboratorium (im bliżej Ziemi jest obłok, tym linia jest mniej przesunięta ku czerwieni). Dla kwazarów o przesunięciu ku czerwieni ponad 6 zjawisko praktycznie uniemożliwia badanie części widma promieniowania kwazara.
Linia 19:
* [http://wiadomosci.onet.pl/1745155,16,odnaleziono_goracy_gaz,item.html Odnaleziono "gorący" gaz]
* [http://wiadomosci.onet.pl/1746056,16,odkryto_czesc_brakujacej_materii_wszechswiata,item.html Odkryto część brakującej materii Wszechświata]
[[Kategoria:Astrofizyka]]
| |||