Tętnica udowa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Przebieg |
dodano istotne uwagi topograficzne oraz uzupełniono o brakujące gałęzie tętnicy |
||
Linia 1:
'''Tętnica udowa''' (łac. ''arteria femoralis'') - [[tętnica]] będąca przedłużeniem [[Tętnica biodrowa zewnętrzna|tętnicy biodrowej zewnętrznej]].
== Przebieg i topografia==
W ogólnym zarysie przebiegu tętnicy udowej wyróżnia się linię biegnącą od środka [[więzadło pachwinowe|więzadła pachwinowego]] (łac. ligamentum inguinale) do tylnej powierzchni nadkłykcia przyśrodkowego, wzdłuż której przebiega tętnica udowa. W przebiegu tętnicy udowej na podstawie satelitarnego charakteru przebiegu mięśnia krawieckiego wokół tętnicy udowej wyróżnia się jej trzy odcinki:
* '''Początkowy odcinek''' tętnicy leży na przedniej stronie uda na blaszce tylnej [[Powięź szeroka uda|powięzi szerokiej uda]] wyściełającej [[Dno biodrowo-łonowe|dno biodrowo-łonowe]] w obrębie [[Trójkąt udowy|trójkąta udowego]], a pokryty [[Blaszka powierzchniowa|blaszką powierzchowną]] [[Powięź szeroka uda|powięzi szerokiej uda]], sąsiaduje bocznie z [[Nerw udowy|nerwem udowym]] i przyśrodkowo z [[Żyła udowa|żyłą udową]]. W tym miejscu ze względu na powierzchowne położenie daje się na niej łatwo wyczuć tętno, a przez dociśnięcie palcem do wyniosłości biodrowo-łonowej (łac. ''eminentia iliopectinea'') można łatwo zamknąć jej światło. W obrębie szczytu trójkąta udowego tętnica udowa biegnie w początkowym odcinku rowka utworzonego przez bocznie przez mięsień obszerny przyśrodkowy i bocznie przez mięsień przywodziciel długi. [[Mięsień krawiecki]] (łac. musculus sartorius]] zbiega skośnie od bocznego przyczepu więzadła pachwinowego, gdzie również znajduje swój przyczep początkowy - [[kolec biodrowy przedni górny]] (łac. ''spina iliaca anterior superior'') i zbiega skośnie ku dołowi i ku stronie przyśrodkowej aż do bocznego obwodu tętnicy udowej, gdzie arbitralnie przyjęto koniec pierwszego odcinka tej tętnicy.
* Początek przebiegu '''środkowego odcinka''' tętnicy udowej jest jednocześnie początkiem kanału przywodzicieli. Tutaj tętnica kieruje się na przyśrodkową stronę uda i leży w rowku utworzonym przez [[Mięsień przywodzący|mięśnie przywodzące]] [[udo|uda]] od strony przyśrodkowej, a od strony bocznej przez [[Mięsień obszerny przyśrodkowy|mięśniem obszernym przyśrodkowym]]. Biegnie w powrózku naczyniowym z żyłą udową, która (podobnie jak w rozstępie naczyń, a potem w dole podkolanowym) zachowuje swe przyśrodkowe położenie od tętnicy, ale biegnie coraz bardziej ku tyłowi. We wspomnianym powrózku przebiegają też naczynia chłonne. Bocznie i do przodu, poza powrózkiem naczyniowym i w obrębie początkowego odcinka kanału przywodzicieli, przebiega nerw udowo-goleniowy, który początkowo biegnie bocznie i do przodu od tętnicy udowej, a następnie przebija przednią ścianę kanału przywodzicieli wraz z odgałęzieniem tętnicy udowej - tętnicą zstępującą kolana. W '''odcinku środkowym''' mięsień krawiecki biegnie do przodu od tętnicy udowej, objęty blaszką powierzchowną i głęboką powięzi szerokiej uda. Do tyłu od blaszki głębokiej położona jest [[blaszka międzymięśniowa]] (łac. ''lamina vastoadductoria'') o charakterze rozcięgna rozpiętego pomiędzy mięśniem obszernym przyśrodkowym a mięśniami przywodzicielami długim i wielkim, która stanowi przedni przednią ścianę kanału przywodzicieli.
W początkowym odcinku od tętnicy udowej odchodzą:▼
* '''Końcowy odcinek''' tętnicy udowej rozpoczyna się w miejscu, gdzie mięsień krawiecki swoją boczną krawędzią krzyżuje przyśrodkowy obwód tętnicy udowej, a następnie przechodzi na przyśrodkową stronę uda, kończąc się [[Gęsia stopka|gęsią stopką]] (łac. ''pes anserinus''). '''Końcowy odcinek''' tętnicy przechodzi na tylną stronę uda i dostaje się do [[Dół podkolanowy|dołu podkolanowego]] przez [[rozwór ścięgnisty przywodzicieli]] (łac. 'hiatus tendineus adductorius') jako [[tętnica podkolanowa]].
==Gałęzie boczne==
▲W '''początkowym odcinku''' od tętnicy udowej odchodzą:
# Gałęzie do ściany [[Jama brzuszna|brzucha]] i [[Narządy płciowe zewnętrzne|narządów płciowych zewnętrznych]].
# [[Tętnica głęboka uda]] (''łac. arteria profunda femoris'') odchodzi do tylnej powierzchni tętnicy udowej, podąża ku dołowi i ku tyłowi, leżąc pomiędzy mięśniami obszernymi przyśrodkowymi a przywodzicielami. Odchodzą od niej tętnice okalające udo:
#* tętnica okalająca udo przyśrodkowa okrąża [[kość]] udową od strony przyśrodkowej, poniżej przyczepu mięśnia [[Staw biodrowy|biodrowo]]-[[Lędźwie|lędźwiowego]] i oddaje odgałęzienia do okolicznych mięśni oraz panewki [[staw (anatomia)|stawu]] biodrowego;
#* tętnica okalająca udo boczna przechodzi pod [[Mięsień krawiecki|mięśniem krawieckim]] w bok i dzieli się na dwie gałęzie: wstępującą i zstępującą. Gałąź wstępująca między mięśniami prostym uda a obszernym pośrednim biegnie ku górze i w kierunku bocznym, gdzie tworzy liczne zespolenia z tętnicą okalającą udo przyśrodkową, oddając gałęzie do mięśnia naprężacza powięzi szerokiej i [[Mięsień pośladkowy wielki|mięśnia pośladkowego wielkiego]]; gałąź zstępująca rozgałęzia się w mięśniach prostujących udo. W dalszym ciągu tętnica głęboka uda oddaje trzy tętnice przeszywające, które przechodzą w tylna powierzchnię uda i unaczyniają mięśnie zginające [[goleń]]. Dwie główne tętnice uda tj. tętnica udowa i tętnica głęboka uda, połączone są ze sobą licznymi zespoleniami, dzięki czemu istnieją tu dobre warunki do powstania krążenia obocznego. W kanale przywodzicieli tętnica udowa oddaje drobne odgałęzienia do okolicznych mięśni i do sieci tętniczej stawu kolanowego.
W '''środkowym odcinku''' od tętnicy udowej odchodzi:
# [[Tętnica zstępująca kolana]] (łac. ''arteria descendens genus''), zwana też [[Tętnica najwyższa kolana|tętnicą najwyższą kolana]], która przebija przednią ścianę kanału przywodzicieli (blaszkę międzymięśniową) i dzieli się po przebiegu ok. 1 cm pod mięśniem krawieckim na trzy gałęzie:
#* Gałąź stawowa powierzchowna biegnie wzdłuż ścięgna przywodziciela do przodu i w dół, gdzie dochodząc do sieci stawowej kolana scala się z tętnicą górną przyśrodkową kolana (łac. ''arteria superior medialis genus'').
#* Gałąź stawowa głęboka biegnie w głowie przyśrodkowej mięśnia czworogłowego i również współtworzy sieć stawową kolana.
#* Gałąź udowo-goleniowa kieruje się na stronę przyśrodkową kolana, gdzie leży między mięśniem smukłym a krawieckim i biegnąc dalej przebija powięź szeroką. Następnie rozgałęzia się w tkance podskórnej w górno-przyśrodkowej części goleni. Tutaj tworzy też zespolenie z najniżej położoną tętnicą sieci stawowej kolana - [[tętnica dolna przyśrodkowa kolana|tętnicą dolną przyśrodkową kolana]] (łac. ''arteria inferior miedialis genus'').
== Bibliografia ==
{{cytuj książkę|tytuł=Anatomia i fizjologia człowieka |autor=Aleksander Michajlik|autor2=Witold Ramotowski |wydawca= Wydawnictwo Lekarskie PZWL}}
{{cytuj książkę|tytuł=Anatomia człowieka |autor=Adam Bochenek |autor2=Michał Reicher |wydawca= Wydawnictwo Lekarskie PZWL}}
[[Kategoria:Tętnice|Udowa]]
| |||