Muzeum Biograficzne Władysława Orkana „Orkanówka” w Porębie Wielkiej: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Pokój matki: poprawa linków |
poprawa linku, drobne redakcyjne |
||
Linia 2:
{{Muzeum infobox
|nazwa=Muzeum Biograficzne Władysława Orkana
|grafika=
|opis_zdjęcia=<small>Orkanówka</small>
|ojczysta=
Linia 19:
|adres=Poręba Wielka 109<br />34-735 Niedźwiedź
|telefon=0 18 331 70 88
|www=
|mapa=
|commons= Category:Orkanówka
}}
[[Plik:Władysław Orkan-orkanówka, dom 2.jpg|thumb
'''Muzeum Biograficzne Władysława Orkana''' '''''Orkanówka''''' (''Orkanówka'', ''Dom Władysława Orkana'') – [[muzeum]] w [[Poręba Wielka (powiat limanowski)|Porębie Wielkiej]] ([[Gorce]]) gromadzące i przechowujące pamiątki związane z pisarzem [[Władysław Orkan|Władysławem Orkanem]].
Linia 30 ⟶ 29:
== Historia Orkanówki ==
[[Plik:Władysław Orkan-orkanówka, jawory.jpg|thumb
[[Plik:Władysław Orkan-orkanówka, rzeźba.jpg|thumb
Rodzinna chałupa Orkana wciśnięta była jeszcze bardziej w północny grzbiet Pustki, tak że zimą w ogóle nie dochodziło do niej słońce. Dwuizbowa, bez komina, z klepiskiem, z czasem znalazła się w katastrofalnym stanie. Kiedy więc pisarz w [[1903]] roku otrzymał niewielkie honorarium za powieść ''W Roztokach'', rozpoczął stawianie nowego siedliska. Pierwsze listy z werandy ''Orkanówki'' pisał już latem [[1905]] roku, spędził w niej zimę, ale ostatecznie dom został ukończony wiosną [[1906]].
Linia 41 ⟶ 40:
"Orkanówka" po śmierci pisarza pozostała w rękach rodziny drugiej żony Orkana, Bronisławy Folejewskiej. Prawie w nienaruszonym stanie przetrwała [[II wojna światowa|II wojnę światową]]. Mieszkali w niej wówczas pasierb Orkana, [[Witold Folejewski]], profesor Uniwersytetu w Poznaniu i jego żona Wilhelmina. Dawali schronienie partyzantom, za co Niemcy, mający siedzibę we [[Park podworski Wodzickich w Porębie Wielkiej|dworze]] we wsi, chcieli spalić "Orkanówkę". Anegdota podaje, że ocalała tylko dlatego, że pani Wilhelmina dobrze znała język niemiecki.
Po wojnie, nieremontowana, z roku na rok znajdowała się w coraz gorszym stanie. Była wówczas letniskowym domem Witolda i Wilhelminy. Kiedy przebywali w Porębie, udostępniali zwiedzającym gabinet Orkana. Było to nawiązanie do zamysłów Orkana, aby po jego śmierci "Orkanówka" stała się dobrem społecznym
Dom, odbiegający architekturą od typowej zabudowy wiejskiej, przypomina jednak o swoich związkach ze wsią: otoczenie "Orkanówki", ze stodołą i studnią zamykającą przestrzeń podwórka, ma charakter zagrody. Dom wznosi się w starym sadzie. Jeszcze i teraz rosną w nim drzewa sadzone ręką Orkana. W stodole, zaadaptowanej na cele ekspozycyjne, organizowane są czasowe wystawy artystów pochodzących z regionu.
Linia 68 ⟶ 67:
=== Weranda ===
[[Plik:Władysław Orkan-orkanówka, meble.jpg|thumb
Główne wejście do ''Orkanówki'' prowadziło dawniej przez [[weranda|werandę]] i hol. Pierwotnie była nieoszklona, werandy w stylu witkiewiczowskim pozostawiano otwarte, co widoczne jest na przedwojennych zdjęciach ''Orkanówki''.
<br />Widokowa, doświetlona słońcem, była ulubionym miejscem Orkana latem; tu odpoczywał, tu przyjmował gości.
Linia 75 ⟶ 74:
=== Pokój przejściowy ===
[[Plik:Władysław Orkan-orkanówka przez drzwi.jpg
Z pokoju przejściowego schody prowadzą na piętro domu, na którym miały znajdować się pokoje gościnne nie tylko dla przyjaciół, ale i dla letników. Na przeszkodzie wykończenia domu stał jednak ciągły brak pieniędzy, a długi zaciągnięte na budowę "Orkanówki" oraz niewypłacane honoraria pogarszały z roku na roku trudną sytuację materialną pisarza.
<br />Kiedy gościł przyjaciół, spali na pięterku na siennikach rozłożonych na podłodze. Wśród odwiedzających dom pod Pustką byli pisarze, poeci, malarze związani z [[Młoda Polska|Młodą Polską]], m.in. [[Kazimierz Przerwa-Tetmajer]], [[Jan Kasprowicz]], [[Kornel Makuszyński]], [[Leopold Staff]], [[Juliusz Osterwa]], [[Jan Wiktor]], [[Tadeusz Pini]], [[Tymon Niesiołowski]].
Linia 85 ⟶ 84:
=== Gabinet ===
[[Plik:Władysław Orkan-orkanówka, lampa.jpg|thumb|gabinet]]
[[Plik:Władysław Orkan-orkanówka, pianino.jpg|thumb
Z holu drzwi na wprost prowadzą do gabinetu Orkana. Wyposażenie pokoju jest prawie w całości autentyczne. Proste, niemal ascetyczne wnętrze, odzwierciedla sytuację materialną pisarza. Na biurku stoi jego kałamarz, lampa naftowa, przy której pisał. Oraz medal, który przywiózł z Krakowa, będący pamiątką z uroczystości sprowadzenia do Polski prochów [[Adam Mickiewicz|Adama Mickiewicza]]. Przy tym biurku Orkan napisał swoje późniejsze powieści: ''Pomór'', ''Drzewiej'', wiele spośród wierszy i opowiadań. Często stawiał krzesło z drugiej strony, aby widzieć masyw Witowa naprzeciw (z zarysowanym pośrodku wierzchołkiem [[Ćwilin]]a) i dolinę. Pośród pól i dziś można dostrzec kępę drzew wyrosłą na dawnym cmentarzu cholerycznym, o którym pisał w "Pomorze".
Linia 95 ⟶ 94:
=== Pokój narożny ===
[[Plik:Władysław Orkan-wieniec.jpg
Na futrynie drzwi prowadzących do niegdysiejszego salonu widocznych jest kilka kresek, którymi znaczono wzrost Zosi. Nie zachowały się sprzęty, które kiedyś wypełniały ten największy pokój w domu. Wiadomo, że były one bardzo skromne. Ściany saloniku zdobiły malowidła autorstwa Jana Bulasa, nawiązujące do motywów podhalańskich. Widoczne są ich fragmenty na przedwojennych zdjęciach z Orkanówki.
Linia 105 ⟶ 104:
=== Jadalnia ===
[[Plik:Władysław Orkan-orkanówka, łóżko.jpg|thumb
W jadalni kiedyś znajdował się prosty stół i kilka krzeseł. Przez okienko łączące z kuchnią wydawano posiłki. Obecnie urządzono ekspozycję dokumentującą wkład pisarza w ideę regionalizmu podhalańskiego, dążenie do ocalenia i pielęgnowania tradycji góralszczyzny. W egzemplarzach ''Gazety Podhalańskiej'', której współzałożycielem był Orkan, eksponowane są jego artykuły i przemówienia pisane dla [[Związek Podhalan|Związku Podhalan]]. Ponadto zgromadzone są sprzęty pochodzące z zakopiańskiego domu Piwowarczyków, wnuczki Katarzyny Smreczyńskiej, w którym matka pisarza mieszkała w ostatnich latach swego życia.
Linia 111 ⟶ 110:
== Majówki ==
[[Plik:Orkanowka-majowka.JPG
Od [[2002]] w ostatnią sobotę maja "na Orkanówce" odbywają się uroczyste majówki przygotowane przez miejscowy oddział Związku Podhalan. Impreza rozpoczyna się odśpiewaniem Litanii do Najświętszej Marii Panny przy kapliczce Katarzyny Smreczyńskiej, a następnie barwny pochód z kapelą na czele, przechodzi wzdłuż alei jaworowej do ogrodu "Orkanówki". Tam odbywają się prezentacje kultury regionu zagórzańskiego.
| |||