Polarna czapa lodowa: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
przypisy |
jeszcze więcej refów |
||
Linia 2:
'''Polarna czapa lodowa''' - [[Strefa podbiegunowa|obszar okołobiegunowy]] [[planeta|planety]] (lub [[naturalny satelita|księżyca]] planety), pokryty [[lód|lodem]]. Termin ten obejmuje zarówno obszar pokryty [[Lądolód|lądolodem]], jak też [[lód morski]]. Na [[Ziemia|Ziemi]] występują one w [[Arktyka|Arktyce]] i [[Antarktyka|Antarktyce]].
Polarne czapy lodowe może tworzyć zarówno lód [[woda|wodny]], jak też inne substancje występujące w stanie stałym w obszarze podbiegunowym danego ciała niebieskiego; na [[Mars]]ie, oprócz wody, czapy polarne tworzy zestalony [[dwutlenek węgla]]<ref name=mars>{{cytuj stronę|tytuł=Mars Polar Regions|opublikowany=Windows to the Universe|url=http://www.windows2universe.org/mars/places/mars_polar_regions.html|data=2008-07-07|data dostępu=2011-02-23}}</ref>.
== Ziemskie czapy polarne ==
{{main|Arktyka|Antarktyka}}
Na Ziemi czapy lodowe pokrywają kontynent [[Antarktyda|Antarktydy]] (południowa) i [[Ocean Arktyczny]] wraz z wyspą [[Grenlandia|Grenlandią]] (północna). Ich zasięg zmienia się w ciągu roku, jak też na przestrzeni wielu lat. W związku z [[globalne ocieplenie|ociepleniem klimatu]], obserwuje się zmniejszanie zasięgu pokrywy lodowej, zwłaszcza w obszarze Arktyki. W [[historia Ziemi|historii geologicznej]] zasięg czap polarnych ulegał znacznym wahaniom, w okresach [[zlodowacenie|zlodowaceń]] obejmowały one znaczną część obu półkul<ref>Paleomap
== Marsjańskie czapy polarne ==
[[Plik:Mars and Acidalia - GPN-2000-000925.jpg|thumb|200px|right|Mars widziany przez [[Kosmiczny Teleskop Hubble'a]], z widoczną północną czapą polarną.]]
Mars również posiada czapy polarne na obu biegunach, przy czym północna ma większy zasięg. Są one złożone z zamarzniętej wody z dodatkiem dwutlenku węgla, czyli [[suchy lód|suchego lodu]]. Ze względu na nachylenie osi obrotu Marsa podobne do ziemskiego, na obu planetach występują podobne pory roku. W czasie marsjańskiej zimy w północnej okolicy podbiegunowej powstaje warstwa zamarzniętego dwutlenku węgla o [[miąższość|miąższości]] 1 metra, która sublimuje całkowicie w lecie; zimowa warstwa suchego lodu na południu jest osiem razy grubsza i nie znika całkowicie nawet w lecie<ref name=mars/>. Szczeliny widoczne w północnej czapie lodowej, w tym wielki kanion ''[[Chasma Boreale]]'', ukazują liczne warstwy lodu i pyłu naniesionego przez [[burza piaskowa|burze piaskowe]].
== Czapy polarne na księżycach Układu Słonecznego ==
Czapy lodowe, złożone głównie z lodu wodnego, posiada krążący wokół [[Jowisz]]a [[Ganimedes (księżyc)|Ganimedes]], największy księżyc w [[Układ Słoneczny|Układzie Słonecznym]]. Ich istnienie (i brak czapy polarnej na podobnej wielkości księżycu [[Kallisto (księżyc)|Kallisto]]) może być związane z dawną aktywnością geologiczną Ganimedesa<ref>{{cytuj pismo|tytuł=Polar cap formation on Ganymede|imię=Edward J.|nazwisko=Shaya|imię2=Carl B.|nazwisko2=Pilcher|czasopismo=Icarus|wolumin=58|wydanie=1|strony=74-80|doi=10.1016/0019-1035(84)90098-8|miesiąc=kwiecień|rok=1984|data dostępu=2011-02-22}}</ref>, lub też z uderzeniami cząstek [[plazma|plazmy]] poruszającej się w [[pole magnetyczne|polu magnetycznym]] Jowisza<ref>{{cytuj pismo|tytuł=Polar ‘‘Caps’’ on Ganymede and Io Revisited|imię=R.E.|nazwisko=Johnson|czasopismo=Icarus|wolumin=127|strony=469-471|url=http://people.virginia.edu/~rej/web-files/johnson97ica.pdf|rok=1997|data dostępu=2011-02-22}}</ref>.
Także na [[Tryton (księżyc)|Trytonie]], księżycu [[Neptun]]a, sonda [[Voyager 2]] zaobserwowała rozległą południową czapę polarną. Tworzy ją zestalony [[azot]] i [[metan]]<ref>{{cytuj stronę|tytuł=The Poles of Triton|opublikowany=Windows to the Universe
== Zobacz też ==
|