Szantung: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m r2.6.4) (robot usuwa: fj:Shandong |
m poprawa linków, drobne merytoryczne |
||
Linia 23:
{{Nazwa chińska infobox|nazwa=Szantung|P=Shāndōng|WG=Shan-tung|POL=|TRAD=山東,|UPR=山东}}
'''{{wymowa|zh-Shandong.ogg|Szantung}}'''<ref>Tradycyjna polska nazwa ([[egzonim]]) zalecana przez [[Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych|Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych]]; w polskiej literaturze powszechnie stosowana jest również forma chińska ([[endonim]]) w zlatynizowanym zapisie [[Hanyu pinyin|pinyin]] – '''Shandong'''.</ref> – [[Podział terytorialny Chińskiej Republiki Ludowej|prowincja]] na wschodnim wybrzeżu [[Chińska Republika Ludowa|Chin]]. Używa się także historycznej nazwy [[
Nazwa prowincji oznacza "na wschód od gór" i odnosi się do łańcucha gór [[Taihang Shan]] (太行山), który rozciąga się na przestrzeni około 500 km na terenie prowincji położonych na zachód, tzn.: [[Hebei]], [[Henan]] i [[Shanxi]]. Przez północną część prowincji przebiega dolny odcinek [[Huang He|Rzeki Żółtej]], która wpada do [[Zatoka Pohaj|Zatoki Pohaj]]. Od południa Szantung graniczy z prowincjami [[Jiangsu]] i [[Anhui]].
Linia 32:
Prowincja Szantung stanowi część rejonów uważanych za kolebkę cywilizacji chińskiej. Jej zachodnia część wchodziła w skład terenów kontrolowanych przez najstarsze historycznie dynastie [[dynastia Shang|Shang]] i [[dynastia Zhou|Zhou]]. Wschód zamieszkiwał lud Laiyi uważany przez starożytnych Chińczyków za barbarzyńców, który w ciągu wieków uległ sinizacji.
W [[Okres Wiosen i Jesieni|okresie Wiosen i Jesieni]] oraz w [[Okres Walczących Królestw|okresie Walczących Królestw]] rejon dzisiejszej prowincji Szantung cieszył się rosnącą potęgą. Narodziły się w nim państwa – [[Państwo Qi|Qi]] z stolicą w Linzi, [[Państwo Zou|Zou]] (z którego pochodził [[Mencjusz]]) oraz [[Państwo Lu|Lu]] ze stolicą w [[Qufu]]. Lu było ojczyzną [[Konfucjusz]]a (w [[Qufu]] znajduje się jego grób oraz domostwa należące do jego potomków).
[[Państwo Qi]] było potężne, ale uległo państwu [[państwo Qin|Qin]], którego władca zjednoczył całe Chiny i w 221 r. p.n.e. proklamował się ich [[Qin Shi Huang|pierwszym cesarzem]]. [[Dynastia Han]], która wydzieliła na terenie Szantung dwie prefektury (''zhou''). Za czasów tej dynastii wybuchają tam dwa wielkie powstania: [[Powstanie Czerwonych Brwi|Czerwonych Brwi]] i [[Powstanie Żółtych Turbanów|Żółtych Turbanów]]. W [[Epoka Trzech Królestw|okresie Trzech Królestw]] ziemie Szantung przypadły królestwu [[Wei (Okres Trzech Królestw)|Wei]].
Linia 44:
Tereny prowincji były często niespokojne i wybuchały tam liczne powstania m.in. [[Powstanie Wang Luna|Wang Luna]]; w Szantungu bardzo aktywni byli [[Powstanie Nian|powstańcy Nian]]. W późniejszych czasach tam właśnie narodzili się anty-cudzoziemscy [[Powstanie bokserów|Bokserzy]].
W XIX wieku półwysep Szantung stał się celem dla kolonialistów.
Po proklamowaniu [[Republika Chińska|Republiki Chińskiej]] w [[1911]], Qingdao w 1922 wróciło w ręce Chin, a Weihai w 1930. W 1937 prowincja Szantung stała się celem [[Wojna chińsko-japońska (1937-1945)|japońskiego najazdu]]. Japończykom udało się ją opanować, chociaż w głębi lądu trwał opór partyzancki. Po kapitulacji Japonii w 1945 fragmenty Szantung były kontrolowane przez [[Komunistyczna Partia Chin|komunistów]], którzy kontrolę nad całą prowincją objęli w czerwcu 1949. W październiku powstała [[Chińska Republika Ludowa]].
Dziś, dzięki położeniu na wybrzeżu i inwestycjom zagranicznym prowincja Szantung jest jedną z najbogatszych w Chinach, choć znać na niej piętno niemieckiego kolonializmu. Tutaj ma siedzibę [[Haier]], jeden z największych na świecie producentów sprzętu [[AGD]], który zaczynał jako firma joint-venture z niemiecką firmą [[Liebherr]]. Najbardziej znane eksportowe piwo Chin, piwo [[Tsingtao (piwo)|Tsingtao]] jest ważone w poniemieckim mieście
== Geografia ==
| |||